Tíminn - 14.11.1992, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Laugardagur 14. nóvember 1992
Skoda Favorit á sama verði og gamall,
notabur bíll fæst á, eba frá abeins
498.500 krónum. Þab eru gób og
skynsamleg kaup í nýjum og glæsilegum
Skoda Favorit. Ef þú ert í bílahug-
leibingum skaltu skoba Skoda Favorit,
- ábur en þú gerir nokkub annab.
JOFUR
Hvað fór
úrskeiðis?
Endalokin voru komin með allri
þeirri beiskju sem fylgir uppgjöf í
hemaði. Vikum saman hafði aðalfor-
stjóri General Motors, Robert Stem-
pel, reynt að leiða hjá sér merki um
óánægju, sem fjandsamlegur hópur
forstjóra útideilda sendi frá sér. Þegar
Stempel var lagður inn á sjúkrahús
vegna snarhækkaðs blóðþrýstings,
höfðu stjómarmenn ekki fyrir því að
hringja til hans og óska honum góðr-
ar heilsu. Þegar sögusagnir vom á
lofti um að Stempel væri í þann veg-
inn að fá sparkið, sendi stjómin frá
sér yfirlýsingu þar sem áberandi var
að ekki var neitað þessum sögusögn-
um. Að lokum beygði Stempel, 59
ára, sig fyrir ótvíræðri kröfu stjómar-
manna GM af þriðju kynslóð, sem
sögðu honum að tími væri kominn til
fyrir hann að segja skilið við stöðuna
sem hann tók við fyrir tæpum tveim
árum.
Jafnvel þegar svona var komið, sendi
Stempel frá sér eldingarglampa þar
sem hann storkaði óhjákvæmilegum
örlögum sínum. Hann sýndi fyrirlitn-
ingu tilboði, sem hefði gert honum
kleift að bjarga virðingu sinni með
því að segja af sér embættinu vegna
heilsubrests. í staðinn beindi hann
athyglinni að aðferðum stjómarinnar
Allt, og þaö
í einu. Hér er
sagt
frá því þegar
stærsta fyrir-
tækjasam-
steypa
heims hrundi
saman og
ástæðurnar
til þess að
mannlegur
viðgerða-
kostn-
aður verður
skelfilegur.
Fjárhagsleg
staöa GM svipuö
og hjá deyjandi
flugfélögum og
stórverslanakeöj-
um
Tapið í bílasmíðinni hefur sett GM í
þá fjárhagslegu stöðu, sem upp á síð-
kastið hefur verið bendluð við deyj-
við valdaránið, sem hún virtist vera
að hrinda af stað. Hann lýsti því yfir
að „áhrif kviksagna og vangaveltna"
hefðu verið sér fjötur um fót í stjóm-
arformannsstöðunni, og 26. október
sl. yfirgaf Robert Stempel stjómvöl-
inn við stærsta fyrirtæki heims.
M.a.s. andstæö-
ingum Stempels í
verkalýösfélögun-
um var
brugöiö
Stempel var vinsæll „bílanáungi",
fyrsti verkfræðingurinn frá því á
sjötta áratugnum sem fenginn var til
að stjóma fyrirtækinu, og afsögn
hans lamaði starfsmennina sem
höfðu heiðrað hann skömmu áður
fyrir að vera „frelsari bflaiðnaðarins",
sem ætti eftir að draga fram í dags-
ljósið allt það besta sem GM ætti yfir
að búa. Margir þeirra reikuðu stefnu-
laust, eins og hermenn í sigmðum
her, um gangana í kalksteinsklædd-
um höfuðbækistöövunum í Detroit
eftir að Stempel fór. Brottvikningin
varð jafnvel áfall andstæðingum
Stempels í verkalýðsfélögunum, sem
Shodh
Skoda Favorit er glæsilegasti og vandab-
asti bíll sem Skoda-verksmibjurnar hafa
framleitt til þessa. Nú eiga Þjóbverjar
hlut í verksmibjunum enda ber bíllinn
þess greinileg merki; Skoda hefur öblast
mun evrópskara yfirbragb og eiginleika
en ábur. Þrátt fyrir þab færbu nýjan
Robert Stempel var ekki nema tvö ár aöalforstjóri stórfyrirtækjasamsteypunnar
General Motors. Að mörgu leyti galt hann mistaka forvera sins i starfi, en hon-
um tókst ekki aö sigrast á meinsemdunum sem hafa hrjáð GM um langa hrfö.
bera áhyggjur í brjósti vegna framtíð-
arinnar eftir brottreksturinn, sem
gerður var undir stjóm Johns Smale,
65 ára herskás fyrrum aðalforstjóra
Proctor & Gamble. Smale hefur kom-
ið fram sem hugsanlegur arftaki
Stempels og sá, sem völdin hefur í
fyrirtækinu sem öll spjót standa á.
Starfsmenn bjuggu sig undir her-
töku þar sem engir fangar yrðu tekn-
ir. Ásamt Jack Smith, 54 ára forstjóra
og fyrrverandi yfirmanni starfsemi
GM erlendis sem hefúr skilað arði,
virtust Smale og stjómin vera reiðu-
búin að varpa á dyr æðstu aðstoðar-
mönnum Stempels og leggja á ný af
stað í víðtækan brottrekstur starfs-
manna til að koma fyrrum flaggskipi
bandarísks iðnaðar aftur á réttan kjöl.
„Það er draugagangur á GM og þar
ríkir alger ringulreið," segir aðili sem
lengi hefur átt viðskipti viö fyrirtæk-
ið. „Þar má búast við að allt snúist al-
gerlega við vegna utanaðkomandi
afla. Það er nokkuð sem hefði verið
óhugsandi í eina tíð.“
Vinnukostnaöur
langhæstur hjá
GM af bílafram-
leiöslufyrirtækj-
um
Áreiðanlega verður blóðtakan mikil
og sársaukafull. Forstjóramir vom
óþolinmóðir yfir hversu hægt Stem-
pel framkvæmdi áætlanir um að Ioka
21 af 120 verksmiðjum GM í Norður-
Ameríku og losna við 74.00 af
370.000 starfsmönnum á þrem ámm.
Nú vilja þeir fækka um alls 120.000
störf á þeim áratug sem er að líða.
Allsherjarmarkmiðið er að skera nið-
ur vinnukostnað, sem hjá GM nemur
á bíl næstum 2.360 dollumm, sem er
því sem næst 800 dollumm hærra en
hjá Ford og 500 dollumm meira en
hjá Chrysler. „Það verður mddalegt,"
segir forstjóri hjá GM. „Ef verkalýðs-
félögin em ekki samstarfsfús, verður
GM virkilega að sýna þeim í tvo heim-
ana. Við njótum ekki einu sinni þess
munaðar að hugsa um að leggja lín-
umar um bílagerðir. Við verðum ekki
að fást við háleitar hugmyndir. GM
hefur þrjú ár til að rétta aftur við heil-
brigði í fjármálum."
Það verður ekki auðvelt fyrir fyrir-
tæki sem hefur tapað hlutdeild sinni í
Bandaríkjamarkaði frá því hún var
hæst, 52% upp úr 1960, í þau 35%
sem hún er í nú. Nýlega tilkynnti GM
753 milljón dollara tap á þriðja árs-
fjórðungi 1992 og er nú á hraðsnún-
ingi á þriðja tapárinu í röð. Norður-
Ameríkudeild GM, sjálft hjarta fyrir-
tækjasamsteypunnar, tapaði hinni
gífurlegu upphæð 7,1 milljarði doll-
ara á síðasta ári — 1700 dollurum á
sérhvern fólksbíl, vömbíl og sendibíl
sem það seldi í Bandaríkjunum, Kan-
ada og Mexíkó. Bílaviðskipti GM utan
Norður-Ameríku drógu aðeins úr
blóðrennslinu, en 2,1 milljarða doll-
ara hagnaður varð til þess að alls var
tap fyrirtækisins þó ekki nema 4,5
milljarðar dollara, aumasta frammi-
staða bandarísks fyrirtækis fyrr og
síðar.
GENERAL MOTORS:
NÝBÝLAVEGI 2 • SÍMI 42600