Tíminn - 14.11.1992, Blaðsíða 13

Laugardagur 14. nóvember 1992
Tíminn 13
1984 fékk GM Ross Perot til aö setjast í stjórn fyrirtækisins. Eftir tveggja ára stormasama sambúö sá Roger Smith, þá-
verandi aöalforstjóri, þann kost vænstan að kaupa fyrirtæki Perots, EDS, fyrir 700 milljónir dollara gegn þvl að Perot
færi úr stjórninni og héldi sér saman!
andi flugfélög og stórverslanakeðjur.
Fyrirtækið hefur verið í örvænting-
arfullri leit að reiðufé til að standa við
skuldbindingar sínar. GM hefur selt
hlutabréf og mergsogið lánamarkaði
til að skrapa saman 5 milljörðum
dollara, bara á síðasta ári, að mestum
hluta til að greiða kostnað við starf-
semina. Ef fjárhagsþrengingarnar
kreppa um of að, kynni GM jafnvel að
sækja um greiðslustöðvun til að
neyða fram eftirgjöf í launa-, eftir-
launa- og hlunnindakjarasamning-
um. „Þetta er ekki sama fyrirtæki og
það var í eina tíð,“ segir einn for-
stjóra GM. „Næstu þrjú árin verður
stjómin að hafa sérstakt eftirlit. í
húfi er lánshæfni okkar á lánamörk-
uðurn."
Þegar kviksögur og áhyggjur tröllr-
iðu fyrirtækinu eftir afsögn Stem-
pels, var fyrirtækið líkast þjóð í leit
að leiðtoga. „Fólkið bíður eftir að
einhver gefi sig fram og segist hafa
töglin og hagldirnar," segir stórvið-
skiptavinur. Alit flestra var að Smale
og Smith myndu deila með sér starfi
Stempels, þar sem Smale yrði aðal-
forstjóri og Smith tæki að sér emb-
ætti aðalframkvæmdastjóra. Smith
hefur í reynd rekið fyrirtækið síðan í
apríl sl., þegar forstjórarnir gerðu
hann að forstjóra og gáfu honum þá
fyrirskipun að hraða endurskipu-
lagningu fyrirtækisins.
Það má búast við að Smith hrindi
strax af stað nýjum uppsögnum, þeg-
ar hann hefur tekið við nýja starfinu
þar sem hann verður áreiðanlega
undir jafnmiklum þrýstingi og Stem-
pel að láta öxina faila. Stjórnarmenn
fengu smjörþefinn af hörkuhug-
myndum um til hvaða ráða verði að
grípa í viðræðum í október sl. við að-
alforstjóra Generai Electric, Jack
Welch, en hann hefur fengið viður-
nefnið „Nifteinda-Jack“ fyrir hörku-
legan niðurskurð á starfsmönnum
GE á síðasta áratug. Sagt er að
Welch, Smale og ýmsir aðrir forstjór-
ar GM hafi stungið saman nefjum á
tveggja daga ráðstefnu toppforstjóra í
Hot Springs í Virginíu.
Enn eitt dæmiö
um valdatilfærslu
til fyrirtækjasam-
steypuforstjóra
Brottrekstur Stempels markar
þáttaskil í síaukinni valdatilfærslu
frá bandarískum framkvæmda-
stjórum til fyrirtækjasamsteypu-
forstjóra, en áður var fremur litið
svo á að hlutverk þeirra væri að
leggja blessun sína yfir áður teknar
ákvarðanir en að þeir ættu að taka
þær sjálfír. Það er ekki lengra síðan
en á miðjum síðasta áratug að jafn-
vel bardagafúsum Ross Perot í
stjórn GM tókst ekki að sannfæra
stjórnendurna um að skipta um gír
eða breyta stefnunni. „Ég gerði allt
sem ég gat til að fá General Motors
til að takast á við vandamálin,"
sagði Perot í forsetakosningabar-
áttunni fyrir skömmu. „Þeir voru
ófáanlegir til þess.“ Hann bætti því
reyndar við að stjórnendurnir þá
hefðu verið „brain-dead“ (heila-
dauðir). Frekar en að fara að áeggj-
an Perots um að skera niður fríð-
indi forstjóranna og fækka í skrif-
stofuliðinu, eyddi GM 750 milljón-
um dollara í að kaupa hlutabréfin
hans og þagga niður í honum.
Stórfelld og dýr-
keypt mistök á
síöasta áratug
GM tók ýmsar djarfar ákvarðanir á
áratugnum 1980-1990, þegar Ro-
ger B. Smith var stjórnarformaður,
en oft stefndu þær í ranga átt. Yfir-
lýst markmið Smiths var að undir-
búa fyrirtækið fyrir 21. öldina. í
þeim tilgangi eyddi GM 70 millj-
örðum dollara í allt frá iðnaðarvél-
mennum og til þess að kaupa Hug-
hes Aircraft og fyrirtæki Perots,
Electronic Data Systems. En þrátt
fyrir eyðslufárið minnkaði mark-
aðshlutdeild GM úr 46% í 35% á
þessum áratug, þar sem kaupendur
sneru baki við óaðlaðandi fram-
leiðslu. Ekki tókst GM heldur vel
að færa rafeindasniild Hughes yfir
á færiböndin í bílaframleiðslunni
eða í að nota EDS til að staðla
tölvukerfin sín. En kannski var
mesti klaufaskapurinn þó sá að
endurskipuleggja starfsemina í
Norður-Ameríku og skipta henni í
tvær risastórar deildir. „Allt, sem
Roger Smith reyndi, mistókst,"
segir höfundur virtrar bókar um
bflaiðnaðinn. En hann bætir því
líka við að Smith hafi ekki viljað
hlusta á aðrar fréttir en góðar.
Mistök Smiths settu Stempel í
óþægilega aðstöðu, þegar sá síðar-
nefndi tók við stjórnarformanns-
stöðunni hjá GM í byrjun þessa
áratugar. Smith hafði sjálfur valið
hann sem arftaka sinn og Stempel
hafði af hollustu við yfirboðara
sinn greitt atkvæði með áætlunum
hans, „jafnvel þó að hann vissi að
þær væru rangar og hann þeim
ósammála," hefur heimildarmaður
innan GM eftir Stempel.
Stempel lærði af þessari reynslu
að allar grundvallarbreytingar
hefðu hættu í för með sér og var
þess vegna tregur í taumi, þegar
hann tók sjálfur við stjórnarfor-
mannsstöðunni og aðrir í stjórn-
inni fóru fram á stórfellt endur-
skipulag til að bæta hag fyrirtækis-
ins. „Við gátum aldrei fengið frá
honum afdráttarlaust svar um
nokkurn skapaðan hlut,“ segir
óánægður stjórnarmaður og segir
Stempel ekki hafa ráðið við starfið.
„En,“ bætir hann við, „góðu frétt-
irnar eru þær að Bob gerði loks það
eina rétta," og á þá við þegar Stem-
pel sagði af sér.
r
FJOÐRIN
í fararbroddi
Lækkum verð á
boddíhlufum í eldri
gerðir bifreiða!
Dæmi úr vöruskrá:
1 Tegund: Árgerö: Hlutir: Verö:

DAIHATSU CHARADE '83 - '87 Hurðabyrgði 3.950 kr.
DATSUN CHERRY '74 - '82 Bretti 3.950 kr.
DATSUN CHERRY '79 - '82 Húdd 11.250 kr.
DATSUN CHERRY '83 - '86 Stuðari 9.945 kr.
DATSUN SUNNY '82 - '85 Síls 1.705 kr.
DATSUN SUNNY LO CO C\l OD Svunta 1.304 kr.
DATSUN SUNNY '82 - '85 Lugtar festing 990 kr.
DATSUN SUNNY '82 - '83 Gafl 2.985 kr.
DATSUN SUNNY '84 - '85 Gafl 2.985 kr.
DATSUN SUNNY '82 - '85 Svunta aftan ■ 987 kr.
DATSUN SUNNY '82 - '85 Stuðari fr. og aft. 2.500 kr.
FIAT REGATA '83 - '88 Hurðabyrgði 2.500 kr.
FIAT REGATA CO co co co Framstykki 5.824 kr.
FIAT REGATA '83 - '88 Gafl 3.906 kr.
FIAT REGATA '83 - '88 Stuðari fr. og aft. 9.995 kr.
FIAT REGATA '83 - '88 Bretti 3.870 kr.
FIAT REGATA '83 - '88 Húdd 11.795 kr.
FIAT RITMO '80 - '82 Húdd 13.480 kr.
FORDESCORT '81 - '85 Sílsar 1.150 kr.
FORDESCORT '81 - '85 Hurðabyrgði 3.480 kr.
FORD SIERRA '82 - '86 Sílsar 1.450 kr.

BílavörubúSin
UÖDRIN,
SKEIFUNNI 2 REYKJAVÍK SÍMI 91-812944
V
Mitsubishi Colt '9
16 ventla, dökkgrásanseraður. Ekinn 45
þús. Rafmagn í speglum og rúðum. Hiti
í sætum. Álfelgur. Fallegur og velútlít-
andi bíll. Verð 930 þús. Möguleiki á að
taka ódýrari bíl upp í. Upplýsingar í
síma 91-45120 í kvöld og næstu kvöld.
jlméld« # NORSKA FISKILÍNAN # LoJtíJLá
Skútuvogi 13 • 104 Reykjavík • Sími 91-689030 • Jón Eggertsson • Símar 985-23885 & 92-12775
MAGNÚS ÓSKARSSON