Tíminn - 27.07.1994, Blaðsíða 5

aSLil'Tgia igFTil
*iBy iPP
5
Mi&vikudagur 27. júlí 1994
Jón Helgason:
„Sumarbóla" forsætisráðherra
Eftir valdatöku ríkisstjórn-
ar Davíðs Oddssonar hef-
ur þjóðin fengið að kynn-
ast ýmsum nýjum og óvana-
legum stjórnarháttum. Það
hefur komið fram við meðferð
ríkisstjórnarinnar á landbún-
aðarmálum, þar sem hvað eftir
annað hefur verið sett á svið
hanaat milli ráðherranna.
Lengst gekk það á sl. vetri,
þegar forsætis-, utanríkis- og
landbúnaðarráðherra deildu
um það í marga mánuði hver
hefði lofað hverju og hver
heföi svikið hvað, en hags-
munir atvinnuvegarins virtust
þeim í léttu rúmi liggja.
Niburstaðan varð sú ab utan-
ríkisrábherra réði ferðinni,
eins og reyndar lá fyrir þegar í
upphafi. Landbúnaðarráð-
herra mun hins vegar hafa
talið að með sjónarspilinu gæti
hann slegið ryki í augu bænda
og talið þeim trú um að hann
væri öflugur málsvari íslensks
landbúnaðar.
Á síðustu vikum hefur for-
sætisráðherra sett upp eina
leiksýningu enq, sem hann
kallar „Sumarbólu". Utanríkis-
ráðherra ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar hefur verið á þön-
um milli forustumanna Evr-
ópusambandsins og flutt þar
boðskap sinn. Þegar hann
kemur aftur úr þeirri för stefn-
ir forsætisráðherrann honum á
sinn fund, en þykir öruggara
að kalla einnig alla utanríkis-
málanefnd Alþingis til að vera
sér til halds og trausts á þeim
fundi. Að honum loknum
heldur forsætisráðherra blaða-
mannafund, þar sem hann
gefur ótrúlegar og lítt skiljan-
legar yfirlýsingar.
„Ruglaður í
ríminu?"
Tilgangur blaðamannafundar-
ins virðist hafa verið sá, að
andmæla og þvo hendur sínar
af yfirlýsingum eigin utan-
ríkisrábherra, Jóns Baldvins
Hannibalssonar, um ab vib
eigum nú þegar að sækja um
aðild að Evrópusambandinu,
því hagsmunum okkar væri
þar best borgið. Það kemur
fram í eftirfarandi orðaskipt-
um í sjónvarpsviðtali:
Davtð Oddsson: Og ég var
mjög ánægður með það hér
áðan ab utanríkismálanefnd
íslands, íslenska Alþingisins,
hefur ekkert látið þessar um-
ræður rugla sig í ríminu, menn
eru algjörlega klárir á þeirri
stefnumörkun sem ísland hef-
ur ákvebið.
Fréttamaður: í ljósi þess, sem
þú ert ab segja núna, hvað get-
ur þá vakað fyrir utanríkis-
ráöherra í málinu eins og hann
hefur sett það fram síðustu
daga?
Davíð Oddsson: Ég átta mig
ekki alveg á því, ég hef sagt
honum það, ég skil þetta ekki
nákvæmlega.
Fréttamaður: Ertu ab segja ab
utanríkisráðherrann sé ruglað-
ur í ríminu?
Davíð Oddsson: Nei, það er ég
ekki að segja, en þab er enginn
vafi á því aö umræða af þessu
tagi er til þess fallin að flækja
málin.
Áttalaus
forsætlsrábherra
Enginn, sem heyrbi þessi orð,
Davíð Oddsson forsœtisrábherra á blabamannafundi.
var í vafa um ab það vom um-
mæli utanríkisráðherra sem
forsætisráðherra sagbi að væri
að rugla menn í ríminu, enda
segist hann ekki átta sig á þeim
og hafi sagt Jóni Baldvini að
hann sé hættur að skilja
utanríkisráðherra sinn. Hins
vegar aftekur Davíð að Jón
Baldvin sé mglaður í ríminu,
þó að orð Jóns séu ofvaxin
skilningi hans.
Talar tungum
tveim
Á Stöð 2 áttu sér stað eftirfar-
andi orðaskipti:
Fréttamaður: En er það ekki
hættulegt fyrir samningavið-
ræbur, sem framundan eru við
ESB, ef þab er hver höndin upp
á móti annarri í ríkis-
stjórninni, Jón Baldvin fer til
Brussel og segir eitt, þú ferð til
Brussel og segir annað?
Davíð Oddsson: Jón Baldvin
sagbi ekki í Bmssel...
Fréttamaður: Hann gekk
mjög nálægt því, hann sagði
að hagsmunum okkar kynni
að vera best borgið innan ESB.
Davíð Oddsson: Þab sagði
hann í ræðu-
Fréttamaður: í ræðu?
Davtð Oddsson: Já, en í
viðræðum sínum við þessa
aðila þá hélt hann fram stefnu
íslands og ríkisstjórnarinnar,
það hef ég lesið og þab hefur
hann gert alveg samviskusam-
lega.
Fréttamaður: En þetta var
ræða fyrir Evrópusambands-
menn!
Davtð Oddsson: Ég held að út
af fyrir sig sé það okkur ekki til
framdrátfar í þessari samn-
ingagerð. En ég geng ekki svo
langt að segja að þab spilli fyr-
ir okkur.
Fréttamaður: Nei, en er ekki
komið hálfgert tómahljóð í
ríkisstjórnarsamstarfið? Þú tal-
ar um upphlaup utanríkis-
ráðherra, ekki heppileg um-
mæli og menn em svona farn-
ir að láta ýmislegt flakka, sem
ekki heyröist á fyrstu ámm
þessa samstarfs.
Davtð Oddsson: Ég læt nú
aldrei neitt flakka svona að
fyrra bragbi. En það er óhjá-
kvæmilegt ab útskýra það,
þegar svona kemur upp, ab
málið er á villigötum.
Það er ótrúlegt hvað for-
sætisráðherra getur hér komið
fyrir í fáum orðum dapurlegri
lýsingu á stjórnarháttum og
viðhorfum í ríkisstjórn hans,
sem margir hafa fram að þessu
ekki talið að kæmu til greina
hjá íslenskri ríkisstjórn. Hér
ber hann í bætifláka fyrir
vettvanguíT
„Á síðustu vikum hefur
forsœtisráðherra sett upp
eina leiksýningu enn, sem
hann kallar „Sumarbólu".
Utanríkisráðherra ríkis-
stjómar Davíðs Oddsson-
ar hefur verið á þönum
milli fomstumanna Evr-
ópusambandsins og flutt
þar boðskap sinn. Þegar
hann kemur aftur úr þeirri
fór stefnir forscetisráð-
herrann honum á sinn
fund, en þykir ömggara að
kalla einnig alla utanríkis-
málanefnd Alþingis til að
vera sér til halds og
trausts á þeim fundi. Að
honum loknum heldur for-
sœtisráðherra blaða-
mannafund, þar sem
hann gefur ótrúlegar og
lítt skiljanlegar yfir-
lýsingar."
utanríkisráðherra, þó að hann
lýsti andstæðum skoðunum
við yfirlýsta stefnu ríkisstjórn-
arinnar í opinberri ræðu, af því
ab hann hélt sig við þá stefnu á
viðræðu-fundi meb sömu aðil-
um, þar sem umræður voru
bókaðar. Davíð Oddsson er
áreibanlega fyrsti forsætis-
ráðherrann, sem heldur því
fram að gott sé að ráðherrar
hafi tungur tvær og tali sitt
meb hvorri.
„Okkur ekki
tll framdráttar"
Og til þess að afsaka enn frekar
vinnubrögð utanríkisráðherra
ríkisstjórnar sinnar segist hann
ekki ganga svo langt að segja
ab þau spilli fyrir okkur, en
þau séu ekki til framdráttar.
Veit Davíð Oddsson ekki að
það er hlutverk og skylda
ráðherra að vinna að fram-
gangi hagsmunamála þjóðar-
innar? Þegar þeir em hættir að
gera það, eins og Davíð Odds-
son segir að Jón Baldvin hafi
gert í síðustu utanför sinni,
hafa þeir brugðist skyldu sinni,
þótt ekki sé fullyrt að þeir spilli
fyrir málstað þjóbarinnar, sem
hann reyndar andmælir þó
ekki.
Það fer hins vegar ekki á
milli mála, ab það er utan-
ríkisrábherra, sem hann var að
ásaka um að leiba málið á villi-
götur, þegar hann segir að
óhjákvæmilegt sé ab útskýra
málib, þó að hann sjálfur láti
aldrei neitt svona flakka að
fyrra bragði.
Hver er á villigötum?
Þannig væri lengi hægt að
rekja hin furbulegu vibhorf og
fullyrðingar, sem forsætisráð-
herra „lét flakka" í öllum
orðaflaumi sínum. En ab hon-
um loknum hlaut þó að vera
efst í huga spurningin: Hvaða
ráðherra er á mestum villigöt-
um?
Forsætisráðherra á að vera
húsbóndi á stjórnarheimilinu.
Á sama hátt og forsætisráð-
herra sagbist hafa þingrofsrétt-
inn og bera skylda til að beita
honum ef þörf væri á, þá hefur
hann einnig rétt og sömu
skyldu til að leysa ráðherra
sína frá störfum, gangi þeir
gegn stefnu ríkisstjórnarinnar
og taki ekkert tillit til orða
forsætisráöherra.
Óyndisúrræbi Davíðs Odds-
sonar að boba til blaðamanna-
fundar til að andmæla utan-
ríkisráðherra staðfesti þá dap-
urlegu staðreynd ab hann hef-
ur glatað húsbóndavaldinu.
Þab var heldur enginn afsök-
unar- eba afsláttartónn í máli
utanríkisráðherra eftir ásakanir
Davíðs Oddssonar um ab hann
væri að leiða þjóðina á villigöt-
ur og segist hann hafa vinnu-
frið í ríkisstjórninni, þar sem
hann kippi sér ekki upp við æs-
ing í mönnum. Davíð Odds-
son getur ekki vænst þess ab
öðlast húsbóndavaldið, þó að
hann feti nú í fótspor Jóns
Baldvins í Brussel og reyni að
segja að ræðuhöld Jóns þar
hafi verib marklaus.
Slík vinnubrögb verða að-
eins til að auka niðurlægingu
forsætisráðherra, því þar vita
menn að hann ber ábyrgð á
utanríkisráðherra sínum. Við
þá ábyrgð losnar Davíb Odds-
son ekki, hversu marga blaða-
mannafundi sem hann heldur
um ástandiö á stjórnarheimil-
inu, þar sem hann kvartar yfir
því ab Jón Baldvin sé óþægur
strákur, en ætli þó ekki ab láta
hann rugla sig í ríminu og fara
ab segja annab í dag en í gær,
enda hafi utanríkisnefndar-
menn sagt honum að hann
þyrfti þess ekki. Og engar líkur
eru til að þessi „bóla" hætti ab
angra hann þó sumri fari að
halla, heldur þvert á móti
haldi hún áfram að grafa um
sig og stækka.
Höfundur er alþingismabur.