Tíminn - 20.05.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 20. maí 1995
5
Tímamynd CS
Jón Kristjánsson:
Onug stjórnarandstaða
Samkvæmt lögum á forsætisráöherra að
halda stefnuræöu eftir aö nýtt þing hefur
komiö saman og á eftir fara umræöur um
hana. Stefnuræöa var flutt á fimmtudags-
kvöldiö og á eftir fylgdu umræöur meö
heföbundnum hætti.
Ég hef verið viðstaddur margar slíkar
umræöur, en sú fyrsta sem fer fram á kjör-
tímabilinu, ekki síst þegar ný ríkisstjórn
hefur tekiö við völdum, er með dálítið sér-
stökum hætti. Þar fer saman fyrsta stefnu-
ræöa nýrrar ríkisstjórnar, og einnig eru
margir nýir þingmenn að taka sæti á Al-
þingi og sumir þeirra taka þátt í umræðum.
Stjórnarsáttmáli — stefnu-
ræöa
Ríkisstjórnin hefur nú setið aö völdum
um mánaðar skeið. Stefna hennar kom
fram í stjórnarsáttmálanum og er stefnu-
ræðan nánari útfærsla á honum, eins og nú
háttar til. Stjórnarsáttmálinn er þaö nýr að
tæpast var að búast viö miklum tíðindum
úr stefnuræðunni sem komu þar ekki fram.
Ríkisstjórnin er að hefja sinn feril og þab er
ekki komið í ljós hvernig málefni þau, sem
eru í stjórnarsáttmálanum, ganga fram.
Hins vegar er þetta fyrsta tækifæri stjórnar-
andstöðunnar á þingi til þess að koma fyrir
alþjóð og fjalla um stefnu ríkisstjórnarinn-
ar eins og hún birtist í stjómarsáttmálan-
um og stefnuræðunni. Því er ekki úr vegi
að fjalla nokkuð um þá lífsreynslu að
hlusta á ræður stjórnarandstæðinganna og
þá einkum forustumanna þeirra.
Framsókn hin vonda
Það er skemmst frá því ab segja að þess-
ar ræður voru með nokkuð hefðbundnum
hætti að öðru leyti en því aö pirringurinn
gagnvart Framsóknarflokknum var mjög
áberandi. Stjórnarsáttmálinn var yfirleitt
afgreiddur með því að þar væri „tekið létt
á" þessu eða hinu, til dæmis launajafnrétti
kynjanna, en látið þar við sitja. Ekki fór
mikið fyrir málefnalegri úttekt á stefnunni,
en stjórnarandstöbunni var nokkur vor-
kunn að því leyti að ekkert er farið að reyna
á hana, vegna þess að stefnuræðan er nú
haldin ab vori og skammt er liðið frá kosn-
ingum. í haust verður miklu fremur farið
að reyna á samstarfið og framkvæmd ein-
hverra þátta stjórnarsáttmáians.
Hins vegar eyddu stjórnarandstæðingar
löngu máli í það aö fjalla
um þátt Framsóknar-
flokksins í stjórnar-
mynduninni, meint svik
hans á kosningaloforð-
um og sérkennilega um-
fjöllun um einstaka ráð-
herra flokksins.
Allt þetta bar nokkurn
keim af deilum sem uröu
í kringum stjórnarmynd-
unina. Sérstaklega var þetta áberandi í
ræðu Ólafs Ragnars Grímssonar, sem ekki
er búinn ab jafna sig á gremjunni síðan sú
staðreynd var ljós að Alþýðubandalagið er
utan stjórnar. Gremja hans í garð Halldórs
Ásgrímssonar kom rækilega fram þegar
hann gagnrýndi ráðherrann fyrir að vera í
útlöndum þegar umræðan færi fram. Það
er afar einkennilegt að heyra Ólaf Ragnar,
af öllum mönnum, gera lítið úr samskipt-
um við aðrar þjóðir, þar sem hann hefur
lagt sig sérstaklega eftir utanríkismálum.
Hins vegar sýnir þetta abeins hvað gremjan
er djúpstæð.
Kosningaloforöin
Umfjöllun stjórnarandstöðunnar um
meint svik á kosningaloforðum Framsókn-
arflokksins var ákaflega léttvæg, enda var
skautað fimlega yfir kosningastefnuskrá
okkar og stjórnarsáttmálann að þessu leyti.
Auðvitað fær stjórnmálaflokkur, sem sem-
ur við andstæðingana um aðild ab ríkis-
stjórn, ekki allt sitt fram. Hins vegar er
raunin sú að veigamiklir kaflar úr kosn-
ingastefnuskrá Framsóknarflokksins hafa
fengið inni í stjórnarsáttmálanum. Við töl-
uðum fyrir kosningar um aðgerðir í hús-
næðismálum, menntamálum og endur-
skipulagningu sjóbakerfis atvinnuveganna.
Allt er þetta að finna í stjórnarsáttmálan-
um. Við töluðum um að ná jafnvægi í ríkis-
fjármálum á fjórum árum. Við sögðum
einnig fyrir kosningar að niburstaða af
endurskoöun jaðarskatts
kæmi ekki í framkvæmd
fyrr en á síðari hluta
kjörtímabilsins. Við
höfðum á stefnuskránni
að fella niður eftir-
ágreiðslu námslána, en
niðurstaðan varð að
endurskoða námslána-
kerfið. í sjávarútvegs-
málum tölubum við um
aö lagfæra hlut aflamarksbáta og endur-
skoða banndagakerfi krókaleyfisbáta.
Að þessum málum er unnið og auðvitað
var engin alvara í umræðum stjórnarand-
stöbunnar þegar talað var um svikin kosn-
ingaloforö. Þær staðhæfingar standast ein-
faldlega ekki rökræður, enda er ástæöan
fyrir þeim ergelsi yfir því að vera utan
stjórnar miklu fremur en málefnalegar
ástæður.
Orbgnótt
Orðavalið um einstaka ráðherra Fram-
sóknarflokksins var dálítið sérstætt, en ekki
er ástæða til þess að hafa áhyggjur af því.
Það mátti halda að abeins einn flokkur
væri í ríkisstjórninni og Páll Pétursson væri
yfirráðherra, ef marka ætti ræður kratanna.
Bæði Páll og aðrir standa ágætlega undir
þessari umræðu og geta unnið aðkallandi
verk í húsnæðiskerfinu og annars staðar.
Þaö er afar sérkennilegt að heyra nú Jó-
hönnu Sigurðardóttur hafa miklar áhyggj-
ur af afföllum í húsbréfakerfinu. Hún ham-
ast gegn því að þeir, sem kaupa sína fyrstu
íbúð, fái sérstaka abstoð í hærra lánshlut-
falii og hún hamast gegn lengingu lána.
Slíkur málflutningur dæmir sig sjálfur.
Stefna stjórnar-
andstöbunnar
Það var fátt um að stjórnarandstaöan
reiddi fram sín stefnumál, enda var um-
ræbuefnið stefnuræða forsætisráðherra.
Hins vegar kom það fram hjá ræðumönn-
um Þjóðvaka, að tillöguflutningur er vænt-
anlegur um að taka upp veiðileyfagjald. Þar
meb er búið ab byggja mikilvægan brúar-
sporð yfir í Alþýðuflokkinn, sem hefur
þetta á stefnuskrá sinni.
Einstaka menn, svo sem Steingrímur J.
Sigfússon, voru meb hefðbundinn kafla
um sameiningu vinstri flokkanna, og eru
landsmenn nokkuð vanir því tali, þótt eng-
inn hafi trú á að af því verði. Samvinnan er
með þeim hætti núna, að tvö þingskjöl
liggja fyrir nýju þingi um launajafnrétti.
Annað er flutt af kvennalistakonum; hin
tillagan er flutt af þeim Svanfríði Jónas-
dóttur og Bryndísi Hlöðversdóttur, kratar
fá ekki aö vera meb. Þannig er nú samein-
ingin og samvinnan í raun, að ekki næst aö
stjórnarandstaðan flytji sameiginlega til-
lögur um þetta mál, sem svo ofarlega hefur
verið í umræðu liðinna vikna.
Nýir þingmenn
í umræðunni tóku þátt nokkrir nýir
þingmenn. Þeirra hlutur var mjög góbur og
málefnalegur og ég er viss um að Alþingi
styrkist með því fólki sem tekur sæti nú, án
þess að ég sé með því nokkub að gera lítið
úr þeim sem hverfa á braut. Nítján nýir
menn taka sæti og ég hygg gott til þess fyr-
ir mína parta að starfa með þessu fólki.
Ábyrgb þingmanna og annarra stjórnenda
er mikil, og erfib verkefni sem bíða.