Réttur - 01.10.1970, Qupperneq 23

Og sumir æðstu prélátanna ganga i fylkingar-
brjósti:
Dom Helder Pessoa Cámara, erkibiskup i norð-
vesturhluta Brasilíu, var af ýmsum talinn liklegur til
friðarverðlauna Nóbels 1970. Hann er tignaður sem
helgur maður af alþýðu, hataður sem kommúnisti
af afturhaldinu. Hann gerði erkibiskupshöllina að
skóla, en býr sjálfur í tveggja herbergja ibúð, klæð-
ist einfaldlega og ber um háls blikkkeðju með tré-
krossi. Hann flytur boðskapinn um frelsi hinna fá-
tæku af klafa hinna riku. Hann sundurliðaði arð-
ránsaðferðir Bandaríkjanna gagnvart rómönsku
Ameríku í viðtali við þýzka tímaritið „Spiegel", sem
birt hefur ágætar greinar um Suður-Ameriku, sem
oft er stuðst við hér. („Spiegel" 21. sept. 1970).
Nánasta samstarfsmann hans, stúdentaprestinn
Pereira Neto, myrtu afturhaldsseggir. Sjálfur kvaðst
hann reiðubúinn að þola sömu örlög, ef með þyrfti
og oft hefur verið skotið á bústað hans. — Þannig
harðnar í sífellu baráttan og byltingaröflunum gegn
bandaríska arðráninu bætast nýir liðsmenn.
En hvað segja fræði marxismans um þessa liðs-
menn, sem ganga til þaráttu gegn auðvaldinu og
með alþýðu samkvæmt boðskap Jesú Krists og
jafnvel í nafni guðs almáttugs eða allrar heilagrar
þrenningar?
n.
Frumkvöðlum nútima sósíalisma, þeim Marx og
Engels, var Ijós viss skyldleiki hins félagslega þátt-
ar i frumkristninni, — og þar með vissum grund-
vallarboðskap kristninnar, — við sósíalistíska verk-
lýðshreyfingu nútimans.
Engels skrifar í einni af síðustu stærri greinum,
er hann reit, — í „Innganginum" að riti Karls Marx
..Stéttabaráttan í Frakklandi 1848—50", en greinin
er dagsett 6. marz 1895 í London — eftirfarandi í
niðurlagi inngangsins:
..Nú eru nærri 1600 ár liðin frá því, að hættuleg-
or byltingarflokkur starfaði í Rómaveldi. Hann gróf
undan trúarbrögðunum og öllum máttarstoðum rík-
isins; hann leyfði sér að neita því að vilji keisarans
væri æðstu lög, hann var föðurlandslaus, alþjóð-
legur, og breiddist út um öll lönd ríkislns frá Gallíu
til Asíu og út yfir landamæri þess. Hann hafði lengi
starfað í felum neðan jarðar, en fyrir nokkru hafði
hann álitið sig nógu sterkan til að koma fram i
dagsljósið. Þessi byltingarflokkur, sem gekk undir
nafninu kristnir menn, átti lika marga fulltrúa I
hernum, heilar hersveitir voru kristnar. Þegar þeim
var skipað að taka þátt I fórnarathöfnum hinnar
heiðnu ríkiskirkju, gerðust hinir byltingarsinnuðu
hermenn svo djarfir að festa i mótmælaskyni á
hjálma sína sérstök merki — kross. Venjulegar
herbúðarrefsingar af hálfu yfirmanna voru árang-
urslausar. Diokletíanus keisari gat ekki lengur horft
aðgerðarlaus á, að grafið væri undan reglu, hlýðni
og siðferði í her hans. Hann tók rækilega í taum-
ana, meðan tími var til. Hann gaf út lög gegn sósí-
alistum, réttara sagt kristnum mönnum.*) Fundir
byltingarmanna voru bannaðir, húsakynnum þeirra
lokað, eða þau jafnvel rifin, kristin tákn, krossar
o. fl. voru bönnuð eins og rauðu vasaklútarnir i
Saxlandi. Kristnir menn voru lýstir óhæfir til að
gegna ríkisembættum, þeir máttu ekki einu slnni
gegna herþjónustu. Þar sem ekki voru til reiðu dóm-
arar, sem væru eins þjálfaðir í að fara eftir „mann-
orði" viðkomanda, eins og gagnbyltingarlög herra
von Köllers**) gera ráð fyrir, var kriotnum mönnum
einfaldlega bannað að reka réttar sins fyrir dóm-
stólum. Einnig þessi sérstöku lög urðu árangurs-
laus. Kristnir menn rifu þau niður af veggjum í
háðungarskyni, því er jafnvel haldið fram, að í Niko-
demiu hafi þeir kveikt í höllinni yfir höfði keisarans.
Hann hefndi sín með hinum miklu ofsóknum á hend-
ur kristinna manna, árið 303 að okkar timatali. Þær
voru hinar síðustu sinnar tegundar. Og þær voru svo
áhrifamiklar, að sautján árum síðar var mikill meiri-
hluti hersins orðinn kristinn, og næsti einvaldur yfir
öllu Rómaveldi, Konstantín, sem klerkar nefndu
hinn mikla, gerði kristindóminn að rikistrú". (Prent-
að í úrvalsritum Marx og Engels, Rvík 1968, II.
bindi, bls. 23—24.
Engels hefur ennfremur ritað all ýtarlega rann-
sókn á uppruna frumkristninnar, er birtist í tima-
*) Engels er hér að gera vissa samlíkingu við lög
Bismarks gegn sósíalistaflokknum, er bönnuðu
starfsemi hans, og stóðu frá 1878 til 1892.
**) 5. des. 1894 var iagt fyrir ríkisþingið frumvarp
að nýjum sósíalistalögum; það var fellt 11. mai
1895.
159