Réttur - 01.10.1970, Síða 24

riti þýzka sósialdemókrataflokksins ,,Die Neue Zeit"
1894—5. („Zur Geschichte des Urchristentums").
Þar segir hann meðal annars:
„Saga frumkristninnar sýnir athyglisverða hlið-
stæðu verklýðshreyfingar nútímans. Kristnin var i
upphafi samtök undirokaðra eins og verklýðshreyf-
ingin; var í fyrstu trúarbrögð þræla og leysingja,
fátækra og réttlausra, kúgaðra og sundraðra þjóða
Rómar. Bæði kristnin og verklýðssósíalisminn boð-
uðu frelsun frá ánauð og örbirgð: kristnin hinum
megin grafar, á himnum; sósíalisminn hérna megin,
við umbreytingu á þjóðfélaginu. Bæði voru ofsótt
og hötuð, áhangendur þeirra gerðir útlagir og
beittir bráðabirgðalögum, annar sem óvinur mann-
kynsins en hinn sem fjandmaður ríkisins, óvinur
trúarbragðanna, fjölskyldulífsins og þjóðskipulags-
ins. En þrátt fyrir allar ofsóknir — já, jafnvel bein-
línis örvuð af þeim — ryðjast þau áfram sigursæl
og án afláts. Þrjú hundruð árum eftir upphaf sitt
er kristnin viðurkennd ríkistrú í rómverska heims-
veldinu og á tæpum sextíu árum hefur sósíalism-
inn náð þeirri fótfestu sem örugglega mun tryggja
honum sigur.
Svipmótið með þessum sögulegu fyrirbrigðum
báðum kemur í Ijós þegar á miðöldum með fyrstu
uppreisnum ánauðugra bænda og einkum þó almúg-
ans í borgum. Þessar uppreisnir voru óhjákvæmilega
með trúarlegu yfirbragði eins og allar fjöldahreyf-
ingar miðalda, líta út sem endurfæðing kristninnar
frá víðtækri úrkynjun, en á bak við trúarhitann fól-
ust að jafnaði mjög áþreifanleg veraldleg áhuga-
mál. Hvergi var þetta Ijósara en hjá samtökum bæ-
heimskra taboríta undir forustu Jóhanns Zizka,
sællar minningar. Og allar miðaldir í gegn ber á
þessu sérkennl, unz það hverfur að lokum eftir þýzka
bændastríðið en kemur svo aftur í Ijós hjá verk-
lýðskommúnistum eftir 1830. Bæði frönsku bylt-
ingarkommúnistarnir og ekki síður Weitling og á-
hangendur hans vitnuðu til frumkristninnar löngu
áður en Ernst Renan sagði: Ef þér viljið gera yður
hugmynd um hina fyrstu kristnu söfnuði þá gaum-
gefið deild Alþjóðaverklýðssambandsins á staðnum.
Franski fagurfræðingurinn, höfundur að kirkju-
sögulegri skáldsögu „Origines du Christianisme"
á grundvelli þýzkrar bibliugagnrýni — sem á sér
vart sinn líka um niðurrif i nútíma blaðamennsku —
vissi sjálfur ekki hve mikil sannindi fólust i áður-
greindum orðum. Ég vildi hitta þann gamlan félaga
Alþjóðasambandsins sem getur t.d. lesið svokallað
annað bréf Páls til Korinþumanna án þess að gömul
sár ýfist, a.m.k. hvað einu atriði viðkemur. Frá átt-
unda kapítula og allt bréfið á enda ómar hinn eilífi
og gamalkunni barlómur: les cotisations ne rentrent
pas — félagsgjöldin innheimtast ekki! Mundu ekki
margir hinna áköfustu útbreiðslumanna á sjötta ára-
tugnum þrýsta skilningsgóðir hönd bréfritarans,
hver svo sem hann er, og hvísla: jafnvel hjá þér
gekk þetta svona! Við getum tekið undir með þér
— einnig í okkar samtökum var sægur af Korinþum
— ógreiddum árgjöldum sem við mændum eftir
vonsviknum augum og gátum ekki hönd á fest,
nefnilega hinar frægu „milljónir Alþjóðasambands-
ins“l
(Engels: Um sögu frumkristninnar. Marx-Engels
Werke, 22 bindi, bls. 449—451, Berlín 1963).
Það vantaði því ekki að Engels gerði sér fulla
grein fyrir félagslegum skyldleika kristninnar og
sósíalismans, jafnhliða því sem þeir félagarnlr
gagnrýndu misnotkun hinna kristnu trúarbragða í
þjónustu yfirstéttarinnar.
Marxistar síðari tíma hafa og ritað margar bækur,
þar sem þessi mál eru ýtarlega rakin.
Karl Kautsky reit mikla bók um „Uppruna krist-
indómsins" („Der Ursprung des Christentums"),
sem löngum átti mikilli hylli að fagna hjá sósíalist-
um. Kom hún fyrst út 1908 og oft síðar.
Archibald Robertson hefur og ritað mjög merka
bók um „uppruna kristindómsins" („The origins of
Christianity"), er kom út í London 1953.
Sagnaritarinn Max Beer gerir í „Sögu sósíal-
ismans" mjög góða grein fyrir hinum kommúnist-
íska þætti í frumkristninni, sem og í öllum hinum
mörgu kristnu uppreisnarhreyfingum undirokaðra
bænda og fátæklinga á miðöldum.
En áður hafði Karl Kautsky í riti sínu „Fyrirrenn-
arar sósíalisma nútímans" (Vorlaufer des neuen
Sozialismus") rakið ýtarlega sögu kommúnismans
á miðöldum, rætt um hina kristnu kommúnistisku
trúarflokka: Beghardana, Lollhardana í Englandi,
Taboritana í Bæheimi, en þó einkum Thomas
Miinzer, bændastríðið 1525 og baptistana og völd
þeirra í Munster 1534—35. En i öllum þessum al-
þýðlegu uppreisnartilraunum og baráttu fátækra
bænda og bæjaalþýðu gegn arðráni aðalsins er
kristin kenning um sameign, kommúnisma, höfuð-
atriði. Og þessu alþýðufólki var mætt með allri
þeirri ógnarstjórn, morðum og pyndingum, sem
yfirstétt þeirra tíma réð yfir, — og síðan var þetta
160