Réttur - 01.10.1970, Síða 32

skilningi. Þar yrðu allar ákvarðanir manna
um stjórnun náttúruauðlinda byggðar á ökó-
lóskum lögmálum. Þá yrði upplýsingum nátt-
úrufræðinga komið til rafreiknamiðstöðva,
sem hefðu yfir að ráða margvíslegum módel-
um samskipta dauðrar og lifandi náttúru og
gætu skilað niðurstöðum um hugsanlegar af-
leiðingar tiltekins verknaðar.
Vitáskuld er allt þetta víðsfjarri nú. Það
gengur meira að segja afar hægt að viður-
kenna vandann, hvað þá að snúast á móti
honum. Engar teljandi umræður hófust fyrr
heldur en afmörkuð svæði voru orðin það illa
leikin, að til alvarlegustu vandræða horfði.
Tæknimennirnir, sem í samfélögum vorum
eru hetjur dagsins, eru tregir til, þegar jafn-
vægi náttúrunnar ber á góma. Með varfærni
lýsa þeir því, að allt sé ennþá í lagi í það
minnsta og ótal athuganir í gangi. Valdhafar
fást ekki til að ganga á undan og það hefur
gerzt, að vísindaleg ábending er dregin í efa
af formanni ríkisstjórnar á heldur óvísinda-
legan hátt. Þannig ríkir sterk tilhneiging til
þess að einangra þessi mál meðal tæknimanna
og ráðamanna þjóðfélaga. Akveðin samvinna
vísindamanna og almennings er líkleg til að
hafa áhrif á þessa þróun ef vel tekst til, svo
og í mörgum öðrum málum. Það er aldrei
nógsamlega greitt fyrir samræðum og sam-
spili þesara aðila til aukinna áhrifa á skoð-
anamyndun manna í meðal yfirleitt.
Fyrir um það bil 30 árum skrifaði gamall
landbúnaðarfræðingur á þá leið að innan tíð-
ar hlyti ökólógían að verða stór þáttur stjórn-
mála. Slíkt virðist ekki langt undan nú. Okó-
lósk kreppa er slíkt stórmál, að annað verður
að víkja á vissu augnabliki. Og ekki eru allar
stjórnunarhugmyndir jafnvel undir það bún-
ar að glíma við þennan vanda.
Verkefnin framundan eru mikil. Það þarf
að vinna að kynningu og útbreiða skilning á
því, sem í náttúrunni fer fram. Það þarf að
afla nýrrar vitneskju með aðstoð náttúruvís-
indanna, en hún er enn af skornum skammti.
Skapa þarf þeim starfsskilyrði eins og áður
hefur verið rætt um. Setja þarf lög til þess að
koma í veg fyrir eyðileggingu á eðlilegu starfi
náttúrunnar og dugar þá lítt að hlífa sérhags-
munasjónarmiðum. Þannig þarf að koma í
veg fyrir frekari stórfellda eyðingu, á meðan
ráðstafanir eru undirbúnar og nýrrar vitneskju
og möguleika leitað.
NIÐURLAG
Fyrir íslendinga virðist vera opin leið nú að
gera alvarlegar ráðstafanir til þess að koma
í veg fyrir röskun á náttúrujafnvægi í landi
sínu, bæði sem afleiðingar risavaxinna fram-
kvæmda, er valdið geta of mikilli truflun á
samspili lífveranna og dauðrar náttúru og eins
vegna beinnar mengunar. Það er ekki eftir
neinu að bíða og strax verða að komast á lög
og reglur um eðlilega umgengni, rannsóknir
og varúðarráðstafanir til að koma í veg fyrir
eyðileggingu nú. Almenningur verður að fá
að fylgjast með allri framvindu mála og
stuðla verður að meiri samskiprnm hans og
rannsóknarmanna á ýmsum sviðum.
Eins og nú er að verða kunnugt, stendur
maðurinn frammi fyrir því, að viðurkenna
tiltölulega takmarkaða möguleika sína til
drottnunar yfir öllum þeim margflókna vef,
sem náttúran er og hann ekki gemr skilið sig
frá. Viðbrögðin verða því væntanlegá stjórn-
un og yfirvegun þess, sem fram fer. Sú stjórn-
un verður að byggjast á hegðun og uppbygg-
ingu náttúrunnar sjálfrar eða ökólóskum lög-
málum hennar, sem enn er allt of lítið vitað
um. Spurning er, hvort þá verður til það þjóð-
félag og þeir sambýlishættir er kunna að virða
jafnvægið, sem er undirstaða þess, að líf megi
haldast enn um stund?
168