Réttur - 01.10.1970, Síða 46

Lærdómsrit Bókmenntafélagsins:
Hið íslenzka bókmenntafélag
hefur hafið á nýjan leik útgáfu
lærdómsrita félagsins og á þessu
hausti sent frá sér fimm bækur:
Frelsið eftir John Stuart Mill, Iðn-
riki okkar tima eftir John Kenneth
Galbraith, Valdstjórn og vísindi eft-
ir C. P. Snow, Um sálgreiningu
eftir Sigmund Freud og Afstæðis-
kenningin eftir Albert Einstein. Allt
eru þetta kærkomin rit fyrir þá
sem áhuga hafa á þjóðfélagsmál-
um.
öll eru ritin pappírskiljur og því
þægileg I meðförum og frágangur
allur er Prenthúsi Hafsteins Guð-
mundssonar til hins mesta sóma.
Ritstjórn bókaflokksins annast Þor-
steinn Gylfason. Eflaust verða
margir til að gagnrýna bókavalið.
Má t.d. benda á, að meiri breidd
hefði verið æskileg við valið og
flest eru ritin full „sígild". Þá eru
formálar að bókunum allt of lang-
ir og oft nokkuð fjarlægir efni
bókanna. Val á formálariturum er
einnig furðulegt, yfirleitt leitað til
manna I toppstöðum og sú hugsun
hvarflar að lesandanum, að félagið
sé að kvitta fyrir starfsgrundvelii
sinum. Undantekning er þó ágætur
formáli Þorsteins Gylfasonar að
bók Mills um Frelsið, þar sem hann
rekur m.a. áhrif Mills á íslenzka
menntamenn í lok síðustu aldar.
Ritum Mills, Galbraith og Snow
mun lesendum Réttar eflaust þykja
mikill fengur í, þó hér sé um borg-
aralega stjórnspeki að ræða. Fátt
er betra en kynna sér hugmyndir
19. aldarinnar um þjóðfélagslegt
frelsi hjá Mill; gagnrýni Galbraiths
á hagstjórn nýkapítalismans og
hugleiðingar Snow, um tengsl
valdhafa og víslnda.
Bók Mills ,,Um frelsið" hefur
orðið tilefni til blaðaskrifa og virð-
ist Morgunblaðið líta svo á, að
þar sé að finna hugsjónir, sem
sjálfstæðismenn hafi að leiðarljósi.
Þannig tjáir Matthías Johannesen
í Reykjavíkurbréfi 17. okt. sl. hug
sinn til ritsins, en afhjúpar þar óaf-
vitandi sitt sanna viðhorf til frels-
isins. Þessi matthíska setning
hljóðar svo: „Frelsið er aðgengi-
legt rit. Þar kafna ekki litlar hug-
sjónir í stórum orðum”. Aftur á
móti hefur bók Galbraiths vakið
minni athygli, en hún verðskuldar,
kannski vegna þess, að hún brýt-
ur í bága við grundvallar kenning-
ar íslenzkra hagspekinga um frelsi
í efnahagslífinu, en dregur upp
mynd af hinu þrælskipulagða efna-
hagskerfi bandarísku auðhring-
anna.
Bók Snow kemur út á heppi-
legum tima hér á landi, þvi hér
blasa við hin fjölþættu vandamál,
er varða umhverfisvanda mann-
anna og þörf valdhafanna á að
hlýða á umsagnir og viðvaranir
vísindamanna. Þessa dagana kynn-
umst við þessu í umræðum um
mengun og i nánustu framtíð verða
bollaleggingar Snow æ brýnni um-
hugsunarefni.
Hin klassisku rit Einsteins og
Freud eru bæði gagnmerk rit og
þarft fyrir unnendur þessara fræði-
greina að fá þær í islenzkri þýð-
ingu. Er Hið íslenzka bókmennta-
félag hefur hafið á ný útgáfu lær-
dómsritanna og í fyrsta áfanga
rækt skyldu sína við eldri lær-
dómsrit, þá er það von margra að
félagið haldi áfram útgáfunni en
leiti einnig á nýrri mið. HÍB á að
vera brautryðjandi og koma á
framfæri við íslenzka lesendur
öndvegisritum samtima höfunda.
Þá er það von Réttar, að félagið
sniðgangi ekki sósíalisk öndvegis-
rit, er það haslar sér völl í útgáfu
lærdómsrita um þjóðfélagsmál.
Hafi HlB þökk fyrir fyrsta áfang-
ann að þessu sinni. — Ó.R.E.
Lenin: Riki og bylting.
Heimskringla 1970.
Það hefur lengi verið tilfinnan-
leg hindrun fyrir því, að almenn-
ingur á islandi gæti kynnt sér
fræðirit marxismans, hversu fá
þeirra hafa verið til í íslenzkri
þýðingu. Úr þessu hefur bókaút-
gáfan Heimskringla smátt og smátt
verið að bæta á undanförnum ára-
tugum og sérstaklega verið mikil-
virk í því hin siðustu ár. Fyrir
tveim árum kom út myndarleg
tveggja binda útgáfa af ritum eftir
Marx og Engels. Áður voru komin
tvö bindi af ritum Maó Tse Tuns,
en nú gefur Heimskringla út á
þessu ári þrjú af víðkunnustu verk-
um Leníns í tilefni aldarafmælis
hans. Er nú þeim áfanga náð fyrir
eljusama starfsemi þessarar út-
gáfu, að hver Islendingur á völ á
álitlegu safni af undirstöðuritum
marxismans — mörgum þeim að-
gengilegustu — én þess að þurfa
að hafa aflað sér í langskólanámi
kunnáttu i erlendum tungum.
Nýjust þeirra þriggja bóka, sem
út koma í ár á íslenzku eftir Lenin,
182