Réttur - 01.08.1988, Blaðsíða 4

alþjóðamálum og aukna hættu á átökum
milli þjóða og innbyrðis í einstökum
ríkjum. Og ráðstefnan taldi brýna nauð-
syn að bregðast við þessum hættum tafar-
laust.
Þessi alþjóðafundur í Kanada um
breytingar á gufuhvolfi jarðar skoraði á
allar ríkisstjórnir, Sameinuðu þjóðirnar
og sérstakar stofnanir þeirra, stjórnendur
atvinnuvega og menningarstofnanir, en
einnig óopinberar stofnanir og einstakl-
inga að leggjast á eitt um að draga úr
þessari yfirvofandi hættu vegna mengun-
ar andrúmsloftsins. Engin þjóð getur upp
á eigin spýtur náð tökum á þessu vanda-
máli. Alþjóðasamvinna er óhjákvæmileg
til að stjórna þessum aðgerðum og hrinda
þeim í framkvæmd, að ógleymdum nauð- >
synlegum rannsóknum.
Ráðstefnan skoraði á ríkisstjórnir að
einbeita sér að því að gera áætlun um að
vernda gufuhvolf jarðarinnar. Til þess
þyrfti alþjóðlegan sáttmála ásamt öðrum
einstökum samningum og reglugerðum,
en einnig löggjöf í einstökum ríkjum til
þess að vernda lofthjúpinn. Og ráðstefn-
an skoraði líka á þjóðir heims að stofna
alþjóðlegan sjóð í þessu skyni, að ein-
hverju leyti með skattlagningu á notkun
olíu og annarra jarðefna til eldsneytis í
iðnaðarríkjum, til þess að standa undir
verulegum hluta þess kostnaðar sem af
þessum aðgerðum leiðir
Það er skemmst frá að segja, að álykt-
anir fundarins um þessa yfirvofandi hættu
eru miklu skorinorðari en ég hef áður
heyrt. Fram að þessu hafa menn talað
varlegar og bent á, að rannsóknir þyrftu
að verða víðtækari áður en svo afdráttar-
lausar yfirlýsingar væru gefnar. Auðvitað
viðurkenna allir, og þá sjálfsagt líka þess-
ir 300 vísindamenn og áhrifamenn sem
ráðstefnuna sátu, að enn vanti mikið á
fullkomna þekkingu á þessum mengunar-
málum. En afstaða þeirra virðist vera sú,
að hættumerkin séu orðin svo alvarleg, að
þau séu ekki einungis nægileg til að hefj-
ast handa, heldur geri þau það beinlínis
óverjandi að sitja lengur auðum höndum.
Það er einkum þrennt sem veldur þess-
um ugg manna. í fyrsta lagi eru það gróð-
urhúsaáhrifin , sú varmagiidra, sem ef til
vill mætti kalla svo, og er orðin til vegna
ýmissa lofttegunda, sem nú fara sívax-
andi. Þær tefja hitageislun frá jörðinni út
í geiminn, en eru sólarljósinu engin telj-
andi hindrun að hita loft og láð. Af þessu
stafar hlýnun, hækkun sjávarborðs, rösk-
un á úrkomubeltum jarðarinnar og sífellt
tíðari áföllum af óvenjulegu veðurfari.
í öðru lagi er það skerðing ósonlagsins.
Og í þriðja lagi má svo nefna „súrar“
lofttegundir og eitraðar, sem dreifast vítt
um jörð.
En afleiðingarnar eru víðtækar. Þar má
nefna:
1. Ógnun við heilsufar og hagsæld.
2. Fæðuöflun verður ótryggari vegna
uppblásturs af völdum þurrka og
vegna meiri áraskipta og vandkvæða
í landbúnaði, einkum á sumum þýð-
ingarmiklum landsvæðum, þar sem
korn er ræktað í stórum stíl.
3. Erfiðleikar aukast við að afla neyslu-
vatns.
4. Stjórnmálaástand verður ótryggara
og hætta eykst á átökum þjóða.
5. Efnahagsbati torveldast og örðugra
verður að útrýma fátækt.
6. Hætta er á að sífellt fleiri dýra- og
plöntutegundir sem afkoma manna
byggist á, þverri eða deyi jafnvel út.
7. Hætt er við að ýmis vistkerfi, svo
sem skógar, láti mjög á sjá og lífið
vcrði þar fábreyttara.
100