Morgunblaðið - 18.03.2006, Qupperneq 34

34 LAUGARDAGUR 18. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Efnt verður til hátíðartónleika íHáskólabíói í dag, í tilefni afhálfrar aldar afmæli skóla-hljómsveita í Reykjavík.
Skólahljómsveitirnar, sem allar eru
lúðrasveitir, eru fjórar talsins með aðset-
ur í Vesturbæ, Laugarnesskóla, Árbæ og
Breiðholti og í Grafarvogi og leika á
fimmta hundrað börn með þeim um þess-
ar mundir. Óhætt er því að fullyrða að
þær eru orðnar snar þáttur í tónlistarlífi
og tónlistaruppeldi ófárra reykvískra
barna.
Mikið og öflugt starf
Stjórnandi skólahljómsveitar Vest-
urbæjar er Lárus Grímsson, en hann hef-
ur gegnt því starfi um tólf ára skeið. Í
hljómsveit hans eru um 120 nemendur úr
nokkrum skólum í Vesturbænum, og
segist Lárus telja að nokkuð jafn fjöldi sé
í hljómsveitunum fjórum. „Að læra á
hljóðfæri í skólahljómsveit er tónlist-
arnám rétt eins og í hverjum öðrum tón-
listarskóla, nema að námið er sex sinnum
ódýrara,“ segir Lárus í samtali við Morg-
unblaðið. Börnin í skólahljómsveitunum
fá einkakennslu á sitt hljóðfæri, auk tón-
fræðikennslu og síðan auðvitað æfinga
með hljómsveitinni, en skólahljómsveit
Vesturbæjar æfir í Hljómskálanum. „Við
gerum mikið af því að taka börnin út úr
tímum á skólatíma til að fara í spilatíma.
Svo er samspilið náttúrulega bæði mikið
og öflugt.“
Af ummælum Lárusar um hve námið
er hlutfallslega ódýrt má ráða að með
skólahljómsveitunum gefist mörgum
börnum kostur á að læra á hljóðfæri sem
ella hefðu ekki tækifæri til þess af fjár-
hagslegum ástæðum. „Já, en reyndar er
mikil aðsókn í skólahljómsveitirnar og
hjá mér kemst til dæmis ekki nema þriðj-
ungur að af þeim sem sækja um,“ segir
Lárus. Hann segir ýmislegt ráða því
hverjir komist að; ein breyta í þeirri
stærð sé hljóðfæraeign viðkomandi nem-
anda, og hvaða hljóðfæri óskað sé eftir
að læra á. „Flestir sækja um á flautu, en
það eru bara ákveðið margar flautur
sem eru notaðar í hljómsveitinni,“ út-
skýrir hann.
Efla ber sveitirnar
Kennt er á flest blásturshljóðfæri – þver-
flautu, trompet, saxófón, franskt horn,
klarinett, básúnu, barítónhorn og túbu
auk slagverks í hljómsveitunum, og segir
Lárus engin áform um að bæta strengj-
um við lúðrasveitina. „Það er frekar að
við myndum koma á samstarfi við
hljómsveitir í öðrum tónlistarskólum.
Blásarasveitamenningin er víða mjög
sterk, og mikið samið og útsett fyrir slík-
ar sveitir,“ segir Lárus sem sjálfur heft
lagt sitt af mörk
Spurður hvor
fjölga þessum s
það sé sér eigin
vegna borgaryf
fjármagn í skól
er hægt að bjóð
Skólahljómsveitir
Reykjavík í fimm
Tónleikar í Háskólabíói í dag til að fagna afmæli s
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
Enn er leikið á hljóðfæri í Laugarnesskóla, 50 árum eftir st
Kristján Sigurðsson, dokt-or í krabbameinslækn-ingum og lýðheilsu ogsviðsstjóri leitarsviðs
Krabbameinsfélagsins, segir í grein
sem birt var á miðopnu Morg-
unblaðsins miðvikudaginn 1. mars
sl., að ég hafi lýst því yfir í viðtali við
Morgunblaðið að vísindalegan rök-
stuðning skorti fyrir því að tengsl
séu á milli lungnakrabbameins og
óbeinna reykinga. Jafnframt segir
Kristján: „Sú niðurstaða Sigurðar
Kára að ekkert samband sé milli
óbeinna reykinga og lungnakrabba-
meins á ekki við rök að styðjast.“
Hér leggur Kristján mér orð í
munn, enda hef ég aldrei sagt neitt í
þessa veru. Í nefndu viðtali við
Morgunblaðið benti ég hins vegar á
að rökstuðningur fyrir frumvarpi
um reykingabann er um margt
gagnrýniverður. Til dæmis væri at-
hyglisvert að í greinargerð með
frumvarpinu er hvergi minnst á ein-
hverja umfangsmestu rannsókn
sem gerð hefur verið á tengslum
óbeinna reykinga og
lungnakrabbameins;
rannsókn IARC (sem
er undirstofnun Al-
þjóðaheilbrigð-
ismálastofnunarinnar)
frá árinu 1998. Sú
rannsókn leiddi ekki í
ljós marktæka fylgni.
Á þeirri niðurstöðu og
fullyrðingu Kristjáns
Sigurðssonar er reg-
inmunur.
Ánægjuleg
staðfesting
Þótt Kristján hafi farið rangt með
ummæli mín treysti ég honum vel til
að fara rétt með niðurstöður vís-
indarannsókna. Þess vegna er
ánægjulegt að hann staðfestir það
sem ég hef bent á; rannsókn IARC
frá árinu 1998 leiddi ekki í ljós
marktæk tengsl á milli óbeinna
reykinga og lungnakrabbameins.
(Reyndar er ekki nákvæmt hjá
Kristjáni að segja að rannsóknin
hafi ekki leitt í ljós nein tengsl milli
óbeinna reykinga á barnsaldri og
lungnakrabbameins. Í ljós kom að
þeir sem ólust u
óbeinar reykin
síður á hættu a
lungnakrabbam
aðrir. Þetta vor
tölfræðilega m
niðurstöður ran
arinnar.)
Merkilegar
upplýsingar
Í grein Krist
kemur fram að
verið gerðar 57
fræðilegar rann
áhættu vegna r
maka. Af þeim hafi 19 bent
að áhættan væri engin (eða
neikvæð?) og aðeins sjö af þ
57 hafi leitt í ljós tölfræðileg
tækt aukna áhættu.
Í þessu sambandi er þó e
merkilegra að Kristján upp
23 rannsóknir hafi verið ge
áhættu vegna óbeinna reyk
vinnustað. Þar af hafi aðein
tvær – leitt í ljós marktæk t
Með því að leggja saman m
rannsóknir hafi hins vegar
finna út „20% marktækt au
Óbein ummæli
Eftir Sigurð Kára
Kristjánsson
Sigurður Kári
Kristjánsson
A-sveitir
Í Hlíðarendakoti
eftir Friðrik Bjarnason,
úts.: Össur Geirsson
Eagle Summit March
eftir John O’Reylly,
Mark Williams
We will rock you
eftir Brian May,
úts.: Michael Sweeney
B-sveitir
Pep Rally Rock
eftir John Edmondson
Marsbúa cha cha
eftir Sigurð Jónsson,
úts.: Össur Geirsson
Final Countdown
eftir Joey Tempes,
úts.: Johnnie Vinson
C-sveitir
Braggablús
eftir Magnús Eiríksson,
úts.: Össur Geirsson
Mission Impossible Theme
eftir Lalo Schifrin,
úts: Johnnie Vinson
The Lord of the Dance
eftir Ronan Hardiman,
úts.: Richard Saucedo
Efnisskráin í dag
NÝR KAFLI?
Robert G. Loftis, formaðurbandarísku samninganefnd-arinnar um framtíð varnar-
samstarfsins, segir í samtali við
Morgunblaðið í gær:
„Eftir að orustuþoturnar eru farn-
ar eigum við ekki von á því að vera
með nema óverulegan mannafla á Ís-
landi. Hversu stór hópur verður þar
veit ég ekki, en hann verður ekki
stór.“
Hver segir, að Bandaríkjamenn
verði yfirleitt með einhvern
mannafla hér á Íslandi eftir að þotur
og þyrlur verða farnar? Það er ekki
þeirra að ákveða. Og liggur í augum
uppi að það byggist á því, hvort ein-
hver viðunandi niðurstaða fæst út úr
væntanlegum viðræðum við Banda-
ríkjamenn. Þótt Bandaríkjamenn
hafi tekið einhliða ákvörðun um að
hverfa á brott með þyrlur og þotur
geta þeir ekki tekið einhliða ákvörð-
un um að vera hér áfram.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
segir Carol von Voorst, nýr sendi-
herra Bandaríkjanna á Íslandi, að
nú sé að hefjast „nýr kafli í traustu
varnarsamstarfi“. Er það? Hvaða
kafli er það? Í utanríkisþjónustu
Bandaríkjanna hefur orðið til mikil
hæfni í því að hafa mörg og falleg
orð um ekki neitt. Og það á svo sem
við um utanríkisþjónustur fleiri
ríkja.
Veruleikinn er sá, að merkum
kafla er lokið í varnarsamstarfi Ís-
lands og Bandaríkjanna. Hvort nýr
kafli tekur við er allt annað mál og
allt á huldu um það á þessari stundu.
Við Íslendingar höfum langa
reynslu af samstarfi við Bandaríkja-
menn á þessu sviði. Það hefur að
flestu leyti verið traust samstarf og
við höfum notið þess á margan hátt.
Við erum þakklátir fyrir það og
gleymum því ekki.
En á þessum langa tíma – meira
en sex áratugum – höfum við líka
kynnzt hinni hliðinni á samstarfi við
Bandaríkjamenn, sem er eigingirni
þeirra, þegar hagsmunir þeirra eru
annars vegar.
Þess vegna er ráðlegt fyrir banda-
rískan sendiherra að hafa ekki uppi
neinn fagurgala á þessari stundu.
Við sjáum í gegnum innantóm orð.
Sendiherrann leggur áherzlu á
það í viðtalinu við Morgunblaðið í
gær, að forsetinn hafi tekið þessa
ákvörðun. Það er rétt. En forsetinn
tók líka ákvörðun um það á árunum
2003 og 2004 að Íslandi yrðu tryggð-
ar loftvarnir. Breytir Bandaríkjafor-
seti ákvörðunum sínum eftir því,
hvernig vindurinn blæs hverju sinni?
Síðustu misseri hafa allar umræð-
ur um öryggismál íslenzku þjóðar-
innar byggzt á því, að þoturnar yrðu
hér áfram. Nú hljótum við að taka
þessar umræður upp á alveg nýjum
forsendum.
Atburðarásin síðustu sólarhringa
verður varla talin til beztu stunda í
rúmlega sex áratuga nánu samstarfi
Íslands og Bandaríkjanna.
AÐ AFTENGJA TÍMASPRENGJU
Helga Helgadóttir kennari skrifargrein í Morgunblaðið í gær og
ræðir mál, sem blaðið hefur oft tekið
upp og vakið athygli á, þ.e. stöðu tví-
tyngdra nemenda í íslenzkum skólum.
Þá er einkum átt við þá nemendur,
sem eiga sér annað móðurmál en ís-
lenzku og eru gjarnan aðfluttir eða
börn aðfluttra foreldra. Móðurmálið
er þá talað heima hjá þeim en íslenzk-
an í skólanum og samfélaginu.
Helga bendir á að í árslok 2004 hafi
um 2.500 börn á leik- og grunnskóla-
aldri átt sér annað móðurmál en ís-
lenzku. Um þennan hóp segir hún:
„Það er bláköld staðreynd að brottfall
þessara nemenda úr framhaldsskóla
hér á landi er nálægt hundrað pró-
sentum! Ég hef töluverðar áhyggjur
af tvítyngdum nemendum í þessari
stöðu. Þeir eru án efa miklu fleiri en
ég og fleiri gera sér grein fyrir. Upp-
lifun mín og margra kennara sem ég
hef talað við er á þann veg að þessir
nemendur hreinlega staðna í námi um
10 ára aldur og taka afar litlum fram-
förum í íslensku. Öllu verra er að
móðurmálið virðist visna samhliða
þessu ferli. Nemendur missa smám
saman tilfinningu fyrir því hvort sé
betra að tala móðurmálið eða íslensk-
una en vita jafnframt að hvort tveggja
er fremur lélegt hjá þeim. Þeir
treysta sér oft hvorki til að skrifa né
tala á móðurmáli sínu og því síður á ís-
lensku. Þessir nemendur upplifa sig
að mörgu leyti mállausa!“
Helga segist kalla þennan hóp tíma-
sprengjur, „í þeim skilningi að ef
brotið er nógu lengi á ákveðnum hópi
fólks þá kemur að því að hann spring-
ur út í reiði, mótmælum og uppreisn.
Þetta hefur jafnframt verið að gerast í
löndunum í kringum okkur“.
Morgunblaðið hefur margoft vakið
athygli á því að þessum hópi nemenda
í skólum landsins verði að sinna betur
en nú er gert. Börn innflytjenda verða
að ná tökum á íslenzku til þess að geta
aðlagazt íslenzku samfélagi. En þau
munu ekki læra góða íslenzku nema
eiga jafnframt góðan grunn í eigin
tungumáli. Þau þurfa sérstakan
stuðning til hvors tveggja. Ef þau fá
ekki þann stuðning eru dyrnar að
langskólanámi þeim t.d. lokaðar og
hætta á að þessi ungmenni flosni upp
frá námi og endi reið og óánægð í
lægst launuðu störfum vinnumarkað-
arins. Þó leikur enginn vafi á að í þess-
um hópi er margt hæfileikafólk, sem
ætti sömu möguleika og aðrir ef því
væri hjálpað með tungumálið.
Það má því taka undir það með
Helgu Helgadóttur að nauðsynlegt er
að endurskoða kennsluhætti tví-
tyngdra barna og taka tillit til þess að
nemendur grunnskólans eru ekki
lengur innfæddir Íslendingar upp til
hópa. Þetta mun vafalaust kosta tíma,
fyrirhöfn og peninga, en þessu öllu
verður vel varið til að fyrirbyggja
miklu stærri vandamál síðar meir.
Helga skorar með réttu á mennta-
málaráðuneytið og sveitarfélögin að
gefa þessu máli gaum og veita skýr
svör um það hvernig á að aftengja
tímasprengjuna í menntakerfinu.