Morgunblaðið - 08.04.2006, Síða 14

14 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Blúsmaður
Íslands
á morgun

Halldór Bragason hefur spilað
í hérumbil hverju þorpi lands-
ins, breitt boðskapinn út um
lönd og er nú listrænn stjórn-
andi Blúshátíðar í Reykjavík.
STOFNVÍSITALA þorsks hefur
lækkað um 15% frá síðasta ári
samkvæmt niðurstöðum stofn-
mælinga Hafrannsóknastofnunar.
Vísitalan er þó svipuð og árin
2003 og 2004. Þetta þarf ekki að
þýða að þorskkvóti á næsta fisk-
veiðiári verði 15% lægri en á
þessu ári, að sögn Jóhanns Sig-
urjónssonar, forstjóra Hafrann-
sóknastofnunar.
„Á þessu stigi er ekkert hægt
að segja til um hvaða áhrif þessi
niðurstaða hefur á ráðgjöf okkar
fyrir næsta fiskveiðiár. Þetta eru
bara fyrstu tölur og enn á eftir að
aldursgreina fiskinn, skoða afla-
samsetningu úr veiðum og ýmsa
fleiri þætti. Þetta er reyndar í
lægri kantinum, en tillögur okkar
um hámarksafla verða kynntar í
byrjun júní,“ segir Jóhann.
Hann segir að það sé þó já-
kvætt að árgangurinn frá því í
fyrra virðist vera í meðallagi og
það sé þokkaleg vísbending til
hins betra.
Fjallað er um þetta á heima-
síðu LÍÚ og segir þar meðal ann-
ars: „Þetta þýðir ekki að þorsk-
kvóti næsta fiskveiðiárs verði
fimmtán prósentum minni en
kvóti yfirstandandi árs. Reynslan
hefur sýnt að stofnvísitölur úr
ralli hafa ítrekað gefið misvísandi
upplýsingar um þróun stofn-
stærðar þorsks Í ljósi reynslunn-
ar er tímabært að Hafrannsókna-
stofnunin bæti upplýsingagjöf
sína úr togararalli þannig að birt-
ar verði upplýsingar sem byggja
á aldursgreindum gögnum. Sú
aðferð sem stofnunin hefur haft
við birtingu upplýsinga hefur
ítrekað valdið misskilningi og er
vandséð hverju slíkt þjónar.“
Stofnvísitala ýsu var áfram há,
en þó litlu lægri en í fyrra. Ár-
gangurinn frá 2003 mældist
áfram stór en næstu tveir ár-
gangar undir meðallagi. Stofn-
vísitala gullkarfa lækkaði einnig
miðað við síðustu ár, en þá var
hún fremur há. Loks mældist
stofnvísitala ufsa há eins og síð-
ustu ár.
Stofnvísitala þorsks lækkar um 15%
Þarf ekki að leiða
til minni kvóta
UMHVERFISMERKINGAR sjáv-
arafurða voru meðal þess Einar K.
Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra
gerði að umtalsefni í ræðu sinni á
Fiskiþingi í gær. Yfirskrift þingsins
var: Sjávarútvegur og umhverfi.
Ráðherrann sagði að umhverf-
ismerkingar og rekjanleiki vöru
verði eflaust hluti af alþjóðlegum
fiskviðskiptum í framtíðinni. Einok-
un á umhverfismerkingum og við-
miðum kunni hins vegar ekki góðri
lukku að stýra og hagsmunatengsl
bjóði hættunni heim. Fiskifélag Ís-
lands eigi að vera í forystu fyrir
þessari umræðu hér á landi og að
móta framtíðarstefnu okkar á
þessu sviði. Sjávarútvegsráðuneytið
sé tilbúið til að taka þátt í þessari
umræðu og vinnu en stefnumótunin
eigi að vera á vettvangi greinarinn-
ar og þar sé eðlilegast að Fiski-
félagið sé í lykilhlutverki. Ráðherra
gerði einnig að umtalsefni betri
horfur í rekstri sjávarútvegsfyrir-
tækja. Fyrirtæki sem hafi haldið
sjó við erfiðar aðstæður horfi nú
fram á bjartari tíma með breyt-
ingum á gengi krónunnar og upp-
skeri væntanlega ríkulega í kjölfar-
ið.
Frá fátækt til velsældar
Og í því efni sagði ráðherrann:
„Það er næsta einstakt að þjóð
skuli hafa byggt upp samfélag sitt
á einni atvinnugrein að heita má.
Íslenskur sjávarútvegur hefur lagt
grunninn að þeirri velmegun sem
við njótum, á því er enginn vafi.
Hann hefur leitt okkur frá fátækt
til velsældar. Þótt dregið hafi lít-
illega úr vægi sjávarafurða í út-
flutningi landsins eru þær sem fyrr
langmikilvægasta útflutningsvaran.
Hlutfallið hefur verið um og yfir
60% en árið 2005 var það í 56,7%.
Það átta sig ekki allir á þessu.
Meira en helmingur útflutnings-
vara Íslendinga er sjávarafurðir og
um 40% heildarútflutnings vöru og
þjónustu.
Þetta þarf stundum að minna
fólk á þegar það veltir fyrir sér
hvaðan peningarnir koma á Íslandi.
Þeir koma sem fyrr úr undirstöðu-
atvinnugrein þjóðarinnar – sjávar-
útveginum. Hann er aflvaki ein-
hverra bestu lífskjara í heimi. Þökk
sé dugmiklu og hæfu fólki. Heildar-
afli síðasta árs var 1 milljón 667
þúsund tonn, sem er 61 þúsund
tonnum minni afli en í hitteðfyrra.
Undanfarin ár hefur heildaraflinn
verið frá 1,7–2,1 milljón tonna. Þótt
afli minnki milli ára þýðir það ekki
að verðmætið minnki í sama hlut-
falli. Aflaverðmæti íslenskra skipa
af öllum miðum árið 2005, nam 67,9
milljörðum króna sem er nánast
sama verðmæti afla og árið áður.
Markaðsvirði íslenskra sjávaraf-
urða er svo um 120 milljarðar
króna á ársgrundvelli og getur
meðal annars sveiflast með bless-
uðu genginu. Sífellt meiri áhersla
er lögð á að skapa sem mest verð-
mæti úr því sem veiðist og kom það
glögglega í ljós á nýafstaðinni
loðnuvertíð. Hún olli vissulega von-
brigðum en menn brugðust hins
vegar við eftir mætti og unnu
aflann í samræmi við það.
Mikilvæg gengisbreyting
Undanfarin misseri hefur hátt
gengi krónunnar hvílt þungt á
greininni og í reynd verið að sliga
hana. Svona til viðmiðunar var
gjarnan talað um að gengið þyrfti
að gefa eftir um 10–15%, þannig að
Bandaríkjadalur stæði í 70 krónum
eða meira. Sú er nú raunin og
reyndar lítið eitt betur þessa
stundina. Með öðrum orðum: Þessi
gengisveiking hefur breytt miklu
fyrir útflutninginn, sjávarútveginn.
Svipað segja nú talsmenn nýsköp-
unarfyrirtækjanna sem óttuðust
stórkostlegan flutning starfa á
þeirra vegum úr landi. Fyrirtæki
sem eiga allt sitt undir útflutningi
hafa hert sultarólina og hagrætt í
einu og öllu, eftir því sem við var
komið. Gengið hefur kúvent og það
ívið fyrr en margur hugði. Nú upp-
skera menn væntanlega eftir því.
Auðvitað fylgjast erlendir kaupend-
ur með gengisþróun hér og ætlast
ef til vill til þess að þeir njóti líka
breytinganna. Viðmælendur mínir í
Bretlandi um daginn töldu engin
teikn á lofti um að slíkt gerðist.
Spurn eftir íslenskum sjávarafurð-
um væri einfaldlega svo mikil að
verð lækkaði ekki. Því er útlit fyrir
að lækkun krónunnar skili sér
beint í vasa sjávarútvegsfyrir-
tækjanna, sem njóta þá ríkulega
ávaxtanna af hagræðingu undanfar-
inna missera. Þetta skilar sér svo
til starfsfólks fyrr en síðar í bætt-
um kjörum og eru sjómenn á
frystiskipum gott dæmi um það.
Milljarða hærri tekjur
Hagfræðingur LÍÚ sagði í frétt-
um fyrir skemmstu, að verði gengið
stöðugt á því bili sem það hefur
verið síðustu daga, feli það í sér
10–12 milljarða króna hærri tekjur
fyrir sjávarútveginn en ella yrðu á
árinu. Það þýddi 5–6 milljarða
króna í aukna framlegð og munar
svo sannarlega um minna. Þetta
styrkir samkeppnisstöðu íslenskra
sjávarútvegsfyrirtækja. Í desember
síðastliðnum var einmitt kynnt
skýrsla sem unnin hefur verið um
samkeppnishæfni íslensks og
norsks sjávarútvegs. Íslendingar
fengu örlítið hærri einkunn í henni.
Vart má þó á milli sjá, en það sem
dró Íslendinga ekki hvað síst niður
var gengið. Þær breytingar sem nú
hafa orðið á því, auka samkeppn-
isfærni Íslendinga og færa okkur
væntanlega skrefi framar.“
Fiskifélagið móti stefnu
í umhverfismerkingum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fundir Pétur Bjarnason, formaður Fiskifélags Íslands, og Einar K. Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra á Fiskiþingi.
ÞEIR kostir, sem nú bjóðast fyr-
irtækjum í sjávarútvegi í um-
hverfismerkingum fiskafurða,
virðast ófullnægjandi, að mati
Fiskifélags Íslands. Ályktun þess
efnis var samþykkt á stjórnar-
fundi félagsins í gær:
„Í ályktun 64. fiskiþings fyrir
ári var því meðal annars fagnað
að á vettvangi FAO, Matvæla-
og landbúnaðarstofnunar Sam-
einuðu þjóðanna, hafi náðst sam-
komulag um alþjóðlegar reglur
um umhverfismerkingar sjáv-
arafurða. Þar var bent á nauð-
syn þess að sjávarútvegurinn
sjálfur tæki þátt í að móta þá
þróun, sem framundan væri,
varðandi umhverfismerkingar
sjávarafurða. Verkefnið fram-
undan er að finna trúverðuga
leið til þess að kynna almenningi
í markaðslöndum okkar hvernig
staðið er að veiðum nytjastofna
við landið.
Í samræmi við þetta hefur
Fiskifélag Íslands unnið að
þessu verkefni með norrænum
samtökum í sjávarútvegi í nánu
samstarfi við íslenzk hagsmuna-
samtök. Íslenzkur sjávarútvegur
er vel rekinn og nýting okkar á
lifandi auðlindum sjávar þolir
samanburð við hvaða aðra fisk-
veiðiþjóð sem er. Það er hins
vegar vandasamt að koma upp-
lýsingum, sem sanna það, á
framfæri. Trúverðugleiki verður
að vera hafinn yfir efa og jafn-
framt þarf að gæta hófs í kostn-
aði þannig að hvorki framleið-
endum né neytendum sé íþyngt
fjárhagslega umfram nauðsyn.
Þeir valkostir, sem nú bjóðast
fyrirtækjum í sjávarútvegi í um-
hverfismerkingum, virðast því
miður hvorugu skilyrðinu full-
nægja. Þörfin fyrir umhverf-
ismerki eða aðrar leiðir til að
fullnægja kröfum markaðarins á
þessu sviði er því fyrir hendi og
full ástæða til þess að koma sem
fyrst með skynsamlegan valkost
við þær leiðir, sem nú er boðið
upp á.
Íslendingar hafa leitt vinnu af
þessu tagi undanfarin misseri og
um það hefur ríkt samstaða
meðal fyrirtækja í greininni og
stjórnvalda. Ástæða er til að
hvetja til áframhaldandi sam-
stöðu um þetta mál innan ís-
lenzks sjávarútvegs. Jafnframt
ber að gjalda varhug við þeim,
sem bjóða fram þjónustu á þessu
sviði án þess að standa vörð um
fagleg og óhlutdræg vinnu-
brögð.“
Ófullnægjandi kostir