Morgunblaðið - 08.04.2006, Síða 28

28 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Undanfarin ár hefur hlaupiðmikill kraftur í útgáfu tíma-ritsins Hugar sem Félag
áhugamanna um heimspeki stendur
að. Útgáfan er komin á sautjánda ár
og nýjasta heftið er bæði efnismikið
og áhugavert. Það sem kannski hef-
ur einkennt Hug síðustu ár að
minnsta kosti og um leið verið hans
helsti styrkur er að hann hefur leit-
ast við að kynna nýja strauma og
stefnur í heimspeki, bæði með frum-
sömdum og þýddum greinum. Að
þessu sinni er meginþemað franski
heimspekingurinn Jacques Derrida
sem lést árið 2004 eftir harða glímu
við krabbamein, en þó að hann sé
sæmilega kynntur hérlendis þá eiga
Íslendingar sennilega langt í land
með að taka hann í sátt. Að minnsta
kosti eru orð eins og afbygging og
póststrúktúralismi enn eins konar
skammaryrði í íslensku. Páll Skúla-
son tekst raunar á við þá útbreiddu
skoðun í grein í þessu hefti að verk
Derrida séu erfið eða jafnvel ómögu-
leg aflestrar. Hann spyr meðal ann-
ars hvort við eigum að meina okkur
inngöngu í þann heim sem geymir
skrif Derrida vegna þess eins að stíll
hans virðist stangast á við þá hefð
heimspekiskrifa sem hófst hjá Plat-
oni og Aristótelesi. Svar Páls er nei.
Aðrir sem skrifa um Derrida í
heftinu eru Björn Þorsteinsson,
Maurizio Ferraris, Geir Sigurðsson
og Ralph Weber. Einnig er birt
greinin „Tilurð og formgerð“ og
fyrirbærafræðin“ eftir Derrida í ís-
lenskri þýðingu.
  
Einnig er ástæða til að nefna sér-staklega þýðingu á grein þýska
menningarrýnisins Walters Benjam-
ins sem birtist í þessu hefti en hún
nefnist „Um söguhugtakið“ og er
einn af sígildum textum höfundarins.
Greinina skrifaði hann undir lok ævi
sinnar, í skugga nasisma og heims-
styrjaldar, og í henni má finna mörg
meginatriði hugsunar hans: Fullan
trúnaður við byltingarhugsjónina,
óvægna gagnrýni á jafnaðarstefnu
jafnt sem fasisma og djúpa virðingu
fyrir hinum nafnlausu og undir-
okuðu.
Ýmislegt fleira forvitnilegt mætti
nefna úr þessu hefti, svo sem viðtal
við bandaríska náttúrusiðfræðinginn
Holmes Rolston III sem er áhugavert
innlegg í umræðu um umhverfismál
hérlendis og ritdóm um Uppruna
tegundanna eftir Charles Darwin.
Það sem stendur þó upp úr er sá hug-
ur sem greinilega er í heimspek-
ingum hérlendis að halda úti öflugu
tímariti um sín fræði.
Hugur í
heimspekingum
’Það sem kannski hefureinkennt Hug síðustu ár
að minnsta kosti og um
leið verið hans helsti
styrkur er að hann hefur
leitast við að kynna nýja
strauma og stefnur í
heimspeki.‘
throstur@mbl.is
AF LISTUM
Þröstur Helgason
TÓLF listamenn taka þátt í al-
þjóðlegri samsýningu sem opnar í
Nýlistasafninu í dag. Sýningin ber
yfirskriftina „Our House is a Mov-
ing House“ en viðfangsefni hennar
snýr í megindráttum að hreyfing-
unni, hvernig hún stöðugt breytir
alheiminum, okkur sjálfum hið
innra og umhverfinu allt í kring.
Sýningarstjórinn er hin slóv-
enska Nataša Petrešín og er þetta
í þriðja sinn sem hún setur upp
þessa sýningu en hún var opnuð
fyrst í Austurríki árið 2003 og í
annað sinn í Lublijana í Slóvakíu
árið 2004.
Vísindi og listir
„Við getum aldrei fullyrt um að
eitthvað sé algjörlega öruggt og
stöðugt. Eðli okkar og umhverfi
eru í eðli sínu óstöðug. Það er þessi
óstöðugleiki, hverfulleiki og breyt-
ingar sem ég vildi beina sjónum að
með þessari sýningu. Listamenn-
irnir nálgast síðan viðfangsefnið á
ýmsa og ólíka vegu,“ segir Nataša.
Nokkur verkanna tvinna saman
vísindi og listir en sýningin tengist
að miklu leyti þeirri vísindavakn-
ingu sem átti sér stað við upphaf
síðustu aldar með óvissulögmáli
Heisenbergs og afstæðiskenning-
unni. Eitt verkefni sýningarinnar
er að kanna mörkin á milli vísinda
og lista og skoða sameiginlega
þætti ásamt því að skoða sköp-
unargáfu vísindanna. „Í þessu er
einnig tenging við búddisma en þar
er talað um hvernig hlutirnir eru í
stöðugri breytingu,“ segir Nataša.
Alþjóðleg sýning
Listamennirnir tólf sem hún
valdi fyrir þessa sýningu Nataša
komist í kynni við, ýmist beint eða
óbeint, í gegnum ýmis verkefni
sem hún hefur unnið að sem sýn-
ingarstjóri víðs vegar um Evrópu.
Listafólkið kemur flest frá Evr-
ópulöndum og einn frá New York.
Tveir listamenn eru frá Íslandi,
þeir Egill Sæbjörnsson og Einar
Þorsteinn, en báðir eru þeir bú-
settir í Berlín. Fyrir þessa sýningu
vann Nataša mismikið og á ólíkan
hátt með hverjum og einum lista-
manni. „Ég þekkti til nokkurra
verka listafólksins sem ég vildi
nota í sýninguna og í sumum til-
vikum bað ég sérstaklega um eitt-
hvað nýtt frá þeim fyrir þessa sýn-
ingu. Sem sýningarstjóri þá vill
maður stundum ákveðið verk sem
þegar er til en síðan er líka stund-
um sem maður kýs að hafa bein
áhrif á listamanninn á meðan hann
vinnur að verkinu,“ segir Nataša.
„Mér þótti mjög við hæfi að
koma með þessa sýningu hingað til
Íslands vegna þess að hin íslenska
náttúra er í sjálfu sér afbragðs
sýnidæmi um stöðuga breytingu.
Ég hafði komist í kynni við Ísland
og íslenska samtímalist í gegnum
ýmsa listamenn héðan og ég tók
eftir að hér er mikið unnið með
landslag og náttúru og mig langaði
til að fá þá hlið inn í sýninguna,“
segir Nataša að lokum.
Sýningin verður opnuð sem fyrr
segir í dag í Nýlistasafninu klukk-
an 16.
Myndlist | Alþjóðleg samsýning opnuð í Nýlistasafninu í dag
Hin stöðuga
hreyfing hlutanna
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Morgunblaðið/Ásdís
Nataša Petrešin, sýningarstjóri „My Home Is a Moving Home“.
„ÞORLÁKSTÍÐIR er íhugunartónlist
klaustranna og þær koma úr tónlistarhandriti
frá því um 1400. Þetta er nokkurskonar óður
til dýrlingsins Þorláks Þórhallssonar sem var
biskup í Skálholti á 12 öld. Sönghópurinn
Voces Thules hefur eytt síðustu 12 árum í
það að komast dýpra ofaní þetta verk, þá
bæði tónlistarlega og til að skilja betur hvað
liggur þarna að baki,“ segir Sverrir Guð-
jónsson einn af meðlimum Voces Thules sem
var að gefa út listbók, geisladiska og mynd-
disk með Þorlákstíðum. „Við vorum með brot
úr Þorlákstíðum á efnisskrá hjá okkur í lok
árs 1993, á tónleikum í minningu 800 ára dán-
arafmælis Þorláks helga, og þá kom upp sú
hugmynd að skoða handritið betur og fara of-
an í saumana á verkinu. Við snerum okkur að
ritgerð dr. Róberts A. Ottóssonar sem hafði
þá rannsakað handritið og það varð síðan lyk-
illinn fyrir okkur inn í þessa tónlist, því hann
hafði nóterað alla tónlistina á nútímalegan
hátt sem gerði okkur auðveldara að komast
inn í þennan heim sem er mjög sérstakur. Í
upphafi var handrit Þorlákstíða í Kaup-
mannahöfn en kom hingað til lands 1996 og
þá fengum við aðgang að því sem gerði okkur
líka auðveldara fyrir að vinna verkið.“
Söngurinn byggist á flæði
Voces Thules flutti allt verkið á Listahátíð
í Reykjavík 1998, á 800 ára dýrlingsafmæli
Þorláks. Í framhaldi af því fóru þeir að hljóð-
rita verkið og vinna það nákvæmlega til út-
gáfu. Listbókin inniheldur allan texta Þor-
lákstíða á latínu, ensku og íslensku, inn-
gangsgrein bókarinnar ritar Bróðir Daniel
Saulnier sem er yfir rannsóknardeild tónlist-
arhandrita frá miðöldum í Solesmes-
klaustrinu í Frakklandi. „Það eru líka textar
á nokkrum öðrum tungumálum m.a. japönsku
og við erum með kroniku yfir hvernig við
unnum Þorlákstíðir á þessum tólf árum. Á
mynddisknum er allt verkið saman komið og
kemur latneski textinn allur á skjáinn um
leið. Geisladiskarnir þrír innihalda söng okk-
ar á verkinu. Fyrir utan tónlistarlega nálgun
verksins liggur mikil vinna í útliti og hönnun
útgáfunar, sem tekur mið af handritum mið-
alda, höfundur þess er Brynja Baldursdóttir
myndlistarmaður.“
Sverrir segir þennan gregoríska söng
byggjast á flæði. „Þetta á að flæða þannig að
þú finnur ekki beint fyrir föstum takti heldur
er það innri taktur textans sem ræður ferð-
inni.“
Hægt er að nálgast Þorlákstíðir Voces
Thules í 12 tónum á Skólavörðustíg og er
þetta hátíðarútgáfa í takmörkuðu upplagi.
Í tilefni af útgáfunni verða Voces Thules
með tónleika í Kristkirkju í Landakoti í dag,
8. apríl, kl. 21 þar sem fluttir verða valdir
kaflar úr Þorlákstíðum. Aðgangur er ókeypis
og allir eru velkomnir.
Tónlist | Voces Thules með útgáfutónleika Þorlákstíða í kvöld
Tólf ára vinna til heiðurs Þorláki
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Voces Thules heldur útgáfutónleika Þorlákstíða í kvöld. Þorlákstíðir eftir Voces Thules.