Morgunblaðið - 08.04.2006, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2006 35
Sunnudaginn 26. mars sl. varstofnað félag aðstandendaaldraðra, nefnt AFA. Þaðvar stofnað á 38 ára af-
mælisdegi fyrsta styrktarfélags
aldraðra, en það var stofnað í Hafn-
arfirði 26. mars 1968.
Stofnfundurinn, sem haldinn var í
Hafnarfirði, var ræki-
lega kynntur í fjöl-
miðlum enda mættu á
fundinn á þriðja
hundrað manns víða
að af landinu. Þar fjöl-
menntu m.a. bæj-
arfulltrúar í Hafn-
arfirði og Reykjavík.
Aðeins tvo þingmenn
sá undirritaður á
fundinum, Siv Frið-
leifsdóttur heilbrigð-
isráðherra sem flutti
ávarp á fundinum og
Ástu Ragnheiði Jó-
hannesdóttur.
Í mars 2003 var
lögð fram 120 bls.
skýrsla stýrihóps um
stefnumál aldraðra til
ársins 2015, í október
2005 var lögð fram 83
bls. stjórnsýsluúttekt
ríkisendurskoðunar á
þjónustu við aldraða. Árið 2004 kom
út bókin Sjálfræði og aldraðir, í út-
gáfu Siðfræðistofnunar og Háskóla-
útgáfunnar, en þar er fjallað um
sjálfræði aldraðra og lög um mál-
efni aldraðra.
Frá því að undirbúningsfundur
að félaginu var haldinn 15. desem-
ber 2005 hafa málefni aldraðra ver-
ið umtalsvert í umræðu í þjóðfélag-
inu.
Þannig fjölluðu bæði forseti Ís-
lands og forsætisráðherra um mál-
efni aldraðra í áramótaræðum sín-
um. Nýr heilbrigðisráðherra
tilgreindi sérstaklega málefni aldr-
aðra sem verkefni sem hún myndi
taka á. Samstaða er meðal bæj-
arfulltrúa í Hafnarfirði um að beita
sér fyrir átaki í málefnum aldraðra í
samræmi við nýjar tillögur (23 bls.)
frá í febrúar 2006 um uppbyggingu
öldrunarþjónustu í Hafnarfirði.
Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík
hefur kynnt stefnuskrá sína í mál-
efnum aldraðra sem fer mjög sam-
an við stefnumál AFA. Nýleg skrif
fulltrúa R-listans lýsa svipuðum
viðhorfum og vilja. Í Kópavogi er
verið að fara af stað með verkefni er
snertir hluta stefnumála AFA.
Þannig virðast bæjarfulltrúar sem
eru á leið í kosningar vera vel með-
vitaðir um vandann.
Eftir stofnfundinn 26. mars sl.
hefur umfjöllun um málið verið á
nær öllum útvarpsstöðvum, sjón-
varpsstöðvum og í dagblöðunum,
m.a. í leiðurum Morgunblaðsins og
Fréttablaðsins. Athygli á umfjöllun
hefur ekki skort og viljayfirlýsingar
sveitarstjórnarmanna liggja fyrir.
Við í undirbúningshópi um stofn-
un AFA höfum sagt að nóg væri
kannað, skrifað og skýrt, kominn
væri tími til aðgerða. Í þjóðfélaginu
væri nóg til af peningum, lífeyr-
issjóðirnir ættu um 1.400 milljarða
króna, bankarnir kepptust um að
lána peninga og tekjur ríkis og
sveitarfélaga hefðu aldrei verið
meiri. Almennar íbúðir eru byggðar
í þúsundatali og eftirsókn og sam-
keppni um lóðir hefur aldrei verið
meiri. Hvernig væri að
lífeyrissjóðirnir hefðu
frumkvæði að lausn
þessara mála? Væri
það ekki í anda hug-
myndarinnar um
áhyggjulaust ævikvöld
í skjóli lífeyrissjóðsins?
0,3–0,8% eigna lífeyr-
issjóðanna dygðu til
uppbyggingar hús-
næðis vegna biðlist-
anna.
Hvers vegna heyr-
um við stöðugt ótrú-
legustu en sannar sög-
ur af ástandi í
málefnum aldraðra?
Hvers vegna er 661
einstaklingur á biðlista
eftir hjúkrunarými á
Íslandi samkvæmt
skýrslu ríkisend-
urskoðunar árið 2003?
Samkvæmt nýrri
blaðagrein Kristins H. Gunn-
arssonar þingmanns er þörfin nú
um 1.300 rými!
Hvar voru þingmennirnir okkar
(hinir 61) þegar stofnfundurinn var
haldinn á sunnudagseftirmiðdegi?
Lausn þessara mála er sam-
kvæmt lögum og öllum skýrslum að
mestu leyti í höndum ríkisvaldsins
sem hefur umboð sitt frá þingmönn-
um okkar. Þeir hefðu því frekar öll-
um öðrum átt að mæta á stofnfund-
inn og sýna þannig a.m.k. áhuga á
málefninu. Til þess að leysa vand-
ann með hjúkrunarrýmið þarf lík-
lega aðeins um 4–5 milljarða króna
sé horft til byggingarkostnaðar
nauðsynlegs rýmis. skv. skýrslu
ríkisendurskoðunar en trúlega nær
10 milljörðum ef tala KHG er rétt-
ari.
Í skýrslu nefndar um uppbygg-
ingu heildrænnar öldrunarþjónustu
í Hafnarfirði kemur fram að fólk 67
ára og eldri nýtir 49,6% allra legu-
daga á sjúkrahúsum landsins og
hefur þetta hlutfall hækkað ár frá
ári. Þetta er dýrasta vistun sem völ
er á í landinu. Með markvissu átaki
í byggingu hjúkrunarrýmis fyrir
aldraða má þannig spara með ódýr-
ari vistun eða leysa aðra brýna vist-
unarþörf á sjúkrahúsum. Í könnun
sem unnin var fyrir þessa nefnd
kemur fram að um 60% þeirra sem
bíða eftir hjúkrunarrými í Hafn-
arfirði vildu og gætu verið lengur
heima ef heimaþjónusta og heima-
hjúkrun yrði bætt. Þannig má spara
byggingarkostnað vegna hjúkr-
unarrýma með ódýrari þjónustu ef
völ er á henni.
Þegar þetta er skrifað eru í gangi
aðgerðir starfsfólks á öldrunar-
heimilum vegna lélegra kjara. Í
skýrslu ríkisendurskoðunar frá í
október 2005 kemur fram að rúm-
lega helmingur öldrunarstofnana sé
rekinn með halla árið 2003 og að
81% heimila með hjúkrunarrými
væru rekin með halla. Þar segir
einnig að raunkostnaður heimilanna
sé að meðaltali 10% hærri en dag-
gjöldin sem þau fá frá ríkinu. Það er
því augljóst að hjúkrunarheimilin
þurfa atbeina ríkisvaldsins til þess
að geta bætt kjör starfsfólksins og
leyst þann vanda sem við blasir. Það
er jafnaugljóst að ekki dugir að
byggja frekara húsnæði ef ekki
fæst starfsfólk til að starfa þar við
þjónustu við aldraða.
Þingmenn velja forgangsröðun
þjónustu og framkvæmda með fjár-
lögum hverju sinni. Það er spurning
hvort jarðgöng eins og Héðinsfjarð-
argöng sem búið er að fresta einu
sinni vegna meintrar ofhitnunar í
þjóðfélaginu, en á að setja af stað nú
þegar allar bjöllur klingja, séu
virkilega mikilvægari en sálarheill
sjúkra eldri borgara þessa sam-
félags?
Verktakakostnaður framkvæmd-
arinnar er rétt innan við 6 millj-
arðar þannig að heildarkostnaður
er trúlega vel á sjöunda milljarð.
Hér er aðeins nefnt eitt dæmi en
auðvelt er að finna fleiri. Fjöldi
áhugasamra hringdi og ræddi við
okkur í undirbúningsstjórninni og
taldi að eina ráðið til að ná árangri
væri sérframboð til alþingis og var
þá jafnan vísað til nýafstaðinna
kosninga í Ísrael þar sem nýstofn-
aður flokkur lífeyrisþega fékk góð-
an stuðning og fjölda þingmanna.
Samkvæmt mannfjöldaskrá Hag-
stofunnar voru 67 ára og eldri hinn
1. des. 2005 alls 31.226 manns. Eigi
þeir hver um sig 2 aðstandendur
eru það 62.452 að auki og væru þeir
4, 124.904 manns. Þannig gæti verið
um 93.678 eða 156.130 manns eða
kjósendur að ræða. Það er rúmur
helmingur Íslendinga sem nú eru
taldir um 300.000.
Þetta afl viljum við virkja og
munum gera á einn eða annan hátt.
Áætlanir um mannfjöldaþróun
gera ráð fyrir að fjöldi Íslendinga
yfir 67 ára aldri breytist úr um 11%
nú í um 19% í kringum 2030. Þessi
þróun gerir augljóst að lausn
vandamála aldraðra gerist ekki með
því að bíða með aðgerðir eða gera
fleiri rannsóknir og fleiri skýrslur.
Vandinn leysist aðeins með taf-
arlausum aðgerðum eins og þegar
slökkvilið er kallað að brennandi
húsi eða þyrla eða sjúkraflugvél að
slösuðum eða sjúkum einstaklingi.
Þeir öldruðu hafa ekki nægan tíma
til að bíða! Það verður í of mörgum
tilfellum of seint.
Við hvetjum þingmenn okkar til
að taka af skarið.
Vilji er allt sem þarf.
Vöknum og bætum aðstöðu aldr-
aðra í dag!
Aðstandendafélag aldraðra,
AFA, hvað svo?
Eftir Jóhann G. Bergþórsson
Jóhann G. Bergþórsson
’Hvernig væriað lífeyrissjóð-
irnir hefðu frum-
kvæði að lausn
þessara mála?‘
Höfundur er verkfræðingur
og á sæti í varastjórn AFA.
ÞAÐ rekur nú hver forystu-
greinin aðra í dagblöðum 365
miðla, Fréttablaðinu og DV, þar
sem frumvarpi til nýrra laga
um Ríkisútvarpið er fundið flest
til foráttu. Kveður svo rammt
að þessu að annar leiðarahöf-
undurinn er farinn að vitna í
hinn og bráðum mun hinn trú-
lega fara að vitna í annan – og
svo báðir í sjálfan sig. Og ekki
nóg með það: fréttahluti þess-
ara blaða – sem raunar verður
æ erfiðara fyrir lesandann að
greina frá skoðanahlutanum í
þessu máli – er stútfullur af
hinum neikvæðari umsögnum
um þetta frumvarp á meðan
hinar jákvæðari liggja óbættar
hjá garði. NFS, sem líka til-
heyrir auðvitað 365 miðlum,
stígur svo dansinn með systk-
inum sínum – gerir m.a. skoð-
anir ritstjóra Fréttablaðsins að
sérstöku fréttaefni hjá sér og
sækir viðbrögð við þeim.
Og hver skyldi nú vera skýr-
ingin á þessu samræmda göngu-
lagi? Af hverju marséra nú allir
miðlarnir í takt í fjölmiðlasam-
steypunni í Skaftahlíð? Svar:
Þeim þykir hagsmunum eigand-
ans ógnað.
Forstjóri 365 miðla, Ari Ed-
wald, útskýrði þetta af fullum
heiðarleika og einlægni á há-
degisverðarfundi Heimdallar
fyrir skömmu. Hann sagði efn-
islega að ef RÚV yrði gert
kleift að auka skilvirkni og hag-
kvæmni í rekstri myndi það
skekkja samkeppnisstöðuna á
þessum markaði. Með öðrum
orðum: Það er beinn hagur eig-
anda 365 miðla að RÚV sé rekið
með óskilvirkum og óhag-
kvæmum hætti. Í því ljósi verð-
ur að skoða þennan málflutning.
Hagsmunir skattgreiðenda, eða
almennings, skipta augljóslega
minna máli í þessu samhengi.
Og miðlar 365 hlýða kallinu,
sem kannski er mannlegt en
ekkert sérstaklega stórmann-
legt – og allra síst trúverðugt.
Páll Magnússon
Samræmd hagsmunagæsla
Höfundur er útvarpsstjóri.
meðferð-
a jafnhátt
ns sem sé
einnig á að
ólöglegra
t úr 18,5%
lyfjafíkn
ilinu auk
afi stöðugt
að neysla
nokkuð á
á örvandi
mfetamín,
ga amfeta-
að magn
rítalín og
markaðn-
65% sjúk-
20–29 ára
uefnafíkn.
la ályktar
m 640 kg af
á sjúkra-
húsið Vog glíma við fíkn í lyf sem
ávísuð eru af læknum. Er hér um að
ræða róandi og örvandi ávanalyf og
sterk verkjalyf og kemur fram að
þetta sé mikill vandi sem kalli á við-
brögð læknasamtaka og embættis-
manna. Þórarinn sagði að misnotkun
þessara lyfja kæmi oft í kjölfar notk-
unar þeirra í læknismeðferð en bætti
við að hlutdeild þessarar lyfjafíknar
hefði minnkað á síðustu árum.
Áfengisneysla heldur áfram að
aukast og sagði Þórarinn að fjöldi
dagdrykkjumanna hefði aukist og
fjölgi mest í hópi einstaklinga 40 ára
og eldri. Athygli vekur að á meðal 19
ára og yngri er áfengisfíkn á und-
anhaldi en einungis 7% þessara ein-
staklinga eru greind með áfengisfíkn
en 80% eru greind með aðra fíkn.
r
i
í hættu en ársskýrsla SÁÁ var kynnt í gær
%,  ( (
/-34567899:
;99
<99
:99
699
=99
899
399
9
345: 8999 899:3449 344:

, &  , , ', , "7 , %/- 
- /-34567899:
82:99
82999
32:99
32999
:99
9
345: 8999 899:3449 344:
$899:>
>36;=1<<4/
 
>=318?
! 

, >3916 "
- ni Sæberg
samning
ekki eins
órarins
n 1987 sem
82. Þór-
milli ár-
eigi sér
r aukna
yngri en
m mögu-
reið
rið 1996
bygging á
orgar-
kveðin
ldi ungs
fólks sem var að flytjast víða að inn
á Reykjavíkursvæðið með for-
eldrum sínum. „Þarna virðist hafa
skapast eitthvað ástand sem olli
þessu en það er margt sem bendir
til þess að við séum að komast yfir
þetta á Reykjavíkursvæðinu þar
sem ekki hefur orðið eins snörp
uppbygging og áður var. En það
varð gríðarleg aukning vímu-
efnaneyslu frá því sem áður var.“
Ástandið 1996–1997 varð til þess
í kjölfarið að hlutfall nýskráðra á
Vog undir tvítugu fór yfir 5% en
hefur lækkað niður í 4–5%.
-árganginn
tir lok grunnskóla
RÚMLEGA einu tonni af
kannabisefnum þarf að
smygla til landsins á hverju
ári til þess að fullnægja þörf-
um þeirra sem nota kannabis á
hverjum einasta degi. Talið er
að þrjú þúsund stórnotendur á
kannabis séu á Íslandi og þá
eru ótaldir þeir sem nota
kannabis í minna mæli. Af
þessum þrjú þúsund stórnot-
endum koma 600 þeirra inn á
Sjúkrahúsið Vog í meðferð á
hverju ári. Þórarinn Tyrfings-
son, yfirlæknir á Vogi, segir
unnt að meta hvað stórnotend-
urnir eru margir úti í þjóð-
félaginu út frá þeim fjölda sem
sækir Vog og hvað þeir reykja
mikið daglega.
Flestir þeirra sem koma á
Vog hafa verið í nálægt fimm
ár í kannabisneyslu og þar er
margföldunarstuðullinn fund-
inn. Sambærilegt magn af
amfetamíni er daglega notað
af stórnotendum í þeim flokki,
þ.e. 600 grömm á dag en
margföldunarstuðullinn er að-
eins lægri en í kannabisinu,
eða 3. Það þýðir að um 1.800
manns eru stórnotendur á
amfetamín úti í þjóðfélaginu
og til að fullnægja þeirra þörf-
um þarf að smygla ríflega
hálfu tonni af amfetamíni.
Þurfa tonn
af hassi á ári
atilkynningu frá Símanum. Aðrar opnar
rpsrásir Digital Íslands og Skjásins
aðgengilegar á öllum kerfunum í síðasta
. júní nk. Gert er ráð fyrir að unnt verði
að senda út læstar sjónvarpsrásir um öll kerf-
in í síðasta lagi 15. september nk. en til þess
þarf fyrst að yfirstíga ákveðin tæknileg
vandamál, segir í tilkynningunni.
Morgunblaðið/Júlíus
arsmenn 365-miðla, Símans og SkjásEins ganga frá samkomulaginu í gær.
sjónvarpsefnis