Morgunblaðið - 29.04.2006, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 29. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Góðærið sem
gleymdi fólkinu
á morgun

„Og þegar manni finnst maður
vera að sinna merkilegu starfi er
leiðinlegt og niðurdrepandi að
öðrum skuli ekki finnast það líka.“
BYGGING hjúkrunarheimila, afnám
fasteignagjalda aldraðra, efling
heimahjúkrunar, almennings-
samgöngur og almannatryggingar
voru meðal málefna sem brunnu á
fundargestum á framboðsfundi sem
Félag eldri borgara í Reykjavík stóð
fyrir í gær á Hótel Sögu. Fyrir svör-
um voru frambjóðendur flokkanna til
borgarstjórnar í Reykjavík.
En það var fleira sem fundarmenn
óskuðu svara við, t.d. hvort ofurlaun
forstjóranna samræmdust stjórn-
arskránni og hver ástæðan væri fyrir
því að Íslendingar sinntu öldruðum
illa? Hefðbundnari kosningamál voru
þó fyrirferðarmeiri á fundinum sem
var mjög vel sóttur þrátt fyrir að
veðrið væri einstakt til útivistar.
Allir frambjóðendurnir ræddu um
mikilvægi heimahjúkrunar og
heimaþjónustu og virðing fyrir öldr-
uðum, eða öllu heldur vöntun á
henni, voru þeim einnig ofarlega í
huga.
Björn Ingi Hrafnsson, fyrsti mað-
ur á lista Framsóknarflokks, gerði
laun starfsfólks á hjúkrunarheim-
ilum m.a. að umtalsefni í framsögu
sinni. Flótti væri úr umönn-
unarstéttum og að hingað til hefði
skort á sátt til að rétta hlut þessa
hóps, sem m.a. ynni við hjúkrun aldr-
aðra. Það teldi hann vera að breyt-
ast. Hann sagði B-lista vilja gera
átak í heimahjúkrun sem og að
tryggja að fólk gæti fengið að búa út
af fyrir sig í ellinni eða með maka
sínum. Þá vildi hann koma á sam-
skiptaþjónustu aldraðra til að
tryggja öryggi þeirra.
Frá ríki til sveitarfélaga
Samfylkingin vill öll málefni aldr-
aðra úr höndum ríkisins að sögn
Dags B. Eggertssonar fyrsta manns
á listanum. „Hver er staðan mitt í
þessu mesta velmegunarskeiði sem
við höfum lifað?“spurði Dagur og
benti á að nú væri setuverkfall á
hjúkrunarheimilum, starfsfólk vant-
aði til að manna heimilin til að full-
nýta þau og sjúklingar biðu á sjúkra-
húsum eftir hjúkrunarrýmum. Það
er ekki flókið að kippa þessu í liðinn,
sagði Dagur og benti á að til þess
yrði að fara „Reykjavíkurleiðina“,
þ.e. laga laun starfsfólksins. Í fram-
tíðarsýn Samfylkingar fælist einnig
m.a. að veita öldruðum styrki til að
breyta heimilum sínum í nokkurs
konar þjónustuíbúðir.
Guðrún Ásmundsdóttir, sem tók
til máls á fundinum fyrir hönd
Frjálslyndra og óháðra, fór aðra leið
en hinir frambjóðendur í sinni fram-
sögu. „Mér finnst umræðu um mál
aldraðra vanta svo sárlega um-
hyggjusamt hjarta,“ sagði Guðrún og
sagði sögu af einstakri heimahjúkrun
og þjónustu sem vinur hennar í Dan-
mörku naut meðan hann lifði. Ítrek-
aði Guðrún að efla þyrfti heimaþjón-
ustuna hér á landi og að afnema
þyrfti skerðingar lífeyris aldraðra.
Svandísi Svavarsdóttur, sem fer
fyrir Vinstri grænum í Reykjavík,
varð tíðrætt um virðingu fyrir öldr-
uðum. „Aldraðir eru ekki málaflokk-
ur, þeir eru fólk,“ sagði Svandís og að
tryggja yrði að fólk gæti haldið sinni
reisn alla ævi. „Ég hef ástæðu til að
ætla að gamalt fólk njóti ekki sömu
heilbrigðisþjónustu og aðrir í þessu
samfélagi,“ sagði Svandís. „Ég hef
ástæðu til að ætla að það sé málefni
sem sé þegjandi samkomulag um að
tala ekki um. Það er stórkostlega al-
varlegt mál ef satt reynist og þarf að
kanna.“ Svandís sagði að kerfi sem
byggðist á virðingarleysi gagnvart
manneskjunni yrði aldrei gott kerfi.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, odd-
viti Sjálfstæðisflokks, sagði skömm
að því hvernig búið væri að öldr-
uðum. Bæta þyrfti kjör og búsetumál
þeirra. Um 300 einstaklingar í
brýnni þörf biðu eftir rými á hjúkr-
unarheimili og annar eins hópur eftir
þjónustuíbúðum í borginni. En það
er ekki nóg að byggja, sagði Vil-
hjálmur. „Það vantar meiri hlýju og
það vantar meiri umönnun. Það er
ekki nóg að fólk fari inn á stofnanir,
það vantar meiri stuðning við fólk
sem er inni á slíkum stofnunum, það
vantar manneskjulegra umhverfi og
meiri hlýju.“
Frambjóðendur ræddu fjölmörg
önnur mál á fundinum og bentu sér-
staklega á ýmis áherslumál sinna
flokka. Var m.a. borin undir þá sú
hugmynd að afnema fasteignagjöld á
eldri borgara. Dagur sagðist ekki
styðja þá hugmynd að lækka skatt-
ana eingöngu út frá aldri, heldur
frekar þar sem þörfin væri brýnust.
Vilhjálmur tók heldur ekki undir
hugmyndina en sagði stefnu D-lista
vera að lækka fasteignagjöld al-
mennt um 25% á næsta kjörtímabili.
Svandís sagði að skattkerfið væri
tæki til að jafna kjör og því bæri að
hækka afsláttarhlutfallið á fast-
eignagjöldum fyrst og fremst hjá
þeim tekjulægstu. Björn Ingi sagðist
tilbúinn að skoða lækkun varðandi þá
sem minnstar hafi tekjurnar, en bætt
þjónusta kostaði peninga og því væri
hann ekki tilbúinn að lofa miklum
skattalækkunum á sama tíma. Tónn-
inn var annar hjá Guðrúnu Ás-
mundsdóttur. „Mér finnst hug-
myndin frábær,“ sagði Guðrún.
„Hún myndi styðja svo mikið undir
að heimaþjónustan yrði öflugri og
sterkari.“ Fólk þyrfti ekki að minnka
við sig húsnæði frekar en það kysi.
„Af hverju má fólk ekki vera orðið
fokríkt og fá að sleppa því að borga
fasteignaskatt meðan það lifir síð-
ustu og skemmtilegustu árin?“
Margrét Margeirsdóttir, formaður
Félags eldri borgara í Reykjavík,
sleit fundinum á þeim orðum að nú
ættu frambjóðendur að láta verkin
tala í samræmi við áform og áherslur
sem komu fram á fundinum. „Allar
hníga þær í þá átt að auka lífsgæði
okkar allra, bæði eldri og yngri kyn-
slóðarinnar, auka jöfnuð og mann-
eskjulegra samfélag.“
Margrét benti á að elsta kynslóðin
sem nú dvelur á hjúkrunarheimilum,
hafi ekki vanist því að gera kröfur til
annarra, heldur fyrst og fremst kröf-
ur til sjálfs sín. Benti hún á að næsta
kynslóð myndi ekki sætta sig við
sömu aðstæður.
Morgunblaðið/Ómar
Frambjóðendur til borgarstjórnarkosninganna í Reykjavík kynntu stefnu-
mál sín á fundi Félags eldri borgara í Reykjavík í gær.
Aukin heimahjúkrun og meiri virðing
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
LÖG um frjálsan atvinnu- og búsetu-
rétt launafólks innan Evrópska efna-
hagssvæðisins voru samþykkt á Al-
þingi í gær.
Samkvæmt þeim
er aflétt takmörk-
unum á innflutn-
ingi vinnuafls frá
átta nýjum aðild-
arríkjum Evrópu-
sambandsins frá
og með 1. maí.
Þingmenn allra
flokka nema
Frjálslynda
flokksins samþykktu lagafrumvarpið
en þingmenn Samfylkingar og
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs höfðu lagt til frestun gild-
istökunnar til næstu áramóta en sú
tillaga var felld.
Fram kom við umræðurnar í gær
að Persónuvernd gerði í umsögn til
félagsmálanefndar athugasemd við
ákvæði frumvarpsins, þar sem Per-
sónuvernd taldi að heimild frum-
varpsins til samkeyrslu upplýsinga sé
mjög víðtæk. Taldi stofnunin vafa
leika á um það hvort umrætt ákvæði
sé þannig úr garði gert að gætt sé
meðalhófs.
Þetta kom fram í framsöguræðu
Dagnýjar Jónsdóttur (Framsóknar-
flokki) er hún mælti fyrir áliti meiri-
hluta félagsmálanefndar við upphaf
umræðu um frumvarpið í gær.
Framkvæmdaáætlun um mál
innflytjenda fyrir 1. október
Samkvæmt lögunum verður
Vinnumálastofnun heimilt að afhenda
hlutaðeigandi eftirlitsstjórnvöldum
eða lögreglu upplýsingar sem gefa til
kynna að brotið sé gegn ákvæðum
laga um atvinnuréttindi útlendinga.
„Er þessi heimild mikilvæg til að
árétta mikilvægi þess að opinberar
stofnanir stuðli að því að farið sé að
lögum sem gilda á íslenskum vinnu-
markaði. Þá er veitt heimild til sam-
keyrslu upplýsinga Vinnumálastofn-
unar, Útlendingastofnunar, lögreglu
og skattyfirvalda svo hægt sé að hafa
eftirlit með því að þeir sem koma
hingað til starfa hafi til þess tilskilin
leyfi,“ sagði í nefndarálitinu.
Fram kom í máli Dagnýjar að rætt
var í nefndinni hvort ákvæðið um
samkeyrslu upplýsinga gengi lengra
en ákvæði laga um persónuvernd og
meðferð persónuupplýsinga, gera ráð
fyrir. Meirihlutinn lagði því til breyt-
ingar á umræddu ákvæði í þeim til-
gangi að þrengja þessa heimild til
samkeyrslu upplýsinga og voru þær
samþykktar við afgreiðslu frum-
varpsins til laga í gær.
„Það er skilningur meirihlutans að
þessar upplýsingar megi ekki nota í
öðrum tilgangi en sem samrýmist
markmiðum laganna, frelsi launþega
til flutninga innan bandalagsins,“
sagði í álitinu.
Einnig kom fram í máli Dagnýjar
að meirihlutinn lagði á það áherslu að
mótuð verði stefna í málefnum inn-
flytjenda og að gerð verði fram-
kvæmdaáætlun á grundvelli þeirrar
stefnu. Áætlunin verði jafnframt
kynnt félagsmálanefnd fyrir 1. októ-
ber 2006.
Fram kom við umræðurnar í gær,
að gert hefur verið samkomulag um
að félagsmálaráðherra skipi starfs-
hóp þar sem fulltrúar stjórnvalda og
samtaka aðila vinnumarkaðarins eigi
sæti. Á hópurinn að fara yfir stöðu út-
lendinga á íslenskum vinnumarkaði
og skal skila áliti og tillögum fyrir 1.
nóvember nk. og er honum ætlað að
koma með tillögur um hvernig unnt
sé að tryggja að útlendingar dvelji og
starfi hér á landi með lögmætum
hætti og að áreiðanlegar upplýsingar
verði til um útlendinga sem eru að
störfum hér.
Þingmenn Samfylkingarinnar og
Vinstri grænna skrifuðu undir nefnd-
arálitið með fyrirvara og lögðu fram
tillögu um að opnun vinnumarkaðar-
ins gagnvart nýju aðildarlöndum
ESB verði frestað til næstu áramóta
eða þar til gengið hafi verið endan-
lega frá reglum um málefni útlend-
inga á íslenskum vinnumarkaði, sem
nauðsynlegt sé að setja. Var tillagan
felld við atkvæðagreiðslu með 27 at-
kvæðum gegn 18.
Þingmenn Frjálslynda flokksins
lýstu sig algerlega andvíga frumvarp-
inu að því er fram kom í máli Magn-
úsar Þ. Hafsteinssonar. Greiddu þeir
atkvæði á móti því við atkvæða-
greiðsluna í gær.
Fram kom í máli Jóhönnu Sigurð-
ardóttur (Samfylkingunni) og Ög-
mundar Jónassonar (VG) að rann-
sóknir hefðu leitt í ljós að 7–9%
ríkisborgara Eistlands, Lettlands og
Litháens auk Póllands vildu nýta sér
frjálsa för launafólks ef hún væri
ótakmörkuð.
Jóhanna sagði mikilvægt að
treysta betur reglur og framkvæmd-
ina til að tryggja að ekki verði gengið
gegn grundvallarréttindum launa-
fólks. Ágreiningur væri á milli aðila
vinnumarkaðarins um hvernig að því
skuli staðið. ASÍ hafi sett fram
ákveðnar tillögur til að styrkja vinnu-
markaðinn en komið hefði fram á
fundi félagsmálanefndar að ágrein-
ingur væri milli launþegasamtakanna
og Samtaka atvinnulífsins um þetta.
Ögmundur sagði að íslenska vinnu-
markaðsmódelið væri í húfi í þessum
málum. ,,Það er fest í landslög að lág-
markssamningar sem verkalýðs-
félögin gera um kjör sinna fé-
lagsmanna, skuli gilda sem lágmark á
vinnumarkaði. Síðan er svo hitt sem
er í húfi, en það er að hér verði ekki
margar þjóðir í einu landi, þannig að
aðkomumönnum sem koma til lands-
ins verði gert að búa við önnur launa-
kjör og réttindi en Íslendingum.
Þetta þýðir að það þarf eftirlit og að-
hald með því að þessi lög og vinnu-
módelið sem við búum við haldi,“
sagði Ögmundur.
Frumvarp um opnun vinnumarkaðarins samþykkt sem lög
Heimild til samkeyrslu
upplýsinga þrengd
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Dagný Jónsdóttir