Morgunblaðið - 16.05.2006, Qupperneq 22

NÝ KYNSLÓÐ ELDRI BORGARA
Opinn fundur um málefni eldri borgara verður haldinn
þriðjudaginn 16. maí kl. 17.00 í Valhöll, Háaleitisbraut 1.
Gestir fundarins verða Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, leiðtogi
borgarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins, og Berglind Magnúsdóttir,
öldrunarsálfræðingur. Ræða þau um nýja kynslóð eldri borgara.
Fundarstjóri er Salome Þorkelsdóttir, formaður SES
og fyrrverandi forseti Alþingis.
Kaffi og kleinur.
Allir hjartanlega velkomnir.
SES - Samtök eldri sjálfstæðismanna.
fólk. „Ég lít á
líkamann sem
vél,“ segir hún.
„Allar vélar þarf að
hreyfa reglulega,
smyrja og gangsetja annað slagið.
Annars verða þær ryðgaðar og ónýt-
ar. Andlega og líkamlega er hreyfing
ótrúlega mikilvæg, en líka fé-
lagslega. Ég byrja daginn á því að
svitna almennilega, koma hjartanu í
gang og mæti í vinnuna með rjóðar
kinnar. Ég tel líka að þetta sé gott
fyrir húðina.“ Hún segir jafnframt
að ef hún tekur sér frí frá hreyfing-
unni finni hún mun á sér eftir um
það bil viku. „Þá verð ég leiðinleg og
leið.“
Mataræðið er ekki undir smásjá
hjá þessari hressu og skemmtilegu
konu. „Ég hef þá trú að maður eigi
að borða glaður,“ útskýrir hún. „Ég
hef alltaf haldið því fram að ef maður
er með samviskubit á meðan maður
Ég hreyfi mig alltaf fimmdaga vikunnar,“ segirÁgústa Jóhannsdóttir,sem hefur allt frá unga
aldri verið mikil áhugamanneskja
um hreyfingu. „Svo bæti ég við
göngutúrum, golfi og skíðum þegar
færi gefst.“ Ágústa lyftir lóðum
þrisvar í viku en hleypur hina dag-
ana og er mjög skipulögð í hreyfing-
unni. „Golfið er bara aukalega,“ seg-
ir hún glettnislega. „Ég lyfti og
hleyp á morgnana áður en ég fer til
vinnu.“
Ágústa er framhaldsskólakennari
og það gengur vel upp með hreyfing-
unni. „Stundum fer ég í ræktina
klukkan 6 og stundum síðar eftir því
hvenær vinna hefst. Þannig get ég
oft vakið börnin og komið þeim í
skólann og farið í ræktina áður en ég
mæti í skólann. Þá er þetta ekkert
mál.“ Ágústa er ekkert mjög lengi
að í hvert sinn. „Ég
er aldrei lengur en í
klukkutíma,“ segir
hún. „Þegar ég hleyp er
ég bara hálftíma og svo teygi ég.“
Þau eru orðin nokkuð mörg árin
sem hreyfingin hefur leikið stórt
hlutverk í lífi Ágústu. „Þegar farið
var að opna lyftingarstöðvarnar
hérna á áttunda áratugnum fékk ég
algjöra dellu fyrir lyftingum og vann
m.a. við þjálfun í sal einn vetur.“
Henni hefur alltaf þótt gott að lyfta.
„Ég held að það sé sérstaklega gott
fyrir okkur konur,“ segir hún, „því
að þyngdarpunkturinn hjá okkur,
styrkurinn, er í mjöðmunum en ekki
í öxlunum. Okkur veitir ekkert af að
styrkja axlir og bak.“ Ágústa vann
sem ljósmóðir og hjúkrunarfræð-
ingur í tuttugu ár „…og ég fékk
aldrei í bakið,“ segir hún og leggur
áherslu á orð sín.
Maður á að borða glaður
Ágústa þekkir líkamann vel og
veit hvað líkamsrækt gerir fyrir
er að borða hafi það áhrif á brennslu
líkamans. Þá heldur líkaminn að
hungursneyð sé yfirvofandi og
heldur fast í matarforðann. Ég vil
borða lítið og oft en ég neita mér
ekki um neitt. Ég segi það ekki að ef
ég fæ mér súkkulaði um miðjan dag
geri ég það ekki aftur seinna um
daginn.“
Ágústa hefur sem ljósmóðir og
hjúkrunarfræðingur alltaf haft
áhuga á líkamanum.
„Ég hef alltaf haft þá trú að mað-
ur þurfi að hreyfa hann. Ég tel það
bráðnauðsynlegt fyrir konur að
lyfta. Þegar þú hreyfir vöðvana á
þennan hátt eykst blóðflæðið í þeim
sem þýðir að þeir nudda beinin. Fyr-
ir konur skiptir máli að halda í bein-
massann því með auknum aldri
minnkar hormónið estrogen sem er
okkur mikilvægt til að forðast bein-
þynningu. Þannig að það er mjög
skynsamlegt að lyfta.“ Að þessu
sögðu lýsir Ágústa undrun sinni á
því hvað konur eru óduglegar að
stunda lyftingar með lóðum.
Hvað gerir fólk unglegt?
Mikilvægi þess að teygja er held-
ur aldrei ofmetið. „Teygjur eru af-
bragðs líkamsrækt,“ segir Ágústa.
„Maður fegrar skrokkinn mikið með
teygjum, enda finnst mér alltaf
dansarar vera ákaflega fallega form-
að fólk með þessa löngu stinnu,
vöðva. Það er sérstaklega mikilvægt
að teygja þegar maður eldist,“ segir
hún og spyr svo óvænt: „Hvað gerir
fólk unglegt?“
Blaðamaður verður hálfhvumsa
en Ágústa svarar sjálf spurningunni.
„Í mínum huga er fólk unglegt ef
það hreyfir sig fallega. Það eru ekki
hrukkur eða líkamsþyngd sem gerir
útslagið, heldur hreyfingarnar.
Léttar, fjaðurmagnaðar hreyf-
ingar.“

HREYFING | Líkaminn er vél sem ryðgar
ef henni er ekki haldið við
Morgunblaðið/ÞÖK
„Ég lyfti þungt,“ sagði Ágústa Jóhannsdóttir. „Enda er ég alltaf sterkasta stelpan í
salnum, þó ég sé að nálgast fimmtugt,“ bætti hún við og skellihló.
Eftir Sigrúnu Ásmundar
sia@mbl.is
Árið 2002 uppgötvuðu vís-indamenn Íslenskrar erfða-greiningar að breytileiki í
ákveðnum erfðavísi veldur auknum
líkum á geðklofa. Í kjölfarið hafa
margar alþjóðlegar rannsóknir ver-
ið gerðar og í nýlegri grein í New
York Times er greint frá rannsókn
sem gefur vísbendingar um hvernig
tengslunum er háttað. Um er að
ræða erfðavísinn neuregulin-1 sem
er einn af tíu sem hingað til hafa
verið tengdir við geðklofa.
Neuregulin gegnir mismunandi
hlutverkum, m.a. í tengslum við
samskipti taugafrumna en truflanir
á þeim geta einmitt tengst geð-
klofa. Vísindamenn við Oxford-
háskóla og Bandarísku heilbrigð-
ismálastofnunina telja sig hafa
komist nær sannleikanum um or-
sakir geðklofa með því að rannsaka
þetta nánar.
Neuregulin er einna stærsti
erfðavísirinn í erfðamengi manns-
ins. Hann myndar a.m.k. sex af-
brigði af neuregulin-1 próteininu í
líkamanum þar sem mismunandi
hlutar erfðavísisins koma við sögu.
Daniel R. Weinberger hjá Banda-
rísku heilbrigðismálastofnuninni
hefur stjórnað rannsóknum þar
sem sýnt var fram á að eitt afbrigði
af neuregulin-1 próteinsins mynd-
ast í auknum mæli í ennisblaði heil-
ans hjá geðklofasjúklingum en talið
var að það væri fremur afleiðing
geðklofans en orsök hans. Ásamt
Amanda J. Law hjá Oxford-háskóla
hefur hann nú rannsakað svæði í
heilanum sem nefnist dreki, og er
það svæði heilans þar sem fyrstu
minningar um andlit og staði verða
til og er talið að geðklofi hafi hvað
mest áhrif á. Í þetta skipti rann-
sökuðu þau afbrigði próteinsins
sem Íslensk erfðagreining uppgötv-
aði fyrir tveimur árum. Það af-
brigði er talið líklegra til að tengj-
ast líffræðilegum orsökum geðklofa
þar sem myndun þess byrjar ná-
lægt þeim stað í erfðavísinum sem
vitað er að hefur að geyma breyti-
leika sem tengist auknum líkum á
geðklofa. Vísindamennirnir komust
að þeirri niðurstöðu að fólk sem
hafði erft áhættuarfgerð erfðavís-
isins frá báðum foreldrum, myndaði
50% meira af þessu afbrigði pró-
teinsins en fólk sem ekki bar
áhættuarfgerð eða hafði erft hana
aðeins frá öðru foreldri. Þetta þyk-
ir benda til þess að aukin áhætta
þeirra sem bera áhættuarfgerð
neuregulin-1 erfðavísisins á að fá
geðklofa, sé til komin vegna auk-
innar myndunar á þessari sérstöku
gerð neuregulin-1 próteinsins. Í
frétt NY Times kemur fram að það
virðist lítilvægt að framleiða aðeins
meira af afbrigði eins próteins en
samt geti það valdið svo alvar-
legum sjúkdómi eins og geðklofa.
Dr. Weinberger segir að einmitt
megi búast við því að geð-
sjúkdómar séu afleiðing mjög lítilla
frávika í heilastarfseminni. Haft er
eftir Kára Stefánssyni, forstjóra Ís-
lenskrar erfðagreiningar, að al-
mennt sé mjög erfitt að fá nægileg-
an fjölda sýna úr heila geðklofa-
sjúklinga til að unnt sé að fá
tölfræðilega marktækar niður-
stöður í rannsóknum af þessu tagi.
En standist þessar niðurstöður, séu
þær mjög merkilegar.
Geðklofinn
í erfðavísum

HEILSA
maí
Daglegtlíf
Golfið er bara
aukalega …