Morgunblaðið - 24.05.2006, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 24. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Á OPNUNARDEGI sýningarinnar
„Sense in Place“ í Viðey á morgun
munu tvær þyrlur, útbúnar sérstöku
hátalarakerfi, sveima yfir eyjunni og
hafinu í kring. Frá þeim mun óma
lag við vísur Vatnsenda-Rósu í flutn-
ingi söngkvennanna Signýjar Sæ-
mundsdóttur og Jóhönnu Þórhalls-
dóttur. „Dúett fyrir sópranrödd og
þyrlu“ heitir þetta hljóðlistaverk og
er hugarfóstur írska listamannsins
Sean Taylor. Blaðamaður sló á þráð-
inn til listamannsins og spurði hann
út í þetta forvitnilega verkefni.
Af hverju valdirðu vísur Vatns-
enda-Rósu?
„Á síðasta ári þegar ég var stadd-
ur hér við undirbúning verkefnisins
varði ég miklum tíma í að hlusta á
gamlar upptökur með íslenskri þjóð-
lagatónlist. Ég valdi síðan nokkur
lög til að taka með heim til Írlands
og þetta lag stóð einhvern veginn
upp úr. Þetta er auk þess lag sem
flestir þekkja og ég vildi þannig lag í
þetta verk,“ segir Taylor.
„Mér þótti athyglisvert að setja
þetta lag í framandi samhengi og
textinn er auk þess afar hjartnæm-
ur. Ég á gamla upptöku af þessu lagi
þar sem það er sungið af kór og mér
hefur alltaf fundist það sveipað ein-
hverjum heilagleika, nánast eins og
englar væru að syngja lagið. Ég vildi
framkalla svipaða tilfinningu með
því að láta sönginn hljóma úr himn-
inum. Þyrlurnar munu dansa hálf-
gerðan loftballett á meðan söng-
urinn endurkastast af hafinu og
eyjunni og hljóma þannig á marga
vegu í eyrum hlustandans.“
Taylor hefur yfirleitt unnið lista-
verk sem sveima um í loftinu, ýmist
með hljóði eða án. Hann vakti t.d.
mikla athygli á Írlandi fyrir áletr-
aðan loftbelg sem hann lét svífa yfir
sveitir landsins. „Ef til vill býr í mér
pirraður flugmaður sem er að reyna
brjóta sér leið út,“ segir hann og
hlær.
Er tónlist stór þáttur í þinni list-
sköpun?
„Já, tónlistin er afar mikilvægur
þáttur í minni list og ég notast yf-
irleitt við gömul lög, endurvinn þau,
breyti þeim aðeins og geri þau á
vissan hátt samtímaleg. Ég hafði
lengi verið á höttunum eftir leið til
að geta tengt saman ást mína á
írskri þjóðlagatónlist og listsköpun
mína. Það leiddi til þess að ég fór að
vinna með hljóð á þennan hátt.
Mér þykir Viðey tilvalinn staður
fyrir þetta verkefni útaf legu eyj-
arinnar. Hljómburðurinn ætti að
vera ansi áhugverður þar sem hljóð-
ið mun vonandi endurkastast á milli
borgarinnar, eyjunnar og á fjöllin á
bak við,“ segir Taylor og kross-
leggur fingurna því óæskilegar vind-
áttir gætu sett strik í reikninginn og
truflað hljómburðinn.
„Í augnablikinu eru horfurnar
ekki svo bjartar. Þetta er vandamál
sem fylgir því að vinna í tengslum
við náttúruna. Ég þurfti eitt sinn að
aflýsa verkefni þrisvar sinnum áður
en veðrið bauð upp á annað. Ef vind-
inn mun ekki lægja fyrir morg-
undaginn munum við reyna aftur á
föstudaginn og svo koll af kolli.“
Hljóðlistaverkið Dúett fyrir sópr-
ansöng og þyrlur verður aðeins flutt
í eitt skipti á sýningunni í Viðey en
það er um fimmtán mínútur í flutn-
ingi.
„Verkin sem ég vinn eru yfirleitt
tíma- og svæðisbundin. Ég sýni þau í
eitt skipti en ég vonast síðan til að
þau varðveitist í munnmælum. Fólk
mun ef til vill segja sögur af brjálaða
Íranum og þyrlunum hans,“ segir
Taylor kíminn.
„Á vissan hátt fjalla verk mín um
ákveðin augnablik frekar en að geta
staðið sem minnisvarðar um ókomna
tíð. Þau fjalla um augnablik þar sem
eitthvað óvenjulegt á sér stað.“
Myndlist | Syngjandi þyrlur á alþjóðlegri listasýningu í Viðey
Vatnsenda-Rósa í háloftunum
Írski listamaðurinn Sean Taylor sýnir hljóðlistaverkið„Dúett fyrir sópranrödd og þyrlu“ í Viðey á morgun.
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
SIGURÐUR Flosason gaf út glæsi-
legan geisladisk með þessum kvart-
ett sínum í fyrra, Leiðin heim. Sá
kom einnig út í Japan og var þar að
finna tvö aukalög sem Kristjana Stef-
ánsdóttir söng með kvartettnum. Þau
eru bæði á þessum diskum auk 22
annarra laga Sigurðar sem öll eru við
ljóð Aðalsteins Ásbergs Sigurðs-
sonar. Aðeins fjórðungur þessara
laga hefur heyrst áður, svo hér er
ekki lítið færst í fang hjá listamönn-
unum, ekki síst söngkonunni, því á
henni hvílir hiti og þungi flutningsins.
Þetta er um margt stórgóður disk-
ur, en dálítið eintóna á stundum og
hefði jafnvel verið farsælla að hafa
hann einfaldan. Flest laganna eru
eins konar djasssönglög, ekki söng-
dansar, sem bera norrænum upp-
runa höfundarsins vitni, en lög á borð
við titillagið, Hvar er tunglið? (Enn
og aftur á Leiðinni heim), og hið
sömbuskotna Lesið af vörum, sem
bæði voru sungin á Japansútgáfunni,
eru ansi grípandi. Svo er tangó, fönk
og blús þar sem Kristjana sýnir að
hún getur þanið sig ekki síður en
sungið af fágun, sem þó er aðal
diskanna, og lokalagið, hið und-
urfagra Kvöldljóð, er á stundum ansi
nálægt íslenskri sögnlagahefð síð-
ustu aldar, ekki síst píanóleikur Ey-
þórs, þótt djassinn hafi alltaf yf-
irhöndina.
Það er margt afskaplega fallegt á
þessum diskum; In memoriam er
glæsilega blásið af höfundi, hvort
sem er sólóinn eða hendingarnar á
móti söng Kristjönu í svölum stíl með
ögn af tilfinningu Hodges, sóló Ey-
þórs í Mörg andlit er glæsilegur eins
og upphafið að Smátt og smátt þar
sem Kristjana og Eyþór ríkja ein uns
djasssveiflan tekur yfir. Pétur Öst-
lund setur mark sitt á tónlistina,
hvort sem hann slær rýþmann kröft-
uglega eða töfrar fram ljóð með
burstum og symbölum og ekki ónýtt
fyrir hinn unga og efnilega bassaleik-
ara, Valdimar Kolbein, að fá að leika
með slíkum manni og stendur hann
sig afbragðsvel. Sólóar Sigurðar og
Eyþórs eru hnitmiðaðir og meitlaðir.
Tónn Sigurðar verður alltaf betri og
betri og í hinu undurfagra lagi, Til
þín með sólina í bakið, sem Kristjana
syngur af einstökum yndisþokka,
tekst honum vel að tvinna saman
hinn svala tón vesturstrandardjass-
ins og heita loftkennda tilfinningu
meistara svingtímans.
Þessar plötur eru stórvirki og bera
elju Sigurðar gott vitni, en slíkt væri
ekki mikils virði ef frjó og skapandi
tónhugsun lægi ekki að baki. Afrek
Kristjönu er mikið. Það er ekki heigl-
um hent að syngja öll þessi lög eins
og þau hafi verið á efnisskránni um
árabil. Kristjana býr yfir mikilli
tækni og tónmyndun hennar er
glæsileg. Hún býr yfir innborinni
sveiflu og raddfegurð um leið. Það
eina sem finna má að er að á stundum
vantar meiri dramatíska snerpu og
mýkt í sönginn.
Að lokum skal ljóðskáldsins getið,
en öll eru lögin samin við ljóð Að-
alsteins Ásbergs Sigurðssonar eða
hann hefur samið ljóðin við lög Sig-
urðar. Hann er gott ljóðskáld og
næmur á tónlist eins og samvinna
hans og eiginkonu hans heitinnar,
Önnu Pálínu Árnadóttur, bar fagurt
vitni um. Eitt af angurværustu lögum
disksins er Það var skip, samið í
minningu Önnu Pálínu, og er sóló
Sigurðar þar fagursár og hljómar
Eyþórs tregablandnir.
Þessa tvöföldu skífu má ekki vanta
í safn neins söngelsks Íslendings. Þar
ganga tónar og orð í eina sæng.
Söngperlur
DJASS
Geisladiskar
Kvartett Sigurðar Flosasonar og Krist-
jana Stefánsdóttir: Kristjana Stef-
ánsdóttir söngur, Sigurður Flosason altó-
saxófón, Eyþór Gunnarsson píanó,
Valdimar Kolbeinn Sigurjónsson bassa
og Pétur Östlund trommur.
Dimma 19/20. Hljóðritað 2005/6.
Hvar er tunglið?
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vernharður Linnet
FJÓRÐA og síðasta sýningin í al-
þjóðlega listverkefninu Site Ations:
Sense in Place verður opnuð í Viðey á
morgun og í Listasafni Reykjavíkur
eftir viku. Þátttökuþjóðir auk Íslands
eru Írland, Pólland, Lettland, Spánn
og Wales sem er aðalskipuleggjandi
verkefnisins.
Myndhöggvarafélagið í Reykjavík
er skipuleggjandi íslenska hlutans en
að sögn Rósu Sigrúnar Jónsdóttur
sýningarstjóra er markmið sýning-
arinnar að beina athygli að sérkenn-
um hvers staðar fyrir sig. Alls munu
átta erlendir listamenn sýna verk sín
á útisýningu í Viðey. Þeir eru Sarah
Browne og Sean Taylor frá Írlandi,
Philippa Lawrence frá Wales, Tom-
asz Matuszak og Mariusz Soltyzik
frá Póllandi, Kristaps Gulbis frá
Lettlandi og Tomy Ceballos og Mon-
ica Fuster frá Spáni.
Mikilvægur hluti af verkefninu er
samstarf við grunnskóla og listaskóla
í Reykjavík. Um er að ræða verkefni
með völdum hópum nemenda í
grunnskólum Reykjavíkur þar sem
fram fer skapandi vinna samkvæmt
leiðarstefinu „orka“. Einnig gefst
nemendum í listnámi kostur á að
vinna með erlendu listamönnunum
meðan á dvöl þeirra stendur. Sýning
á verkum grunskólanemendanna
mun verða opnuð í höfuðstöðvum
Orkuveitu Reykjavíkur samhliða
sýningaropnun listamannanna í Við-
ey sem verður sem fyrr segir á morg-
un klukkan tvö.
Staðarvitund í Viðey
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Listamennirnir sem taka þátt í lokaverkefni sýningarinnar Sense in Place í Viðey.
GLERLYKILLINN, verðlaun
„Skandinaviska kriminalsellskapet“
(SKS) fyrir bestu norrænu glæpa-
söguna, fór að þessu sinni til Sví-
þjóðar, rétt eins og í fyrra. Að þessu
sinni er það saga Stiegs Larssons,
„Menn sem hata konur“, sem hlýtur
verðlaunin. Í fréttatilkynningu frá
hinu íslenska glæpafélagi segir að
verðlaunasagan greini „frá blaða-
manninum Mikael Blomkvist – sem
stundum er kallaður Kalle Blom-
kvist – honum til lítillar ánægju, sem
beðinn er að rita fjölskyldusögu mik-
ilvirkrar og virðingarverðrar fjöl-
skyldu í Svíþjóð skömmu eftir að
hann er dæmdur fyrir meiðyrði í
garð áhrifamikils fjármálamógúls.
Fjölskyldusagan reynist hins vegar
aðeins yfirvarp til að fá hann til að
rannsaka betur fjörutíu ára gamalt
mannshvarf innan þessarar sömu
fjölskyldu.
Stieg Larsson lést nokkrum mán-
uðum áður en þessi fyrsta glæpa-
saga hans kom út, aðeins fimmtugur
að aldri. Hann var virtur og afkasta-
mikill blaðamaður og samfélags-
rýnir, sem lagði sérstaka áherslu á
baráttuna gegn uppgangi hægri
öfgamanna og fyrir jafnrétti kynja
jafnt sem kynþátta. Verðlaunasag-
an, Karlar sem hata konur, er sú
fyrsta af þremur sem hann kláraði
skömmu fyrir andlát sitt, en hann
skilaði þeim öllum í einu, fullklár-
uðum, til útgefanda síns. Eru þær
hugsaðar sem þríleikur, og bók
númer tvö, Stúlkan sem lék sér að
eldinum, er væntanleg frá Norstedts
forlag innan skamms.“
Ísland átti engan fulltrúa í keppn-
inni um Glerlykilinn í ár, þar eð ekki
fékkst styrkur til þýðingar skáldsög-
unnar Svartur á leik eftir Stefán
Mána, sem tilnefnd var til Glerlyk-
ilsins af hinu íslenska glæpafélagi á
síðasta ári.
Glerlyk-
illinn í ár