Morgunblaðið - 25.07.2006, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 2006 23
ans enda bankinn vel rekinn.
Lífeyrissjóðurinn er á lista yfir
20 stærstu hluthafa í bank-
anum.
FL Group
Eins og kunnugt er hefur
sjóðurinn verið hluthafi í Flug-
leiðum til áratuga. Eign-
arhlutur sjóðsins hefur eðli
máls samkvæmt sveiflast eftir
markaðsaðstæðum á hverjum
tíma. LV hefur verið að stækka
hlut sinn að undanförnu sam-
fara mikilli lækkun á verði
hlutabréfa félagsins frá því sem það fór
hæst í á þessu ári. Sjóðurinn er á lista yf-
ir 20 stærstu hluthafa félagsins.
Dagsbrún
Lengi hefur LV verið eini lífeyrissjóð-
urinn sem sést hefur á lista yfir 20
stærstu hluthafa félagsins. Við höfum
minnkað eignarhlut sjóðsins í félaginu á
undanförnum mánuðum og eru ástæður
þess margvíslegar en meðal þeirra er
óvissa um afkomu af útgáfu félagsins á
fríblaði í Danmörku samfara yfirlýsingum
um að gengið sé út frá taprekstri til
nokkurra ára við útgáfuna. Nýlega voru
höfð ummæli eftir forstjóra Dagsbrúnar
um að hliðstæð útgáfuáform væru í burð-
arliðnum í nokkrum öðrum Evr-
ópulöndum. Hlutabréf sjóðsins í félaginu
hafa hækkað mjög á liðnum misserum og
því töldum við tímabært að innleysa
hagnaðinn af hlutabréfunum. Engu að
síður kann að verða áhugavert að auka
við eignarhlut sjóðsins í félaginu þegar
reynsla sést af útrásarverkefnum félags-
ins.
Að undanförnu hefur verið fullyrtaf forráðamönnum FL Groupog Baugi Group að „annarlegsjónarmið séu höfð að leiðar-
ljósi“ við ávöxtun fjármuna sjóðfélaga
Lífeyrissjóðs verzlunarmanna. Það er að
sjóðurinn hafi ekki átt hlutabréf í fyrir-
tækjum FL og Baugs í þeim mæli sem
forráðamönnum þeirra hugnast. Vegið er
að starfsheiðri undirritaðs og starfs-
manna við eignastýringu hjá sjóðnum og
mun eftirfarandi grein sýna fram á órétt-
mæti þessarar fullyrðingar.
Baugur
LV gerðist 4,4% hlut-
hafi í Baugi í desember
1999. Fjárfesting lífeyr-
issjóðsins var Baugi þýð-
ingarmikil þar sem aðrir
fjárfestar urðu fúsari að
fjárfesta í félaginu. Þess
má geta að hlutabréfin
hækkuðu um 5,9% dag-
inn sem LV kom að fé-
laginu. Framan af hagn-
aðist sjóðurinn nokkuð á
fjárfestingu sinni í félag-
inu en síðar fór að bera
á mótlæti í rekstri mat-
vöruverslana félagsins, sjálfsagt vegna
mikillar og harðrar samkeppni á mat-
vörumarkaði, og hlutabréfaverð félagsins
stóð langtímum í stað eða lækkaði. Við
þessar aðstæður töldum við eðlilegt að
minnka eignarhlut sjóðsins í fyrirtækinu
og var hann orðinn 2,6% í árslok 2001.
Félagið var seinna afskráð úr Kauphöll-
inni og ósk um innlausn hlutabréfanna
barst sjóðnum.
Glitnir (áður Íslandsbanki)
Frá stofnun Íslandsbanka var LV einn
stærsti hluthafi bankans. Á árinu 2004
höfðu hlutabréf bankans hækkað mikið á
sama tíma og mikils áhuga varð vart um
að kaupa eignarhlut sjóðsins í bankanum.
Þegar ljóst var að hagstætt verð fengist
fyrir hlutabréf sjóðsins í bankanum voru
þau seld að stærstum hluta. Þá þegar var
undirrituðum ljóst að lífeyrissjóðurinn
myndi koma að bankanum á nýjan leik
sem fjárfestir þegar aðstæður á hluta-
bréfamarkaði leyfðu. Hlutabréfamark-
aðurinn hefur síðan hækkað mikið og
ekki reynst auðvelt að finna „hagstætt
inngöngutækifæri“ að hlutabréfum bank-
Mosaic Fashions
Félagið er erlent félag sem skráð var í
júní 2005 undir íslenska lögheitinu M
Fashions hf. í Kauphöllinni. Það var ný-
lega samsett úr nokkrum tískuvöruversl-
anakeðjum og því er tiltölulega stutt
reynsla af rekstri sameinaðs félags þó til
staðar sé reynsla af rekstri einstakra
verslanakeðja. Ástæða þess að LV hefur
ekki gerst hluthafi í félaginu byggist á
þeirri reglu að fjárfestingar í innlendum
hlutafélögum eru á verksviði starfsmanna
sjóðsins en fjárfestingar í erlendum
hlutafélögum í umsjá erlendra fjár-
vörsluaðila. Þannig velja starfsmenn líf-
eyrissjóðsins ekki einstök erlend hluta-
félög í eignasafn sjóðsins. Ekki er
útilokað að starfsreglurnar verði teknar
til endurskoðunar þar sem mikil og far-
sæl fjárfestingareynsla hefur verið að
byggjast upp hjá starfsmönnum lífeyr-
issjóðsins og tölurnar í niðurlagi grein-
arinnar vitna skýrt um.
Sölutilraun á Straumsbréfum
Undirritaður vísar alfarið á bug fullyrð-
ingum um að hagsmunir sjóðfélaga sjóðs-
ins hafi verið fyrir borð bornir við sölu-
tilraunina á hlutabréfunum í Straumi.
Þvert á móti tel ég að sjóðurinn hafi hér
reynt að gæta hagsmuna sjóðfélaga sem
best. Hlutabréf félagsins höfðu hækkað
verulega í tengslum við deilur stærstu
hluthafa sem leiddu til brottreksturs for-
stjóra og boðun hluthafafundar. Ljóst var
að hækkun bréfanna hafði ekkert með
rekstrarafkomu félagsins að gera. Þannig
var fyrirséð lækkun bréfanna á nýjan leik
þegar átökum linnti. Við þessar aðstæður
ákváðum við að freista þess að selja
hlutabréfin og innleysa af þeim mikinn
hagnað. Við töldum rétt að gefa deiluað-
ilum eða öðrum kost á að kaupa bréfin
þannig að viðunandi verð fengist fyrir
þau með gegnsæjum hætti. Hér má svo
bæta við að litlu munaði að sjóðurinn
fengi áhugavert tilboð í bréf sín en hætt
var við gerð tilboðsins örfáum mínútum
áður en tilboðsfrestur rann út.
Ávöxtunarárangur
LV á hlutabréfamarkaði
Í meðfylgjandi töflu má sjá ávöxtun líf-
eyrissjóðsins á innlendum hlutabréfa-
markaði frá 1997–2005. Uppsöfnuð um-
framávöxtun sjóðsins samanborið við
Úrvalsvísitölu Kauphallar Íslands yfir 9
ára tímabil er 90,4%. Á fyrri árshelmingi
2006 var umframávöxtun sjóðsins á inn-
lenda hlutabréfamarkaðinum tæp 2%.
Ávöxtun sjóðsins á liðnum árum skipar
honum í hóp þeirra lífeyrissjóða sem hvað
bestri ávöxtun hafa náð.
Rekstrarkostnaður
Rekstrarkostnaður sjóðsins var ein-
ungis 0,064% af eignum á árinu 2005 og
er lægstur hlutfallslega meðal lífeyr-
issjóðanna.
Ásökunum um annarleg
sjónarmið hafnað
Þorgeir Eyjólfsson fjallar um hluta-
bréfafjárfestingar LV
’Undirritaður vísar alfarið ábug fullyrðingum um að
hagsmunir sjóðfélaga sjóðsins
hafi verið fyrir borð bornir við
sölutilraunina á hlutabréf-
unum í Straumi. ‘
Þorgeir Eyjólfsson
Uppsöfnuð umframávöxtun sjóðsins
Ár Nafnávöxtun LV Hækkun
Úrvalsvísitölu
Umfram ávöxtun Uppsöfnuð
umframávöxtun
1997 32,1% 14,2% 17,9% 17,9%
1998 19,8% 10,5% 9,3% 28,8%
1999 51,9% 46,4% 5,5% 35,9%
2000 -8,8% -18,7% 9,9% 49,4%
2001 -7,4% -11,2% 3,8% 55,1%
2002 20,0% 16,7% 3,3% 60,2%
2003 51,1% 56,4% -5,3% 51,7%
2004 77,3% 58,9% 18,4% 79,6%
2005 70,7% 64,7% 6,0% 90,4%
Höfundur er forstjóri Lífeyrissjóðs verzl-
unarmanna.
mikill. Það þarf þó ekki nema hversdags-
greind til að sjá það út að eignir lífeyr-
issjóða landsmanna eru að miklum meiri-
hluta skráðar á nöfn karlmanna.
Hjón eiga jafnan þátt
í eignamynduninni
Frá því árið 1997 þegar lög voru sett um
starfsemi lífeyrisjóðanna hafa hjón getað
samið um að skipta réttindum til ellilífeyris
á milli sín. Það eru hinsvegar fáir sem vita
af þessum möguleika og enn færri sem hafa
nýtt sér hann. Mér hefur enn ekki tekist að
sannfæra manninn minn um að það sé rétt
af okkur að gera svona samning. Okkar
staða er held ég mjög svipuð og margra
jafnaldra okkar. Hann á u.þ.b. fimm sinnum
Allt mitt er þitt.“ Þetta er í semstystu máli meginhugsunin umeignastöðu hjóna þegar þaurugla saman reitunum, eins og
segir í gömlu orðtaki. Gera þarf kaupmála
ef einhverjum eignum á að halda utanvið
þessa sameign. Með þessa hugsun hafa flest
íslensk hjón gengið sinn veg og mörg lang-
an veg inn í áhyggjulaust ævikvöld. Margur
hefur eignast dýrmætan fjársjóð í mann-
vænlegum afkomendum í marga liði og un-
að glaður við sitt.
Eignamyndun venjulegs launafólks í ver-
aldlegum gæðum hefur verið hús og bíll, bíll
sem í flestum tilfellum er ekki annað en
frekar dýrt heimilistæki.
Þegar samið var um stofnun almennu líf-
eyrissjóðanna, var af einhverjum ástæðum
brugðið út frá þessari hugsun um að allt
mitt væri þitt, milli hjóna. Inneign í lífeyr-
issjóði er skráð á nafn þess sem leggur inn í
sjóðinn og maki hans á ekkert í þeirri eign.
Það hefur að vísu færst í vöxt að við hjóna-
skilnað sé tekið tillit til mismunandi lífeyr-
isréttinda, þó það sé ekki algilt.
Lífsmunstur Íslendinga hefur vissulega
breyst mikið frá því 1970, þegar farið var að
leggja grunn að því sem stundum er kallað
„verðmætasta eignin“. Atvinnuþátttaka
kvenna hefur aukist og þær sækja á hvað
varðar menntun, en launamunur er þó enn
meiri réttindi en ég í stigum talið. Auðvitað
kemur þetta ekki að sök ef við lifum ham-
ingjusöm saman til hárrar elli. Ef hann tæki
hinsvegar upp á því að deyja frá mér, þá
myndi ég hafa það mjög skítt í ellinni, a.m.k.
fjárhagslega. Ég fer þó ekki
ofan af því að við eigum jafn-
an þátt í því að eignamyndun
okkar í lífeyrissjóði varð með
þessum hætti. Við einfald-
lega skiptum verkum svona,
hann aflaði og ég gætti bús
og barna. Heimilisstörf eru
ekki metin til öflunar lífeyr-
isréttinda. Til að taka upp
hanskann fyrir minn annars
ágæta eiginmann, þá held ég
að tregi hans til samninga við
mig um þetta mál stafi ekki
af mannvonsku, heldur finnst
honum það vera rangt að
gera þurfi samning.
Ég skora hér með á Alþingi að breyta
lögunum um lífeyrissjóðina þannig að
„verðmætasta eignin“ verði sameign hjóna,
nema um það sé gerður sérstakur samn-
ingur eða kaupmáli, þ.e. að snúa dæminu
við. Í leiðinni mætti Alþingi láta kanna ít-
arlega mismuninn á réttindum í almennum
lífeyrissjóðum og þeim opinberu. Enn-
fremur mætti skoða réttindastöðu maka
þingmanna og ráðherra annarsvegar og t.d.
maka sjómanna hinsvegar.
Þannig athugun gæti leitt ýmislegt fróð-
legt í ljós og orðið mönnum til umhugsunar
um hvað réttlætir niðurstöðurnar.
Tekjutenging afngildir eignaupptöku
Þessu til viðbótar ætti Alþingi að breyta
lögum um almannatryggingar,
þannig að ríkissjóður hætti að
gera upptækar eignir manna í
lífeyrissjóðum með tekjuteng-
ingum.
Sú staðreynd að grunnlífeyri
hafi verið haldið í rúmum tutt-
ugu þúsundum hefur gert
ávinning þeirra sem greitt hafa
í lífeyrissjóði nær að engu.
Skerðing tekjutryggingar
vegna greiðslu úr lífeyrissjóð-
unum, gerir það að verkum að
þeir sem aldrei greiddu í lífeyr-
issjóði, sýndu enga fyrirhyggju,
fá fulla tekjutryggingu og
standa nánast jafnir gagnvart hinum.
Þeir sem nú eru að hefja töku lífeyris upp-
lifa þetta margir hverjir sem þeir hafi bæði
verið hafðir að fíflum og þeir séu beittir sið-
lausri en löglegri eignaupptöku. Síðustu
fréttir af samkomulagi eldriborgara og rík-
isstjórnarinnar lagfæra þetta lítillega en
mikið vantar þó enn á að niðurstaðan sé
ásættanleg.
Signý Jóhannesdóttir vill að eign í
lífeyrissjóði verði sameign hjóna ’Ef hann tæki hinsvegar upp á því að deyja frá mér, þá
myndi ég hafa það mjög skítt
í ellinni, a.m.k. fjárhagslega.
Ég fer þó ekki ofan af því
að við eigum jafnan þátt í því
að eignamyndun okkar í
lífeyrissjóði varð með
þessum hætti.‘
Signý Jóhannesdóttir
Höfundur hefur verið húsmóðir og sjó-
mannskona í rúm 30 ár, á fjögur börn og
kom seint út á vinnumarkað.
Fjársjóðinn eigum við saman,
verðmætustu eignina á hann einn
rsti útflytjandi ol-
hluti teknanna af
nnslu við Græn-
óð í Danmörku til
amlög sjóðsins til
nú eru upp á þrjá
króna, sem sam-
örðum ísl. kr. En
al danskra stjórn-
ð hve mikil lækk-
m skuli verða. Og
ngar vilja að hagn-
ptur til landsins.
áðherra, Wæver
Siumut-flokknum.
í fréttaþætti DR,
arpsins, á sunnu-
Skov Nielsen, yf-
stofnunar Græn-
sem gætu í
[af olíuvinnslu]
mfélagsins á Græn-
ir enginn efi. Þú
aða grænlenskan
em er og fengið
samhljóða svör,“
nsen.
hverfisspjöllum
em margir hafa
hverfisþáttur olíu-
autsvæðunum. Er
þar sé afar við-
jórnin í Nuuk hef-
eglur til að koma í
gun frá borholum
og dýrum tjóni.
linn við sam-
m gengur inn úr
rá Unesco, Menn-
meinuðu þjóðanna,
ttúru sem beri að
tökin og náttúru-
World Wildlife
lýst áhyggjum af
valdið spjöllum á
og sjófuglalífi á
d í Nuuk heita því
ðbergi en benda á
olíunni geti skipt
58.000 íbúa Græn-
Morgunblaðið/Ómar
óða
r
n það valda
ið úr fram-
r málið.