Morgunblaðið - 02.02.2007, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2007 37
þá var þetta gjarnan sungið. Oftast
kom hún í lok ágústmánaðar og
vildi helst eyða þar afmælisdegin-
um sínum, 30. ágúst. Í minningunni
er fjörðurinn spegilsléttur og alltaf
sumarblíða þegar Lilja var á ferð
fyrir vestan. Það var auðvitað alltaf
farið til berja og síðari ár einnig til
grasa en grösin færði hún svo
tengdaforeldrum sínum sem kunnu
vel að meta grösin góðu. Okkur
systrum voru dýrmætar stundirnar
í dalnum þar sem við í kyrrðinni
nutum þess að taka upp nestið, tala
saman eða þegja saman og njóta
fagurrar náttúru.
Lilja var næst mér í aldri og sam-
band okkar alla tíð mjög náið. Þó að
fjarlægðin í kílómetrum talið væri
þónokkur, frá Bíldudal til Reykja-
víkur, var alltaf stutt á milli okkar.
Það er ekki sjálfgefið að upplifa
slíka vináttu og eiga systur sína
sem bestu vinkonu og trúnaðarvin.
Við töluðum saman í síma dag-
lega, stundum tvisvar á dag síðustu
mánuðina.
Í veikindum sínum sýndi hún
mikið æðruleysi, styrk og einstakan
dugnað sem ég dáðist að. Aldrei að
kvarta og ekki verið að gefast upp,
heldur tekið til við að prjóna á
yngsta barnabarnið og síðan að
hekla úr afgöngunum af garninu,
dúllur í teppi alveg fram á síðustu
stundu og eins og hún sagði sjálf,
það er svo gaman að skapa eitthvað
nýtt. Það eru ekki fáar flíkurnar
sem hún saumaði á sig og dæturnar
á árum áður með þvílíkt fallegu
handbragði. Hún hefði eflaust orðið
frábær hönnuður, svo nákvæm var
hún, vandvirk og hugmyndarík.
Systkinahópur okkar var stór,
við ólumst upp á ástríku heimili hjá
móður sem alltaf var til staðar og
umvafði hópinn sinn af ástúð og
hlýju. Alltaf tími til að lesa fyrir
okkur eða klippa út einhver furðu-
verk og þurrka tár af kinn þegar
einhver átti bágt.
Faðir okkar vann langa daga eins
og vant var með feður á þessum
tíma. Hann var ljúfur og góður við
okkur þegar hans naut við. Lilja
minntist þess fyrir skömmu þegar
hún í fyrsta skiptið átti að fara í
sveit á Álftamýri, þá smástelpa, og
átti hún að vera eftir þegar séra
Jón Ísfeld væri búin að messa en
faðir okkar fylgdi honum oftast í
þessum ferðum. Ekki er að orð-
lengja það að hún rak í öskrið þegar
faðir okkar var að fara aftur heim.
Hún var bara tekin í fang föður síns
sem sagði þegar þeir komu aftur að
bryggju á Bíldudal: „Jæja, Lilja
mín, þá ertu komin heim, þú varst
þó klukkutíma í sveitinni.“
Lilja systir mín var einstök kona,
hún hafði ríka réttlætiskennd,
hugsaði vel um alla sína og umvafði
þá með umhyggju sinni og elsku.
Hún mátti aldrei neitt aumt sjá en
hafði sterkan vilja.
Hér á árum áður var langt fyrir
okkur, sem bjuggum vestur á fjörð-
um, suður til að sinna erindum og
útrétta. Lilja taldi aldrei eftir sér
að þeytast um bæinn þveran og
endilangan ef okkur vanhagaði um
eitthvað. Gilti þá einu hvort um
fatnað, hurðarhúna, parket eða
hvað annað var að ræða.
Þegar Lilja kynntist lífsförunaut
sínum, Árna Bergi Sigurbjörns-
syni, vann hún á símanum heima í
Bíldudal, hjá föðursystur sinni og
nöfnu. Árni Bergur kom þá vestur
til að kenna í Barnaskólanum.
Þeirra líf var samofið upp frá því.
Með honum eignaðist Lilja alveg
einstaka tengdaforeldra og tengda-
fólk. Stutt er síðan Árni Bergur
mágur minn lést, aðeins rúmt ár.
Minnist ég hans með virðingu og
söknuði. Upp í hugann koma jóla-
kortin, þar fylgdu alltaf kveðnar
vísur sem nú eru varðveittar með
hlýju og þökk.
Árni Bergur og Lilja eignuðust
þrjú börn sem öll eru góðum kost-
um búin og eiga góða maka. Barna-
börnin eru orðin tíu talsins. Ég bið
góðan Guð að gefa þeim styrk, vaka
yfir þeim og vernda alla tíð. Þau
hafa fengið gott veganesti frá for-
eldrum sínum, sem þau munu skila
áfram til sinna afkomenda um
ókomna framtíð.
Ég þakka systur minni samfylgd-
ina og kveð hana með sárum sökn-
uði og þakklæti fyrir vináttu og
kærleika.
Guð blessi minningu þeirra
hjóna.
Kolbrún systir.
Lilja var fyrsta barn foreldra
okkar og naut hún þess án efa
fyrstu æviárin að alast upp í návist
afa og ömmu og föðursystur okkar
Lilju sem afar sterk tengsl voru við
á meðan báðar lifðu.
Ég minnist þess sérstaklega
hvað Lilja var alltaf fín og falleg og
hvað ég var stoltur af henni. Í leikj-
um og í félagslífinu í skólanum eða
kirkjunni var Lilja virkur þátttak-
andi og minningar um hana í ýms-
um hlutverkum vekja ljúfar minn-
ingar. Lilja sýndi snemma listræna
hæfileika og voru dúkkulísurnar
hennar og fötin á þær sem hún
teiknaði góður mælikvarði á það.
Ég man eftir því að hún ætlaði að
verða tísku- eða fatahönnuður og
svo ætlaði hún líka að verða skauta-
drottning því að á því sviði sýndi
hún mikla hæfileika. Þegar stórir
hópar barna renndu sér á skautum
á tjörninni fyrir neðan Glaumbæinn
eða á Ósnum var Lilja drottningin
sem ég dáðist að.
Lilja byrjaði ung að vinna á sím-
anum á Bíldudal en þar réðu ríkjum
Lilja föðursystir okkar og Guðjón
maður hennar. Þar var amma okkar
Steinunn löngum í skjóli dóttur
sinnar og það fór aldrei á milli mála
að Lilja var stolt allra. Þegar Árni
Bergur kom til Bíldudals aðeins tví-
tugur að aldri til að kenna vakti
hann strax mikla aðdáun okkar
krakkanna. Þegar kynni þeirra
Lilju tókust síðar fór ekki á milli
mála að þessi nýi meðlimur fjöl-
skyldunnar varð til þess að styrkja
okkur öll. Lilja og Árni byrjuðu
sinn búskap á Bíldudal og það var
ferskur andblær sem kom inn í líf
mitt og fá m.a. að hlusta á djass-
tónlist á sjálfvirka plötuspilaranum
og heyra útskýringar Árna á þeirri
tónlist. Árni og Lilja fluttu til
Reykjavíkur eftir að Harpa dóttir
þeirra fæddist og hélt hann þá
áfram náminu sem hann hafði gert
hlé á, dyggilega studdur af Lilju. Á
þessum árum bjuggu þau í litlu
íbúðinni sinni á Lokastíg. Hjá þeim
átti ég öruggt athvarf þegar ég var
í Kennaraskólanum og alltaf var
sama viðmótið hjá þeim. Lilja var
miðpunkturinn í Reykjavík hjá
okkur systkinum. Lilja var mjög
trygg sínum uppruna og ég held að
það hafi ekki fallið úr ár sem hún
vitjaði heimahaganna. Í ágústmán-
uði fór hún alltaf í dalinn sinn og
tíndi ber og stundum fjallagrös.
Umhyggja hennar fyrir mömmu og
pabba var einstök og ég veit að eitt
árið þegar hún bjó í Ólafsvík komst
hún ekki vestur á sínum venjulega
tíma. Í október hélst hún ekki leng-
ur við og þrátt fyrir annir var ekið
með hana inn í Dali og Kalli bróðir
kom til móts við hana til að flytja
hana heim.
Í veikindum sínum kunni Lilja
vel að meta að fá fjallagrös og
krækiberjasaft úr dalnum sínum og
þegar ég heimsótti hana ræddum
við mest um gamla daga og slóðir
feðranna. Hún hafði mikla ánægju
af því. Dagana áður en hún kvaddi
töluðum við mikið saman og ég held
að við höfum öll trúað því að tíminn
sem hún fengi yrði lengri. En við
sem eftir stöndum með söknuð í
hjarta trúum því að nú líði henni
vel.
Ég bið Guð að blessa minningu
Lilju, systur minnar, og gefa börn-
um hennar, Hörpu, Magneu og
Garðari, ásamt fjölskyldum þeirra
styrk á þessum erfiðu tímum.
Jörundur Steinar Garðarsson.
„Gott þú ert komin, ertu ekki
með prjónana?“ sagði hún gjarnan
þegar ég kom að heimsækja hana
síðustu vikurnar. Okkur fannst gott
að vera saman með handavinnu og
spjalla, en stundin var aldrei nógu
löng. Hún hafði mikinn áhuga á
hannyrðum enda listfeng í höndun-
um. Byrjaði ung að búa til föt, fyrst
voru það tuskuföt á klemmudúkkur
og pappírsföt á dúkkulísur. Seinna
átti hún eftir að sauma prjóna og
hekla á sjálfa sig og börnin sín. Ég
lærði margt af Lilju sem var sex ár-
um eldri en ég, byrjaði hún snemma
að leiðbeina mér við eldhúsverkin
og umönnun yngstu systkinanna og
sagði mér til af mikilli röggsemi en
ég var kannski ekki alltaf ánægð
með stjórnsemi hennar í þá daga.
Síðar urðum við nánar vinkonur og
ég löngu búin að fyrirgefa henni
verkstjórnina í æsku. Lilja kenndi
mér margt, sérstaklega varðandi
saumaskap. Hún var nákvæm í öll-
um sínum verkum og lagði mikla
áherslu á fallegan frágang, allt sem
hún tók sér fyrir hendur vann hún
af alúð og vandvirkni.
Nú þegar hún er farin streyma
minningarnar fram í hugann. Ég
stend mig að því að hugsa af nokk-
urri eigingirni: Hvað verður nú?
Aldrei aftur á búðaröltið sem við
skemmtum okkur gjarnan við, á
kaffihús og bíó eða bara að eiga
hana að. Ég átta mig á því að sorgin
sem nú þjakar huga minn er sprott-
in af gleðinni sem ég átti, á erfitt
með að sætta mig við að komið sé
skarð í stóra systkinahópinn.
Það er svo margs að minnast, svo
margt að þakka fyrir, að eiga Lilju
að var svo oft ómetanlegt, eins og
t.d. þegar ég eignaðist eldri dreng-
inn minn, hafði verið send fyrirvar-
alítið suður til öryggis. Þá naut ég
umhyggju og vináttu hennar og
Árna í litlu risíbúðinni við Lokastíg.
Svo löngu síðar þegar Árni Bergur
gifti okkur Jón í kyrrþey undir
Jökli, hélt hún okkur dálitla brúð-
kaupsveislu sem við hjónin minn-
umst æ síðan með þakklæti.
Hugurinn reikar vestur í fjörðinn
okkar þar sem hún undi sér svo vel
og hafði svo sterkar taugar til.
Þangað varð hún að komast á
hverju ári eftir að hún flutti að
heiman. Til pabba og mömmu í
Glaumbæinn, í fjöruferð í Auðahrís-
dal þar sem gjarna var sungið „Er
sumarið kom yfir sæinn“, og í dal-
inn sinn til berja- og grasaferða.
Hún var óþreytandi þegar hún
komst í dalinn, eins og fjallageit
með berjafötuna eða grasapokann
og síðan var hreinsað og sultað er
heim var komið. Í þessum árlegu
ferðum heim kom hún ævinlega
færandi hendi með gjafir til að
gleðja og grét svo þegar hún fór,
það tilheyrði að kveðjast með tár-
um. „Það grætur bara allt og him-
inninn líka,“ sagði litla stúlkan
hennar hún Harpa, þegar kvatt var
eitt haustið í rigningu og Lilja og
mamma táruðust að venju.
Himinninn grætur líka með okk-
ur þessa dagana, þegar Lilja hefur
kvatt í hinsta sinn og ég reyni að
sætta mig við að fá ekki að hafa
hana lengur. En minningarnar
góðu sem ég á svo mikið af bægja
burt rigningunni og myrkrinu og
lýsa upp hugann, ég held áfram
með handavinnuna mína og tala við
systur mína í huganum.
Ég bið Guð að geyma elsku Lilju
og vaka yfir börnum hennar og fjöl-
skyldu.
Blessuð sé minning hennar.
Áslaug Garðarsdóttir.
Hún systir mín, Lilja, er dáin. Ég
trúi varla þessum orðum. Hún
elsku systir mín sem var á besta
aldri og átti svo margt eftir að gera.
Hún var næstelst af okkur átta
systkinum og fyrst af okkur til að
kveðja þetta líf. Við ólumst upp í
Glaumbænum á Bíldudal. Þar var
oft mikið fjör enda stór barnahóp-
urinn. Lilja kynntist manni sínum,
Árna Bergi, ung að árum. Hann
kom sem ungur maður á Bíldudal
til að kenna við grunnskólann. Árni
lærði síðan til prests og þau fluttu
til Ólafsvíkur. Árið 1985 fluttu þau
til Reykjavíkur og hann varð sókn-
arprestur í Áskirkju. Lilja systir
studdi hann Árna sinn af ráðum og
dáð og tók hlutverk sitt alvarlega.
Þegar Árni veiktist síðan 2003 stóð
hún sem klettur við hlið hans þar til
hann lést í september 2005. Elsku
systir mín greindist síðan sjálf með
krabbamein í ágúst síðastliðnum og
kallið kom alltof fljótt.
Hver er undirbúinn fyrir andlát
ástvinar? Ég held að það séu fáir,
þó að viðkomandi sé alvarlega veik-
ur. Mikið er sárt að hugsa til þess
að fá ekki að sjá hana aftur. Hún
var mér svo góð systir. Alltaf tilbú-
in að hjálpa mér ef ég leitaði til
hennar. Alltaf reiðubúin fyrir
yngsta bróður sinn. Mér finnst að
ég hafi aldrei getað þakkað henni
þessa umhyggju nógu vel. Segir
maður nokkurn tíma of oft við ást-
vini sína hve vænt manni þyki um
þá. Eitt er það sem aldrei er hægt
að taka frá manni, það eru minning-
arnar. Minningar til þess að ylja
sér við. Minningarnar um mína
elskulegu systur mun ég geyma
sem gull í hjarta mínu.
Þegar ég hugsa til baka kemur
upp í hugann hve æskustöðvarnar
okkar á Bíldudal áttu sterkar rætur
í henni. Í lok hvers sumars í kring-
um afmælið hennar kom hún vest-
ur. Mér er sérstaklega minnisstætt
þegar hún varð fertug. Þá hittist
svo skemmtilega á að smokkfiskur
kom í Arnarfjörðinn. Eyddum við
nóttinni við smokkfiskveiðar á
spegilsléttum firðinum upplýstum
ljósum frá tugum annarra báta sem
voru þar einnig við veiðar. Þeirri
stund gleymi ég aldrei.
Lilja bar mikla umhyggju fyrir
elskulegum foreldrum okkar og
okkur systkinunum öllum. Mamma
okkar, hún Una, kvaddi þetta líf á
síðasta ári hinn 26. maí. Stuttu áður
hafði Lilja misst tengdamóður sína
hana Magneu. Elsku pabbi lifir
konu sína og dóttur. Hann dvelur á
sjúkrahúsinu á Patreksfirði þar
sem honum líður vel umvafinn
hlýju.
Lilja og Árni eignuðust þrjú börn
sem öll eru uppkomin. Þau eru
Harpa, Magnea og Garðar. Þau eru
öll fjölskyldufólk og hafa eignast
börn. Þau voru öll stolt Lilju og
gleði. Nú mega þau sjá á eftir móð-
ur sinni svona stuttu eftir föður-
missinn. Mér finnst gott að hugsa
til þess að nú er hún elsku systir
mín umvafin kærleika hjá mömmu,
Árna og tengdamóður sinni.
Elsku pabbi, Harpa, Magga,
Garðar og fjölskyldur og allir ást-
vinir, megi Guð styrkja okkur öll í
sorginni. Ég kveð elsku systur
mína hana Lilju með þessu litla
sænska ljóði, mér fannst hún alltaf
syngja það svo fallega og af mikilli
tilfinningu:
Hvem kan segla forutan vind?
Hvem kan ro uten åror?
Hvem kan skiljas från vennen sin
uten at felja tåror?
Jag kan segla forutan vind,
jag kan ro uten åror,
men kan ei skiljas från vennen min
uten at felja tåror.
Kveðja.
Sverrir bróðir.
Systkinin átta, börn Magneu og
Sigurbjörns, Skaftfellingar í húð og
hár, völdu sér flest maka sem komu
langt að, þrír komu frá útlöndum,
þrír voru fæddir á Vestfjörðum og
Lilja var ein þeirra. Hún var frá
Bíldudal, þorpinu hlýlega þar sem
miklar sveiflur voru í atvinnu- og
menningarlífi á síðustu öld. Þar
höfðu ýmsir djúpstæðir atburðir
gerst sem mótuðu lífsviðhorf og
lífsgæði heimamanna.
Lilja bar Bíldudal við hjarta sér.
Þar ólst hún upp í stórum og glöð-
um systkinahópi, þar áttu þau Árni
Bergur sitt fyrsta heimili, þar
fæddist Harpa og yndisfagur Arn-
arfjörðurinn umvafði allt mannlíf.
Þangað leitaði hún og fjölskyldan í
leyfum og komu endurnærð heim,
þar var griðlandið, þar voru hennar
rætur. Bíldudalur í Arnarfirði er
okkur í stórfjölskyldunni öllum kær
– vegna Lilju.
Í sjávarþorpum eins og Bíldudal
býr fólk í sífelldum námunda við
dauðann. Koma allir bátarnir heim í
kvöld? Lilja var sjómannsdóttir og
þessi spurning bjó með henni. Hið
skelfilega Þormóðsslys á stríðsár-
unum markaði líf fólksins þar lengi
fram eftir öldinni. Dauðinn er alltaf
á næsta leiti. Sú staðreynd þroskaði
með fólkinu vílleysi og trú. Það
sáum við glögglega í baráttu Lilju
hin síðustu ár við veikindi og andlát
Árna Bergs og síðan í kjölfarið við
fráfall Unu móður hennar og Magn-
eu tengdamóður hennar. En ekki
síst var kjarkur hennar, vílleysi og
reisn okkur aðdáunarefni og til um-
hugsunar hvernig hún tókst á við
sinn hraðfara heilsubrest, en hún
greindist tæpu ári eftir andlát Árna
Bergs í ágúst síðastliðnum. Í þess-
um erfiðu aðstæðum var það hún
sem studdi okkur.
Við höfum margt lært af Lilju í
þeim stóru og djúpu sviðum lífsins.
Hún kom ung inn í fjölskylduna
og féll eðlilega inn í hópinn. Hún
var þannig að öllum leið vel í návist
hennar. Tengdamóðir hennar
gladdist yfir samherja í hannyrð-
unum og nutu þær samvistanna við
þá iðju. Lilja var hreinskilin og
heiðarleg og gladdist innilega á
gleðistundum svo að það smitaði út
frá sér en mætti líka erfiðleikum
með æðruleysi og tókst á við þá.
Lilja las mikið og var unnandi
bókmennta, hafði næmt auga fyrir
myndlist og eyra fyrir sígildri tón-
list og hafði reyndar gullfallega
söngrödd. Hún var fagurkeri, vand-
lát og nákvæm með alla hluti Hún
unni móðurmáli sínu, vandaði mál-
far sitt, talaði fallegt og hljómfag-
urt mál og sagði skemmtilega frá.
Ambögurnar í máli jafnvel há-
menntaðs fólks fóru í taugar henn-
ar og hún hafði áhyggjur af þróun
málsins og velti því gjarnan fyrir
sér hvernig stæði á því að fólk bæri
ekki móðurmál sitt meira fyrir
brjósti.
Það lék allt í höndum Lilju, svo
sem matreiðsla, kökubakstur
hverskonar hannyrðir og sauma-
skapur sem kom sér nú vel þegar
efnin voru takmörkuð og lítið úrval
af fatnaði á markaðnum. Hún var
hjálpsöm og óspör á sjálfa sig. Við
gleymum því ekki þegar dóttur
okkar í tónlistarnámi vantaði kjól
til að vera í á mikilvægum tónleik-
um. Lilja heyrði um áhyggjur henn-
ar og brást fljótt við, sagði henni að
kaupa efni og velja snið, settist við
saumavélina og útkoman var lista-
verk í öllum frágangi, draumakjóll
sem studdi tónlistarkonuna ungu á
tónleikunum sem gengu að óskum.
Það er oft talað um barnalán og
það hlutu þau Árni Bergur og Lilja.
Börnin þeirra þrjú, þetta frábæra
fólk, sterkir og skapandi einstak-
lingar, bera æskuheimili sínu fag-
urt vitni enda bjuggu þau við mikið
foreldralán. Þau hlutu mikla elsku
og umhyggju, virka nærveru og
ögrandi verkefni til vaxtar og
þroska. Og ekki dvínaði gleðin í
Sporðagrunni 8 þegar tengdabörn-
in bættust við sem hafa reynst
tengdaforeldrum sínum fádæma
vel. En mest var þó hátíðin þegar
barnabörnin birtust hvert af öðru,
Árnarnir og Liljurnar og allir hinir
gimsteinarnir. Væru þau hjón frá-
bærir foreldrar, hvaða orð á þá að
velja um afann og ömmuna Árna
Berg og Lilju.
Árni Bergur skilaði ótrúlega um-
fangsmiklu og dýrmætu dagsverki
sem prestur og sálgætir, fræðimað-
ur og kennari. Lilja stóð þétt við
bak hans og skóp honum þá vinnu-
aðstöðu sem hann þurfti. Þau fylgd-
ust að, samtaka, samstiga, jafnt í
erfiðum aðstæðum með ómegð á
námsárum sem í átakamiklum
verkahring sóknarprestsins sem
var eftirsóttur til þjónustu langt út
yfir sóknarmörkin. Lilja hafði þann
innbyggða takt og nærfærni sem
þurfti til að geta mætt fólki í öllum
hugsanlegum aðstæðum og verið
þeim styrkur. Umhyggja hennar í
veikindum Árna Bergs var einstök,
hún studdi hann, uppörvaði og
hjúkraði. Veikindi hans og andlát
voru henni mikið áfall en hún bar
þjáningu sína af æðruleysi og í
þeirri bjargföstu trú að allt væri í
hendi Guðs.
Lilja lagðist inn á Líknardeild
LSH í Kópavogi skömmu fyrir jól.
Þar fékk hún þá einstöku alhliða
hjúkrun og umönnun sem einkennir
þann góða stað. Hún hresstist það
vel að hún gat haldið jólin heima
umvafin kærleika sinnar yndislegu
fjölskyldu. Hún naut þess mjög að
ljúka við peysu á hinn yngsta Árna
Berg hálfs árs gamlan sem var lif-
andi tákn um sigur lífsins við dán-
arbeð ömmu sinnar. Og meðan
minningartónleikarnir stóðu yfir
um Árna Berg í Áskirkju á afmæl-
isdegi hans 24. jan., gekk hún frá