Morgunblaðið - 14.04.2007, Blaðsíða 54

Morgunblaðið - 14.04.2007, Blaðsíða 54
54 LAUGARDAGUR 14. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR Mig langar til að minnast í örfáum orð- um góðs félaga og samferðamanns um árabil, Þráins Guð- mundssonar, fyrrverandi skóla- stjóra, sem lést 20. mars sl. á 74. ald- ursári. Þegar horft er til baka til fyrri ára – til hinna viðburðaríku ára í ís- lensku skáklífi á 8. áratug aldarinnar, þar sem hæst ber að sjálfsögðu heimsmeistaraeinvígið milli Fischers og Spasskys 1972, fer ekki hjá því að nafn Þráins hafi þá þegar verið orðið mjög áberandi í félagsmálum ís- lenskrar skákhreyfingar. Áhugi hans á skákinni var einlægur og lifandi, það lýsti sér í öllu hans atferli. Þráinn var kosinn í stjórn Skák- sambandsins 1969 og í hinu stór- merkilega riti hans um sögu Skák- sambandsins 1925–1995 er að finna afar fróðlega og skemmtilega frá- sögn af því hvernig honum hlotnaðist þessi „upphefð“ – sjálfum honum al- gjörlega að óvörum. En þeir sem stóðu að kjöri hans hafa greinilega gert sér grein fyrir því að þörf var fyrir slíkan mann og það fer ekkert á milli mála að skákhreyfingunni var mikill fengur í því að Þráinn helgaði henni krafta sína. Hann var einn helsti forvígismaður hennar um langt árabil og m.a. forseti Skáksam- bandsins á árunum 1986–1989. Skák- hreyfingin á honum miklar þakkir að gjalda fyrir það mikla og óeigin- gjarna starf sem hann leysti af hendi í hennar þágu á þessu tímabili. Slík störf eru tímafrek og krefjast fórn- fýsi og oftast fá þeir lítið þakklæti sem verkin vinna – það er gömul og ný saga. Oft urðu mikil átök um leið- ir, áform – og ekki síst um ákvarð- anir. Þráinn forðaðist deilur en reyndi að koma málum fram með lagni og lipurð. Hann sparaði orðin en lét verkin tala. Hann var einstakt ljúfmenni og mannasættir og ég man ekki eftir að hafa heyrt hann fara með hnjóðsyrði um nokkurn mann. Víst er að enginn þekkti betur en Þráinn til upphafs og sögu íslenskrar skákhreyfingar. Fyrir framan mig, þegar ég rita þessar línur, liggur veglegt tveggja binda ritverk: „Skáksamband Íslands í 70 ár“ sem kom út á árunum 1996 og 1999 og lýs- ir sögu Skáksambandsins á tíma- bilinu 1925–1995. Það þótti sjálfsagt og eðlilegt, þegar ákveðið var að ráð- ast í að rita sögu Skáksambandsins að Þráinn væri fenginn til að takast þetta verk á hendur og er ekki nein- um blöðum um það að fletta að Þrá- inn vann hér stórvirki, sem mun halda minningu hans á loft um ókom- in ár. Það er mikil eftirsjá að mönnum eins og Þráni. Við Auður sendum Margréti og ástvinum öllum einlæg- ar samúðarkveðjur okkar. Friðrik Ólafsson. Kynni okkar Þráins Guðmunds- sonar hófust, er við tókum báðir sæti í stjórn Skáksambands Íslands árið 1969. Verkefnin voru hefðbundin fyrstu árin en 1972 ákváðum við að bjóða í framkvæmd einvígis á Ís- landi, milli skákmeistara úr austri og vestri, Rússans Borís Spasskís og Bandaríkjamannsins Roberts Fisc- hers, um heimsmeistaratitilinn í skák. Það ár varð einstakt og ógleym- anlegt. Allur heimurinn fylgdist með. Framvindan þetta ótrúlega sumar verður ekki rakin hér en í öllum þeim atgangi einvígisins sem stjórnin þurfti að fást við reyndist Þráinn ákaflega traustur, réttsýnn og ráða- góður. Fjár þurfti að afla til einvíg- isins. Reyndist margvísleg minja- gripasala drjúg tekjulind. Þegar upp var staðið skilaði skákeinvígið um- Þráinn Guðmundsson ✝ Þráinn Skag-fjörð Guð- mundsson fæddist á Siglufirði 24. apríl 1933. Hann lést á Kanaríeyjum 20. mars síðastliðinn og var útför hans gerð frá Grafarvogs- kirkju 4. apríl. talsverðum hagnaði án nokkurs beins ríkis- framlags. Þráinn átti stóran þátt í þessum árangri því hann og Guðlaugur Guðmunds- son höfðu að mestu umsjón með rekstri minjagripaverslunar Skáksambandsins í Laugardalshöll. Einvígisvikurnar reyndu á fjölskyldulíf- ið. Verkefnin voru ær- in, kom daglega til kasta eiginkvenna okkar. Margrét hans Þráins var þá betri en enginn. Ekki leið sá dagur að konurnar tækju ekki að sér hin ólík- legustu erindi, smá og stór. Eftir standa góðar minningar og stolt. Árið 1973 flutti ég út á land og urðu samverustundirnar þá stopulli en þó hélt hópurinn frá því 1972 ávallt góðu sambandi og fór t.d. nokkrar minnisstæðar hálendisferðir næstu sumur. Í rekstri æskulýðs- og íþróttasam- banda er ómetanlegt að fá að njóta starfskrafta reyndra félagsmála- manna en þau störf eru á stundum erfið og vanþakklát og oftast unnin í sjálfboðavinnu. Þráinn hélt áfram margvíslegum störfum fyrir skák- hreyfinguna alla tíð og naut hún þar reynslu hans sem skólamanns, ekki síst þegar kom að gagnkvæmum heimsóknum ungra skákmanna á er- lenda grund. Ég þakka góða vináttu Þráins, alla tíð og votta Margréti, börnum þeirra og fjölskyldum innilega samúð. Guðjón Ingvi Stefánsson. Ég rifja upp löngu liðið haust er ég, smávaxin 10 ára telpa af Lauf- ásveginum, kom fyrst í Miðbæjar- skólann í 11 ára E. Það hlýtur að hafa verið árið 1957. Ég kom þangað eftir verndaða veru í Laugarnesskólanum þar sem Jón Sigurðsson stjúpafi minn réð ríkjum sem skólastjóri. Samt hafði Miðbæjarskólinn alltaf verið hverfisskólinn minn þótt ég kæmi þangað ekki fyrr og talsvert áfall var að upplifa agaleysi það sem við blasti á skólalóðinni og var ólíkt Laugarnesskólanum þar sem allt var í röð og reglu. Bekkurinn var fyrir nokkuð vel samstilltur, flest höfðu börnin verið saman frá upphafi skólagöngu, þótt nokkur hefðu bætzt við síðan. Hann kallaðist bezti 11 ára bekkurinn því þá var raðað í bekki eftir námsár- angri. Nemendur voru upp til hópa áhugasamir, hæfileikaríkir og metn- aðarfullir krakkar, nokkuð fyrirferð- armiklir sumir, án efa meira en 30 saman. Kennari okkar næstu tvö árin var Þráinn Guðmundsson sem þá hefur ekki verið nema rúmlega tví- tugur, þótt okkur fyndist hann á þeim tíma kominn nokkuð til ára sinna. Í mínum huga mynda þeir eins konar tríó, Þráinn, Þorvaldur Ósk- arsson og Svavar Guðmundsson, sem kenndu hver sínum bekk í sama ár- gangi. Þeir voru áhugasamir ungir kennarar og bjuggu yfir þeim ein- læga ásetningi að koma þessum börnum til nokkurs þroska. Þeir voru samhentir við að leiða börnin utan og innan skólans, kenndu allar greinar, fóru með í skólaferðalög og sáu um félagslíf það sem skólinn bauð upp á. Þráni tókst að hjálpa nemendum að rækta hæfileika sína og lét hvern og einn finna að hann væri einhvers virði. Sem við vorum öll að sjálf- sögðu, þótt okkur flest vantaði sjálfs- öryggi. Við vorum uppfull af þroska- leysi þeirra sem eru á þröskuldi unglingsáranna, leitandi mannverur og mótanlegar. Í tímum hjá honum var ekki skvaldrað eða masað, heldur unnið, hlustað, lesið og lært. Þráni hlotnaðist frekari frami í starfi, hann tók við Laugalækjaskóla og var þar farsæll skólastjóri í mörg ár. Ég hitti hann á hinum pólitíska vettvangi löngu seinna þegar ég sem borgarfulltrúi og borgarráðsmaður í Reykjavík átti samskipti við skóla- stjórana í bænum og ekki síður þegar hann var í hlutverki sem framámað- ur í skákhreyfingunni. Reyndar höfðu nemendur fyrr- nefnds bekkjar í nokkur skipti hóað í Þráin gegnum árin þegar til stóð að hittast og hann lét sig hafa það marg- oft að verja með okkur kvöldstund í heimahúsi, börnum sínum frá löngu liðnum dögum. Vissi alltaf við hvað við vorum að fást, syrgði með okkur þá sem féllu frá, og gladdist með glöðum. Síðast hittum við hann í gamla Iðnó þegar nokkur okkar buðu honum og Margréti konu hans í kaffi og gáfum honum mynd í afmælisgjöf, sjötugum. Ég er ekki frá því að hon- um hafi þótt nokkuð vænt um það. Þegar Þóra Marteinsdóttir skóla- systir okkar féll frá langt fyrir aldur fram árið 1997 ákváðum við nokkrar stallsystur að frumkvæði einnar úr hópnum að rifja upp gömul kynni og höfum síðan hitzt reglulega. Það er því fyrir mína hönd og skólasystr- anna Lóu Lilju, Siggu Sig, Laufeyjar Barða, Ellu Páls og Önnu Jóhönnu sem ég votta Margréti og börnum þeirra Þráins okkar innilegustu sam- úðarkveðjur. Við dáðum Þráin Guð- mundsson. Fyrir mér er hann minn- isstæðasti kennari á vegferð minni, áhrifavaldur umfram aðra og ég er honum eilíflega þakklát fyrir sam- fylgdina. Katrín Fjeldsted. Vinur okkar Þráinn Guðmundsson er allur. Við fráfall hans rifjast upp minningar sem spanna nokkra ára- tugi. Annað okkar kynntist Þráni sem nemandi í Laugalækjarskóla en hitt sem kennari við sama skóla. Bæði kenndum við undir handarjaðri hans í kvöldskólanum sem tengdist Námsflokkum Reykjavíkur. Hann vildi meina að hann ætti stóran þátt í samdrætti okkar og síðar hjónabandi og gat sagt söguna af því í ýmsum út- gáfum á sinn kankvísa hátt. Sem skólastjórnandi fylgdist hann vel með því starfi sem fram fór í skól- anum hans, kom oft inn í bekki og settist á borðshorn einhvers, fylgdist með kennslunni, spjallaði um náms- efnið og átti til að spyrja nemendur um álit þeirra á kennaranum á sinn létta og þægilega hátt. Og alltaf tók hann manni vel ef leita þurfti til hans. Alla tíð höfum við mætt mikilli hlýju af hans hálfu, hann fylgdist með okk- ur í gegnum tíðina og það urðu alltaf fagnaðarfundir þegar við hittumst. Síðustu árin urðu samskiptin meiri gegnum samstarf á sviði grunnskóla- mála og reyndist hann Borgaskóla einstaklega vel. Fyrir það skal nú þakkað. Eftir að hann hætti störfum átti hann það til að kíkja inn í kaffi og fylgjast með skólastarfinu. Aldrei kom hann svo við að aðstoðarskóla- stjórinn fengi ekki faðmlag. Í amstri dagsins voru þessar heimsóknir dýr- mætar. Við þökkum umhyggju og hlýju í okkar garð í gegnum árin. Eiginkonu hans, börnum og fjölskyldum þeirra sendum við okkar innilegustu sam- úðaróskir. Minningin um góðan dreng mun lifa. Vegir skiptast. – Allt fer ýmsar leiðir inn á fyrirheitsins lönd. Einum lífið arma breiðir, öðrum dauðinn réttir hönd. Einum flutt er árdagskveðja, öðrum sungið dánarlag, allt þó saman knýtt sem keðja, krossför ein með sama brag. Veikt og sterkt í streng er undið, stórt og smátt er saman bundið. (Einar Ben.) Guðmundur Ingi Kristjánsson og Árdís Ívarsdóttir. Með nokkrum línum vil ég kveðja og minnast gamals félaga og vinar. Fyrir rúmri hálfri öld hófu kennslu við Miðbæjarskólann í Reykjavík nokkrir ungir menn. Meirihluti kennara við skólann var þá mun eldri og gátum við þessir ungu margt af þeim lært. Pálmi Jósefsson skóla- stjóri, sá góði maður, var okkur góð- ur leiðbeinandi og einkar laginn við að skapa góðan starfsanda. Metnað- ur okkar ungu kennaranna var mikill og vildum við hlut okkar nemenda sem mestan og nutu nemendur Þrá- ins þar góðs og kappsfulls kennara. Sett voru upp leikrit, skákmót og far- ið í ferðalög svo eitthvað sé nefnt. Meðal kennara skólans var skákin mikið iðkuð og þegar „Skákkeppni stofnana“ var komið á, þá átti Mið- bæjarskólinn þar keppnissveit í nokkur ár. Þráinn var þar fremstur í flokki enda átti hann eftir að starfa mikið að skákíþróttinni. Þráinn varð yfirkennari við Laugalækjarskóla 1963 og síðar skólastjóri. Samskipti fjölskyldna okkar Þráins voru lengi mikil og meðal annars var ferðast hér heima og erlendis. En fundir okkar voru færri síðustu árin. Það var því mikið áfall að hitta Margréti og tvö börn þeirra hjóna á Kanarí stuttu eftir að Þráinn veiktist og fylgjast með baráttunni síðustu daga hans. Við hjónin vottum Margréti, börnum þeirra og barnabörnum dýpstu sam- úð í sorg þeirra um leið og við kveðj- um góðan dreng. Þorvaldur og Karen. Skarð er fyrir skildi við ótímabært fráfall Þráins Guðmundssonar. Góður vinur, skákfélagi og sam- starfsmaður hefur verið hrifinn á braut af skákborði lífsins fyrirvara- laust rétt eins og títt gerist á hvítum reitum og svörtum. Það er mikill og sár sjónarsviptir að svo mætum og minnisstæðum manni sem Þráinn var. Hann skilur eftir sig stórt tómarúm og söknuð í traustum fjölskyldu- og vinahópi. En enginn má sköpum renna. Við fráfall Þráins hefur skákhreyf- ingin misst einn sinn ötulasta liðs- mann og mikinn fræðaþul. Þráinn átti lengri samfellda setu í stjórn Skáksambandsins en nokkur annar og lagði sína gjörvu hönd að málefn- um skákhreyfingarinnar um ára- tugaskeið. Ritun hans á sögu Skák- sambandsins var stórvirki á sínum tíma og ritstjórn hans á tímaritinu Skák nú hin síðustu árin lofs- og þakkarverð eins og öll önnur störf sem hann tókst á hendur af mikilli ósérhlífni í þágu síns hugðarefnis og hins þarfa málstaðar. Um leið og ég kveð hugumkæran vin um árafjöld vil ég þakka ljúfar samverustundir og gefandi minning- ar honum tengdar. Margréti og ást- vinum hans öllum eru færðar inni- legar samúðarkveðjur frá skákklúbbnum. Blessuð sé hans fagra minning. Einar S. Einarsson. Kær vinur okkar og vinnufélagi er látinn langt um aldur fram. Þráinn var vinnufélagi okkar til margra ára á breytilegum vettvangi framan af. Árið 1994 erum við „Hrútarnir“ sam- einaðir á Skólaskrifstofu Reykjavík- ur í gömlu Slökkvistöðinni við Tjarn- argötu, komnir hver úr sinni áttinni, skólastjóri, kennarar og smiðir, til að sinna fjölbreytilegum störfum í þágu skólastarfs í borginni. Einn var í þessum hópi sem var sameiningarafl ólíkra starfa og ólíkra manna, hann Þráinn. Hann var einstakur öðlingur og lagnastur allra við að gefa ólíkum hópi manna sameiginlega sýn á menn og málefni og fylgja málum til enda með farsælli niðurstöðu. Þessir einstöku eiginleikar Þráins urðu þess valdandi að hann mótaði jákvæða afstöðu í starfsmannahópn- um til þeirra róttæku breytinga sem urðu á stjórnskipan sveitarfélaganna við yfirtöku á málefnum grunnskól- anna. Hann sagði: „Strákar, nú tök- um við af skarið og tökum forystu í að gera Fræðslumiðstöð að góðum vinnustað.“ Eftir það fylgdum við andlegum foringja okkar og lögðum allt okkar af mörkum af fullum heil- indum. Við þessar aðstæður nutu sín vel saman góð greind, fjölbreytt mennt- un og mikil reynsla í mannlegum samskiptum og það eðli hans að mikla ekki fyrir sér verkefnin sem þurfti að leysa. Þráinn var einstakt ljúfmenni og mikill „faðir“ heima og heiman og einstaklega umhyggju- samur og mátti hvergi aumt sjá nema koma þar að til lausnar. Farsælt skólastarf hans mótaðist ekki af asa og bægslagangi heldur af ró og virð- ingu fyrir verkefninu og metnaði fyr- ir því að einstaklingunum sem í hlut áttu farnaðist vel. Á starfsævi sinni hefur Þráinn lagt ómetanleg lóð á vogarskálar mennta og þroska ótal ungmenna í Reykjavík sem kennari, skólastjóri, fræðslustjóri og síðast starfsmaður á Fræðslumiðstöð Reykjavíkur þar sem hann lauk sín- um farsæla og árangursríka starfs- ferli. Áhugamál Þráins voru mörg, má þar nefna bókmenntir, íslenska tungu, ferðalög og síðast en ekki síst skáklist. Að öllum öðrum ólöstuðum hafa ekki margir lagt sig eins fram í þágu skáklistarinnar hér á landi, sem hann, á öllum sviðum, stórum og smáum, ekki síst í þáttum er sneru að ungmennum. Við „Hrútarnir“ höfum misst góð- an vin, félaga og foringja en mestur er missir fjölskyldunnar. Margréti og allri fjölskyldunni sendum við okkar innilegustu sam- úðarkveðjur. Hrútarnir: Óskar, Jens, Halldór, Stefán og Júlíus. Leiðir okkar Þráins Guðmunds- sonar lágu saman um nokkurra ára skeið í Laugalækjarskólanum í Reykjavík. Hann var settur skóla- stjóri veturinn 1963–1964 í fjarveru minni við nám í Bandaríkjunum. Strax við fyrstu kynni fann ég að hér var kominn traustur maður og góður félagi enda skilaði hann starfi sínu um veturinn með prýði. Þráinn var reyndur kennari eftir níu ára starf í Miðbæjarskólanum (1954–1963), og hann var vel menntaður til þess að takast á við verkefni sem biðu hans næstu árin í Laugalækjarskólanum. Auk stúdents- og kennaraprófs lauk hann prófi (fyrrihluta) í íslenskum fræðum árið 1956 frá Háskóla Ís- lands. En Þráni dugði þetta ekki. Hann var sífellt að bæta við þekk- ingu sína, bæði í kennslu og skóla- stjórn og m.a. stundaði hann nám í skólastjórn við University of Oregon veturinn 1965–66. Við Þráinn unnum svo saman við stjórn Laugalækjar- skólans til vors 1969 en þá urðu nokkur kaflaskipti í skólamálum Reykjavíkur. Miðbæjarskólinn og Gagnfræðaskóli Vesturbæjar voru lagðir niður og Laugalækjarskólinn gerður að gagnfræðaskóla. Niður- staðan við þessar breytingar varð sú að skólastjóri Gagnfræðaskóla Vest- urbæjar, Óskar Magnússon, tók við Laugalækjarskólanum og Þráinn hélt áfram sem yfirkennari þar. Skólastjóri varð hann svo árið 1975 er Óskar lét af störfum. Við áður nefndar breytingar var undirritaður skipaður skólastjóri Breiðholtsskól- ans sem hóf starfsemi sína haustið 1969. Við fráfall vinar míns, Þráins Guðmundssonar, rifjast upp góðar minningar frá samstarfinu við hann. Þráinn var góður kennari, ekki hvað síst í íslensku, og áhuga hafði hann á breyttum kennsluháttum. Í samráði við kennarana gerðum við tilraun í kennslu lesgreinanna gömlu (landa- fræði, sögu og náttúrufræði). Í stað þess að kenna þær allar í viku hverri var ein tekin fyrir í einu, námstím- anum skipt jafnt á milli greinanna, tímum fjölgað, heimildavinna aukin og miðsvetrar- og vorpróf lögð niður. Í stað þeirra voru lögð fyrir próf í kennslutímum, þegar kennarinn taldi það tímabært og án þess að nemendum væri tilkynnt það fyrir fram. Þau próf voru svo hluti af endan- legri einkunn nemendanna. Breyt- ingar þessar vöktu athygli og voru m.a. kynntar á fundi Skólastjóra- félags Íslands á Laugarvatni sumar- ið 1966. En allt hefur sinn tíma. Með nýrri námskrá og tilkomu samfélags- fræðinnar breyttust forsendur í kennslu lesgreinanna eins og kunn- ugt er. Þráinn hafði mikinn áhuga á fé- lagsmálum, sat um tíma í stjórn Stéttarfélags barnakennara í Reykjavík og var formaður þess um skeið og kunnur var hann fyrir störf sín í Skáksambandi Íslands. Það rifj- ast reyndar upp fyrir mér nú að á 6. og 7. áratug síðustu aldar man ég hann vel á skákmótum kennara og það leyndi sér ekki að þar var góður skákmaður á ferðinni. Þráinn var fremur stór maður, dökkhærður með glampa í augum, kom vel fyrir, glað- sinna og gamansamur í daglegri um- gengni og allra manna kurteisastur. Að lokum þakka ég þessum vini mínum samstarf og vináttu á liðnum árum. Blessunar bið ég honum á brautum eilífðarinnar. Eiginkonu hans, Margréti Guðmundsdóttur, og
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.