Morgunblaðið - 14.04.2007, Blaðsíða 75

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. APRÍL 2007 75
Þ
AÐ er búið að standa til
ansi lengi að við færum
nú að gera eitthvað,“
segir Helgi. „Það hefur
t.d. staðið til að fara í
hljóðver ansi lengi en aldrei vinnst
tími. Við tölum reglulega saman en
svo eru allir alltaf jafn uppteknir.
Svo þegar við sáum fram á þetta
tuttugu ára starfsafmæli var ákveðið
að drífa í því að gera eitthvað, en
hljómsveitin kom fyrst fram 26.
mars, 1987, í Hlaðvarpanum.“
Upphaf sveitarinnar má rekja til
þess er Helgi og Jakob gengu úr
Grafík á sínum tíma. Helgi segir að
þeir hafi hætt sumarið ’86, og segist
svona „hálfpartinn“ hafa verið rek-
inn („Ég þótti víst fullfyrirferð-
armikill“). Jakob segir að þá hafi
hann ekki nennt að vera lengur í
hljómsveitinni, vildi bara vera með
Helga en þeir tveir eru öxullinn í
Síðan skein sól/SSSól og hafa verið
frá fyrstu tíð.
„Þá var ég að vinna mjög mikið í
leikhúsinu,“ rifjar Helgi upp.
„Ásamt Pétri Grétarssyni trommu-
leikara. Við fórum að ræða eitthvert
samstarf og þá hringdi ég í Jakob.
Þá höfðu hann og Eyjó (Eyjólfur Jó-
hannsson, gítarleikari) líka verið að
tala um að slá saman í hljómsveit.
Þannig að þetta gerðist frekar sjálf-
krafa.“
Eigin tónlist
Hljómsveitin fór frekar hægt af
stað, en mikil áhersla var lögð á æf-
ingar.
„Við æfðum í fyrstu á messutíma,“
segir Helgi og glottir. „Það var svo
erfitt að finna tíma, ég og Pétur vor-
um öll kvöld í leikhúsinu en hinir
voru að vinna á daginn. Þannig að
eini tíminn sem var laus var klukkan
11 á sunnudagsmorgnum. Þannig
æfðum við fyrstu mánuðina og menn
voru ansi einbeittir í því að láta þetta
ganga upp.“
Jakob var að spila með Bubba í
MX21 á þessum tíma og var farið að
lengja eftir því að fara að semja
sjálfur. „Fyrir það var maður tilbú-
inn að vakna klukkan hálftíu á
sunnudagsmorgnum.“
Helgi segir að amerískar hljóm-
sveitir eins og Hüsker Dü og REM
hafi verið ofarlega á blaði hjá sveit
inni á þessum tíma. „Þetta var ein-
hver pæling hjá okkur … þjóðlaga-
skotið nýbylgjurokk en með tilvísun
í hetjur eins og Neil Young og fleiri.“
Allt fór svo á fullt árið 1988, æf-
ingar og tónleikahald varð til muna
markvissara og plötuútgáfa hófst.
Tólftomma með lögunum „Blautar
varir“ og „Bannað“ kom út um sum-
arið og svo breiðskífa sem hét ein-
faldlega Síðan skein sól um veturinn.
Plata sú sló í gegn og næstu ár var
útgáfan ansi ör, Ég stend á skýi kom
’89, Halló, ég elska þig kom ’90 og
safnplatan Klikkað ’91. Á þessum
tíma var sveitin gríðarlega vinsæl og
hafði skotist fremur hratt upp á
stjörnuhimininn. Greinarhöfundur
man að á þessum tíma var talað um
tvær hljómsveitir sem keppinauta
og jafnvel erkifjendur, Síðan skein
sól og Sálina hans Jóns míns. Helgi
gerir lítið úr því.
„Nei, nei …“ segir hann með sem-
ingi. „Það var nú ekki alveg þannig.
Það var nú meira í orði en á borði.
Og auðvitað enginn fjandskapur. En
það var samkeppni vissulega, menn
voru að reyna toppa hver annan í
bestu böllunum o.s.frv. En allt var
þetta í ljúfum fíling.“
Jakob segir að ætlunin hafi aldrei
verið að spila á böllum, hljómsveitin
hafi verið búin að gefa út tvær breið-
skífur áður en hún fór inn á það svið.
„Það var eftir einhverja fram-
haldsskólatónleika sem við vorum
beðnir um að spila á balli,“ rifjar
Jakob upp. „Og ég man að það var
haldinn dramatískur hljómsveita-
fundur þar sem þetta var rætt fram
og til baka. Hvort við ættum að gera
þetta – eða ekki. Er þetta málið? Við
fórum svo að spila á skólaböllum
meðfram tónleikunum.“
Sumarið 1989 fór sveitin svo í
órafmagnaðan túr um landið á rúg-
brauði og fékk þá símhringingu frá
nafna Jakobs í Stuðmönnum.
„Hann lóðsaði okkur inn á Húna-
ver,“ segir Helgi. „Og þá fattaði
maður hvað það var að vera rokk-
stjarna … og manni líkaði það ekki
illa. Við vorum líka búnir að und-
irbúa jarðveginn ansi vel með óraf-
magnaða túrnum, þar sem við heim-
sóttum nánast hvert einasta
krummaskuð, lékum t.d. fyrir ellefu
manns í Grenivík. Við fórum um
bæina og létum heyra nokkuð vel í
okkur. Það urðu allir varir við að það
var eitthvað að gerast. Það var ekki
læðst með veggjum og þetta var
svona „rokkið“ er komið í bæinn. Við
vorum komnir með mikið „atitjúd“,
pelsarnir, leðurgallinn, sólgleraugun
og tyggjóið – allt var þetta gjör-
nýtt.“
En engar sögur? Fimm sekúndna
þögn en svo segir Jakob hlæjandi.
„Ég man ekki eftir neinu,“ og
Helgi skellir sömuleiðis upp úr.
Þeir félagar segjast hins vegar
hafa verið duglegir að leita uppi frí-
stundaiðju eins og hesta, sjóstanga-
veiði, sjóskíði o.s.frv. á stöðunum til
að drepa tímann. Þannig að þeir
voru sem sagt ekkert dauðadrukknir
allan daginn eins og rokkreglurnar
segja til um.
„Nei, nei,“ svarar Helgi. „Það var
bara hálfan daginn.“
100%
Aðspurður hvort honum hafi fund-
ist þessi staða eftirsóknarverð segir
Jakob að þetta hafi bara þróast
svona og það var ekki verið að pæla
of mikið í því.
„En svo fóru menn líka að sjá pen-
ing,“ bætir Helgi við. „Það hafði sitt
að segja. Við fengum helvíti fínan
pening og vorum búnir að vera
blankir lengi. Menn voru alveg að
selja sig þarna.“ Jakob tekur undir
með Helga, og segir að þetta hafi t.d.
haft áhrif á sumarsmellina, þeir hafi
verið farnir að hugsa þá út frá mark-
aðslegum sjónarmiðum.
„Já, þetta fór að snúast dálítið
þannig,“ segir Helgi. „Ég stend á
skýi“ er t.d. í akústískum gír en
næsta plata á eftir er mun rokkaðri
og dansvænni. Þegar maður skoðar
þetta eftir á sér maður ákveðin skil
þar sem við breytumst í atvinnu-
tónlistarmenn – með öllum þeim
kostum og löstum sem því fylgir. Við
sögðum upp vinnunni, fórum í þetta
100%, og vorum bara á launum hjá
Síðan skein sól í ca fimm ár. Og allt
vitlaust að gera … miklar tekjur en
mikil vinna líka.“
Þetta tímabil tók sinn toll.
„Það fór bara allur manns tími í
þetta, svo einfalt er það,“ segir Jak-
ob. „Allan ársins hring. Maður verð-
ur einhvern veginn á skjön við allt.
Svo var þetta tarnavinna og menn
kannski dólandi sér fram eftir vik-
unni.“
Helgi segir að það hafi haft sín
áhrif að vera í burtu allar helgar.
„Þetta bitnaði að einhverju leyti á
fjölskyldunni og maður var alltaf
dauðþreyttur á mánudeginum. En
ég var alltaf vinnandi eins og
skepna, auglýsandi næstu tónleika
(lítur brosandi til Jakobs). Við
reyndum einu sinni að hafa umboðs-
mann en það gekk ekki, svo vægt sé
til orða tekið, þannig að ég tók þetta
bara að mér og hef sé um öll þau mál
síðan.“
Plata á ári þætti nokkuð stíft í dag
og Helgi segir að þetta hafi vissu-
lega verið dálítið hratt ferli.
„Já, á fyrstu plötunum finnst mér
ca 60 til 70% af efninu vera í lagi en
restin er óttalegt rusl. Maður heyrir
sum lögin og hugsar: „Æii … sjitt
maður …“ (hlær).“
Í útlöndum
Síðan skein sól reyndi fyrir sér er-
lendis um hríð og reyndist áð-
urnefndur Jakob Frímann mikill
haukur í horni.
„Hann var þá menningarfulltrúi í
London og greiddi götu ansi margra
þarna úti,“ segir Helgi. „Hann kom
okkur inn á alla þessa aðalklúbba
þar og við náðum að vekja nokkra
athygli á okkur. Upp úr því kom
samstarf við Deva Records, lítið
merki sem hafði Daisy Chainsaw á
sínum snærum sem var vinsælasta
bandið í borginni á þessum tíma.
Þannig að þetta leit allt saman
óskaplega vel út. Jason Blows, mað-
urinn sem átti Deva Records, var
umboðsmaður Daisy Chainsaw og
hann gerðist umboðsmaðurinn okk-
ar. Það voru mikil plön í gangi, það
var svakalið í kringum okkur og við
fórum á Hótel Búðir til að semja
plötu á ensku. Tónlistin þyngdist
nokkuð og platan er til en er óútgef-
in. Svo þegar átti að taka stökkið
hætti Daisy í Chainsaw (hlær) og þá
féll þetta allt eins og dómínókubbar.
Jason Blows „blowaði“ eiginlega öll-
um pakkanum!“
Þessi vinna hafði tekið tæp tvö ár.
„Og menn mundu eftir betri dög-
um … í grænum dölum Íslands,“
segir Helgi og kímir. „Á Eðlunni þú
veist … menn virtir sem frægar
poppstjörnur með sólgleraugu á nef-
inu og seðlabúntin í rassvasanum.“
Annar dramatískur fundur var þá
haldinn þar sem ákveðið var að gefa
út plötu og taka sumartúr. Þetta var
árið 1993, platan heitir SSSól (oft
kölluð Ávaxtaplatan) og hún átti eft-
ir að verða vinsælasta plata sveit-
arinnar enda barmafull af smellum á
borð við „Háspenna – lífshætta“,
„Nostalgía“, og „Vertu þú sjálfur“.
Síðan skein sól kom aftur inn á ís-
lenskan markað með látum.
En voru endalokin á ævintýrinu
úti áfall? Helgi verður hugsi.
„Já, ég var svolítið svekktur yfir
þessu … en menn voru með mis-
jafnar áherslur í þessu,“ segir hann
og horfir til Jakobs sem fer að hlæja.
„Þegar kom að því að þurfa að
flytja út og svoleiðis varð ég dálítið
hikandi,“ segir Jakob og dæsir. „Ég
er svo jarðbundinn. Helgi vildi hins
vegar drífa alla út og kýla á þetta.
En þetta var spurning um að gera
þetta alla leið eða ekki.“
Helgi segir að annar fóturinn hafi
verið komið inn og því svekkjandi að
Jason skyldi missa fótanna svona
svakalega.
„Við vorum aftur komnir á upp-
hafsreit og öll vinnan farin í súginn.
Það var því átak að rífa þetta upp
aftur … en það tókst.“
Nýja platan
Síðasta hljóðversplata sveit-
arinnar til þessa er Blóð frá 1994 en
eftir það voru stök lög gefin út á
ýmsum safnplötum, alls tuttugu
stykki þegar allt er saman tekið.
„Hljómsveitin hefur aldrei hætt,“
segir Jakob. „Og við höfum náð
a.m.k. einu giggi á ári. Fyrir tveimur
árum tókum við hins vegar þá
ákvörðun að draga verulega úr spila-
mennsku þar til að …“.
Helgi tekur við. „… við verðum
komnir með eitthvert efni. Það
gengur ekki að keyra um á bens-
ínlausum bíl. Það hefur ekki komið
nýtt lag í fjögur eða fimm ár. Bíllinn
bræðir úr sér með þessu áframhaldi.
Þannig að við ákváðum að spila ekk-
ert meir fyrr en við værum komnir
með plötu.“
Jakob segir það enda hafa verið
aðaltakmarkið frá upphafi. Að búa
til nýja músík.
„Það er það sem við lögðum upp
með … og það er held ég að ástæðan
fyrir því hversu lengi bandið hefur
lifað. Við byggjum á svo góðum
grunni. Svo þegar það hættir þá
verður þetta innihaldslaust … það
er ekkert gaman að hjakka á ein-
hverju gömlu endalaust.“
Helgi segir í framhaldinu að hann
sé nú að róa að því öllum árum að
klára þessa nýju plötu.
„Ég er að reyna að fá liðið yfir til
Berlínar,“ segir hann en hann dvelur
þar langdvölum um þessar mundir,
enda einn af eigendum hins sögu-
fræga leikhúss Admiralspalast. „Ég
vil að við förum inn í Hansa Studios
og að platan verði tekin upp þar. Og
ég er bara nokkuð vongóður um að
sú verði raunin.“
Ein vinsælasta hljómsveit íslenskrar dægurtónlistarsögu, Síðan skein sól, mun fagna tuttugu ára afmæli sínu í næstu viku
með tvennum tónleikum sem verða haldnir síðasta vetrardag, hinn 18. apríl, á Stóra sviðinu í Borgarleikhúsinu. Arnar
Eggert Thoroddsen ræddi við þá Helga Björnsson og Jakob Smára Magnússon.
Morgunblaðið/Kristinn
Síðan skein sól Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim tuttugu árum sem liðið hafa síðan sveitin kom fyrst fram.
„Klikkað“
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Á ystu nöf Myndbandsupptaka við lagið „Staðið“ fór fram á þaki gamla Ís-
landsbankahússins við Lækjargötu árið 1999. Á bassa má sjá Björn Jörund
Friðbjörnsson sem hljóp í skarðið fyrir Jakob Smára.
Ljósmynd/Árni Matthíasson
Hrátt Fyrstu tónleikarnir; Síðan
skein sól í Hlaðvarpanum 1987.
arnart@mbl.is