Morgunblaðið - 15.05.2007, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2007 17
MENNING
GUÐRÚN Benedikta Elías-
dóttir, sýnir nú í Hotel Parc
Beaux-Arts, í hjarta Lúx-
emborgar. Þetta er 11. einka-
sýning Guðrúnar.
Sýningin hefur vakið verð-
skuldaða athygli og hafa Ís-
lendingar búsettir í Lúxem-
borg sem og aðrir notið verka
hennar. Tvö málverk eftir
Gurúnu Benediktu hafa verið
valin til sýningar á KiC Inter-
national Art Exhibition Nord Art 2007 í Büdels-
dorf, Þýskalandi, frá 9. júní til 30. september 2007.
Valdi dómnefnd 200 listamenn frá 35 löndum úr
hópi 892 umsækjenda frá 57 löndum.
Myndlist
Íslensk myndlist í
Lúxemborg
Guðrún
Benedikta
ÓVENJULEGIR líkamar:
Ímyndir fatlaðra í bók-
menntum, listum og dægur-
menningu verða viðfangsefni
Rosemarie Garland-Thomson í
fyrirlestri á vegum Rann-
sóknaseturs í fötlunarfræðum í
Norræna húsinu í dag kl. 15.
Rosemarie er dósent í kvenna-
fræðum við Emory University
í Atlanta. Hún hefur tekið virk-
an þátt í að þróa fötlunarfræði
sem sér fræðasvið innan hugvísinda og kvenna- og
kynjafræða. Eitt af rannsóknarsviðum hennar er
greining á orðræðu og ímyndum um fatlað fólk í
bókmenntum, listum og dægurmenningu.
Fræði
Óvenjulegir
líkamar í listum
Rosemarie
Garland-Thomson
RITIÐ, tímarit Hugvísinda-
stofnunar 2/2006 er komið út,
og þema þess er: Líkingar.
Þar eru sex frumsamdar
greinar, tvær þýddar fræði-
greinar, ljóðaþýðingar og
myndverk. Frumsömdu grein-
arnar tengjast þemanu, en að
venju birtir Ritið einnig þýdd-
ar greinar sem tengjast því.
Meðal skrifara eru Bergljót Kristjánsdóttir, Guð-
rún Lára Pétursdóttir, Ingi Björn Guðnason og
Úlfhildur Dagsdóttir. Fjölmargt fleira má skoða í
Ritinu nú, þar á meðal tvö ljóð eftir Michael Onda-
atje og myndverk Hrafnkels Sigurðssonar, Spegl-
að sorp.
Hugvísindi
Líkingar eru þema
nýjasta Ritsins
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
„BRAVÓ! Bravó!“ hrópuðu gestir á
Bessastöðum í gær þegar forseti Ís-
lands, Ólafur Ragnar Grímsson,
sæmdi Helga Tómasson, stjórnanda
San Fransisco-ballettsins, stór-
krossinum sem er æðsta heið-
ursmerki fálkaorðunnar. Helgi var
afar hrærður þegar hann tók við
verðlaununum að viðstaddri fjöl-
skyldu sinni, dönsurum úr San
Francisco-ballettinum og ýmsum
forystumönnum úr íslensku menn-
ingarlífi
.„Ég er gífurlega stoltur að fá
þetta frá minni eigin þjóð, lands-
mönnum mínum. Þegar ég lít í
kringum mig í dag, sé fjöllin og sjó-
inn, sé ég sjálfan mig,“ sagði Helgi
þegar forsetinn hafði sæmt hann
krossinum. „Þetta land hefur skapað
mig á þann hátt sem ég er og ég er
stoltur yfir því.“
Stórkrossinn fá oftast nær þjóð-
höfðingjar og stjórnmálaleiðtogar en
hálf öld er liðin frá því Íslendingur
fékk stórkrossinn fyrir afrek sín á
sviði listar og menningar. Það var
Halldór Laxness árið 1957.
Einstakt afrek
Ólafur sagði listrænan frama
Helga dæmi um það að draumar
gætu ræst. Hann sagði ekki hægt að
átta sig á afrekum Helga án þess að
líta til þess hvaðan hann væri, frá
litlu íslensku sjávarþorpi suður á
landi, og frá landi þar sem engin
hefð hefði verið fyrir ballett.
Ólafur sagði Helga hafa sýnt að
það væri hægt að fæðast á Íslandi og
verða fremstur meðal allra í nánast
hvaða listgrein sem væri. „Það er
einstakt afrek og þjóðin metur það
mikils og líka hollustu þína og vin-
áttu við Íslendinga, þó að þú hafir
farið héðan ungur og hafir átt allan
þinn frama á erlendri grundu,“ sagði
Ólafur. Hann þakkaði Helga fyrir
hönd íslensku þjóðarinnar fyrir ein-
stakt framlag hans á heimsvísu til
ballettsins og til menningar og lista.
Forsetinn sagði tvo íslenska lista-
menn hafa náð viðlíka viðurkenn-
ingu og frama í alþjóðlegum list-
heimi á liðinni öld: nóbelsskáldið
Halldór Laxness og Björk. Halldór,
Helgi og Björk hefðu sigrað heiminn
með hæfileikum sínum og metnaði.
„Hugsum okkur ákveðnina, hina
óbilandi sjálfstrú og auðvitað ótrú-
lega hæfileika og snilligáfu, sem
Helgi í hógværð sinni flíkar ekki á
hverjum degi, sem þarf til að ná
svona langt,“ sagði Ólafur.
Forsetinn sagði að það væri stór-
viðburður í íslenskri menningarsögu
að fá Helga hingað til lands. Ólafur
sagði alla heiðra Helga, jafnvel gæs-
irnar úti á túni Bessastaða, sem
hefðu flogið sérstaklega frá Skot-
landi til að vera viðstaddar, og hlógu
þá viðstaddir dátt.
Fékk dansáhuga fimm ára
Dansáhugi Helga kviknaði þegar
fjórir dansarar frá Konunglega
danska dansháskólanum sýndu dans
í Vestmannaeyjum þegar Helgi var
aðeins fimm ára.
„Móðir mín og tvíburasystir henn-
ar fóru á sýninguna og höfðu gaman
af henni. Í hléinu ákváðu þær að
sækja mig, ég var heima og við
bjuggum rétt hjá leikhúsinu. Ég var
þá fimm ára gamall. Mamma sagði
mér síðar að í hvert skipti sem ég
heyrði tónlist í útvarpinu eftir þetta
hefði ég reynt að líkja eftir því sem
ég sá dansarana gera á sviðinu,
stökk og snúninga og þess háttar,“
sagði Helgi í gær. Sýningin hefði því
haft mikil áhrif á hann.
Helgi fæddist í Reykjavík en flutt-
ist til Vestmannaeyja með fjölskyldu
sinni. Fjölskyldan sneri aftur til
Reykjavíkur þegar hann var sjö ára.
Þar fór Helgi í listdansskóla og naut
leiðsagnar Sigríðar Ármann og
Sifjar Þórz, en Sigríður var viðstödd
athöfnina á Bessastöðum í gær. Þá
tók við nám í Listdansskólaskóla
Þjóðleikhússins þar sem Erik Bids-
ted kenndi honum.
„Bidsted var harður kennari, mér
skildist oft á honum að þetta væri
aldrei nógu gott sem ég var að gera.
Svo uppgötvaði ég það að þetta var
ekkert svo slæmt, ég stóð mig bara
mjög vel,“ sagði Helgi hlæjandi.
Helgi efast um að hann hafi verið
fullkominn dansari, slíkur dansari sé
sjálfsagt ekki til. En hvað er fram-
undan hjá Helga og San Fransisco-
ballettinum? „Ég stefni aðallega að
því að fá ný verkefni, nýja balletta í
nútímaklassískum stíl. Við dönsum
líka þá gömlu og höldum þeim við,
en ég er alltaf að leita að ungum
danshöfundum og sem líka sjálfur,“
sagði Helgi. Við tók fögnuður á
Bessastöðum og allir vildu ræða við
Helga.
Helgi Tómasson sæmdur stórkrossinum, æðsta heiðursmerki fálkaorðunnar
„Þetta land hefur skapað mig“
Í HNOTSKURN
» Helgi Tómasson fæddist íReykjavík 1942.
» Hann hóf ungur nám viðListdansskólaskóla Þjóðleik-
hússins, þar sem ballettmeist-
arinn Erik Bidsted kom fljótt
auga á hæfileika hans.
» Fyrir tilstilli Jerome Robb-ins fékk Helgi námsstyrk til
dvalar í New York árið 1959.
» Helgi starfaði í New York íaldarfjórðung, m.a. með Joff-
rey-ballettinum, Harkness-
ballettflokknum, og loks New
York City-ballettinum þar sem
hann var einn aðalkarldansara
til ársins 1985.
» Árið 1969 var hann fulltrúiBandaríkjanna í fyrstu al-
þjóðlegu ballettsamkeppninni í
Moskvu og hlaut þá silfurverð-
laun.
» Í New York City-ballettinumdansaði Helgi undir listrænni
stjórn Georges Balanchine, eins
mesta stórmennis listdansins á
20. öld.
» Árið 1985 lagði Helgi dans-skónum, réð sig sem listræn-
an stjórnanda San Francisco-
ballettsins og hóf að semja dansa
í ríkara mæli en áður.
» Undir stjórn Helga hefurSan Francisco-ballettinn orð-
ið einn besti og virtasti dans-
flokkur heims.
Fagnaðarfundir Helgi ræðir við Þórunni Sigurð-
ardóttur og Guðnýju Guðmundsdóttur.
Morgunblaðið/Kristinn
Klökkur Helgi Tómasson tekur í höndina á forsetanum eftir athöfnina og
var augljóslega hrærður yfir þessum virðingarvotti.
Ballettdansarar Nokkrar dansmeyjar úr San Francisco
balletnum fögnuðu á Bessastöðum í gær.
BANDARÍSKUR hermaður, ný-
kominn heim frá Írak, hreppti
Blooker-verðlaunin fyrir bók
byggða á bloggi, í gær, en verð-
launin eru um 650 þúsund krónur.
Hermaðurinn heitir Colby Buzzel
og bókin: Stríðið mitt: Drápstíð í
Írak. 110 bloggbækur frá 15 lönd-
um kepptu um verðlaunin. Colby
bloggaði í átta vikur úr stríðinu áð-
ur en herinn krafðist þess að hann
hætti því. Það var um seinan, því út-
gefendur höfðu þegar komist á
snoðir um bloggið og falast eftir því
til útgáfu. Penguin gefur út en bók-
in hefur þegar verið þýdd á sjö
tungumál.
Stríðsblogg
á bók
Hvað er það við þessa gjörn-inga Spencer Tunicks semdregur fólk í þúsundatali út
á götur nakið fyrir framan mynda-
vél listamannsins?
Og hvað er það við myndirnar af
þessum gjörningum sem dregur
fólk inn í listasöfnin?
  
Tunick rýfur bannhelgi ograunar stóð hann í málaferl-
um við borgaryfirvöld um langt
skeið vegna gjörninga sinna og
stóð uppi sem sigurvegari en í
ljós kom að það var engin stoð
fyrir því í stjórnarskrá Banda-
ríkjanna að banna fólki að safnast
saman nakið til þess að láta
mynda sig.
  
Tunick virðist því höfða til þarfarfólks fyrir andóf en kannski
liggja þræðir úr þessum verkum
hans víðar og dýpra í menningu
okkar.
  
Hann býður upp á einhvers kon-ar afturhvarf til náttúrunnar
og til frumstæðrar tjáningar. Þátt-
taka almennings í sköpuninni skipt-
ir þar kannski einhverju máli en líka
það að þessi frumstæða tjáning er
jafnframt fágæt opinberun, tæki-
færi til sjálfsuppgötvunar en líka til
útþurrkunar á sjálfsímynd.
  
Eru gjörningar Tunicks hugs-anlega gróft afturhvarf? Eða
eru þeir afhjúpun á ríkjandi ástandi,
firringu samtímamannsins, siðleysi?
  
Og hvað með myndræn tengslþessara nöktu líkama í hrúgum
við útrýmingarbúðir síðustu aldar
og fjöldamorð?
  
Mælt er með því að fólk fari íGallerí i8 og kynni sér áhrifa-
mikil verk Tunicks.
Spurningar um nekt
MENNINGARVITINN
Eftir Þröst Helgason
vitinn.blogg.is
 Tyrkjaránsins minnst
Opnun sýningar í Vélasalnum, Vest-
mannaeyjum, kl. 17.
 Tónleikar af sama tilefni í Gömlu
höllinni kl. 18.
 Cymbeline
eftir William Shakespeare
1. sýning leikhópsins Cheek by Jowl í
Þjóðleikhúsinu kl. 20.
Í samstarfi við Þjóðleikhúsið.
Listahátíð í Reykjavík
TENGLAR
.......................................
www.listahatid.is