Morgunblaðið - 30.08.2007, Qupperneq 22

22 FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KJARASAMNINGAR
Vilhjálmur Egilsson, fram-kvæmdastjóri Samtaka at-vinnulífsins, talar skynsam-
lega um komandi kjarasamninga í
samtali við Morgunblaðið í gær. Í til-
efni af nýlegum ummælum formanns
Starfsgreinasambandsins um háar
launakröfur af hálfu verkalýðshreyf-
ingarinnar segir Vilhjálmur Egils-
son:
„Það hefur verið viðfangsefni allra
kjarasamninga að skoða hvernig
taxtakerfið og lágmarkslaun eru að
þróast miðað við vinnumarkaðinn al-
mennt. Það eru bara atriði sem við lít-
um á í samhengi við allt annað. Ég vil
ekki tjá mig um kröfur þessara félaga
sérstaklega. Þau eiga líka eftir að
fara í gegnum mikla vinnu hjá sér og
m.a. ræða hvernig verkalýðsfélögin
vilja vinna saman. Það er ekki síður í
mörg horn að líta hjá þeim en hjá okk-
ur. Verkalýðsfélögin þurfa ekkert
síður en við að hugsa um samhengi
hlutanna.“
Hér vísar Vilhjálmur Egilsson aug-
ljóslega til þess að áratugum saman
hefur það verið vandamál innan
verkalýðssamtakanna að ná samstöðu
um að lægst launaða fólkið fái kjara-
bætur umfram aðra í samningum.
Gagnrýni Vilhjálms Egilssonar á
Seðlabankann er athyglisverð. Hann
segir:
„Þegar upp er staðið sýnist okkur
að verðbólgan án áhrifa af fasteigna-
verði hafi verið nálægt tveimur og
hálfu prósenti síðustu fjögur árin en
að verðbólgu umfram það megi skýra
með hækkun fasteignaverðs. Vaxta-
stefna Seðlabankans er algerlega
vanmegnug að bregðast við hækkun á
fasteignaverði.“
Síðan segir Vilhjálmur:
„Meðal þeirra leiða, sem Samtök
atvinnulífsins hafa bent á til breyt-
inga á markmiðum um verðlagsþróun
er hvort verðbólgumarkmiðið eigi að
miðast við vísitölu neyzluverðs án
húsnæðisliðarins, hvort hverfa eigi
frá einu ákveðnu tölugildi um verð-
bólgumarkmið og hvort ekki sé skyn-
samlegt að setja takmörk á stýrivax-
tamun á milli Íslands og annarra
landa.“
Nú er það svo að Seðlabanki Ís-
lands er ekki að gera neitt annað en
seðlabankar um allan heim eru að
gera en vissulega eru aðgerðir þeirra
umdeildar víðar en hér. Hins vegar er
nokkuð ljóst að ef verðbólguútreikn-
ingar yrðu miðaðir við vísitölu
neyzluverðs án húsnæðisliðar mundi
það geta haft grundvallaráhrif á þró-
un kjarasamningaviðræðna og senni-
lega orðið lykill að lausn þeirra á
skynsamlegum nótum.
Forysta Samtaka atvinnulífsins
byggir á mikilli þekkingu á gangverki
atvinnu- og efnahagslífs. Forysta
verkalýðsfélaganna hefur tekið þá
hyggilegu ákvörðun að hlusta grannt
eftir sjónarmiðum félagsmanna sinna
og móta kröfugerð í komandi kjara-
samningum á grundvelli þess sem býr
í brjósti fólks um land allt.
Með góðum vilja beggja getur tek-
izt að ná þessum samningum.
SÖMU VIÐFANGSEFNIN
Þjóðir Norðurlanda eru að fást viðáþekk viðfangsefni. Í frétt hér í
Morgunblaðinu í gær segir m.a.:
„Könnun, sem Aftenposten gerði
meðal kjósenda í Ósló, sýnir að þeir
leggja mesta áherzlu á öryggi borg-
aranna og að alls kyns glæpastarf-
semi verði upprætt í bænum, einkum
í miðborginni. Skólamál og málefni
aldraðra eru í öðru og þriðja sæti en
umhverfismálin í því fjórða ásamt al-
menningssamgöngum.“
Ef tekið er mið af fréttum og um-
ræðum frá degi til dags í okkar sam-
félagi er nokkuð ljóst að viðfangsefn-
in eru svipuð og í Noregi. Kannski
mundu þó heilbrigðismálin vera ofar
á blaði hér.
Á forsíðu Morgunblaðsins í gær
voru tvær fréttir sem endurspegla
það sem hér er að gerast. Í annarri
þeirra var sagt frá því að maður hefði
ekið viljandi aftan á annan bíl og síð-
an gengið í skrokk á farþega hennar.
Í hinni að lögreglumenn hefðu stöðv-
að bíl á Hverfisgötu. Í bílnum var af-
söguð, hlaðin haglabyssa, öryggið
ekki á og byssan tilbúin til notkunar.
Fátt hefur verið meira rætt á síð-
ustu dögum og vikum en óöldin í mið-
borginni og ljóst að ástandið þar er
komið úr böndum með þeim hætti að
borgarstjóri og lögreglustjóri eiga
engra annarra kosta völ en grípa til
mun harðari aðgerða en gert hefur
verið hingað til.
Ekki þarf að fjalla um þær miklu
umræður sem hér hafa orðið um um-
hverfismál á undanförnum misserum
en jafnframt er ljóst að samgöngu-
málin á höfuðborgarsvæðinu eru
komin með þeim hætti í miðdepil al-
manna umræðna að einnig á því sviði
hljóta sveitarstjórnarmenn í Reykja-
vík og nágrannabæjum að taka til
hendi.
Í Danmörku fara nú fram svipaðar
umræður um launakjör umönnunar-
stétta og farið hafa fram hér að und-
anförnu m.a. í kjölfar umhugsunar-
verðrar greinar eftir Erlend
Magnússon, sem sagði það sem aðrir
hugsa, að það yrði að hækka laun
umönnunarstétta verulega.
Sú staðreynd að sömu mál eru efst
á baugi hér og á öðrum Norðurlönd-
um ætti hins vegar að verða okkur
hvatning til að fylgjast með um-
ræðum þar og hvaða leiðir þessar
þjóðir fara. Hvernig bregðast t.d.
borgaryfirvöld í Ósló við glæpastarf-
semi í miðborg borgarinnar? Það get-
ur verið fróðlegt fyrir borgarstjóra
og lögreglustjóra að fylgjast með því.
Finna frændþjóðir okkar ein-
hverjar nýjar leiðir til þess að takast
á við samgönguvandann í þéttbýlinu?
Það getur líka verið gagnlegt fyrir
okkur að fylgjast með því. Sam-
gönguvandinn á höfuðborgarsvæðinu
er að verða meiri en á landsbyggð-
inni, þótt hann sé allt annars eðlis.
Hann er farinn að hafa áhrif á daglegt
líf fólks.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
Húsakynni ListasafnsReykjavíkur í Hafnar-húsinu hafa tekið mikl-um breytingum á und-
anförnum dögum. Þær Eirún
Sigurðardóttir, Jóní Jónsdóttir og
Sigrún Hrólfsdóttir hafa lagt hús-
næðið undir sig og nú má þar sjá
listaverk af ýmsu tagi upp um alla
veggi, bæði utan á húsinu, í anddyri
þess, á salernum sem og í sölum.
Tilefnið er yfirlitssýning Gjörn-
ingaklúbbsins sem opnuð verður í
safninu annað kvöld.
Á sýningunni verða sýnd verk frá
ellefu ára ferli klúbbsins, auk nokk-
urra nýrra verka, og eru þau eins
ólík og þau eru mörg. Þarna má
meðal annars finna ljósmyndir,
skúlptúra, innsetningar, vefnaðar-
verk, hljóðverk, myndbandsverk og
jafnvel völundarhús, lakkrís og
trampólín. „Fólk tekur virkan þátt í
sýningunni með því að hoppa á
trampólíni í anddyrinu,“ útskýra
stúlkurnar.
Á efri hæð listasafnsins má finna
nýjasta verkið á sýningunni. Það
nefnist Dynasty og er sambland af
ljósmynda- og myndbandsverki.
„Myndirnar eru teknar upp við
Vatnsfellsvirkjun þar sem við eig-
um útilistaverk sem heitir Móðir
jörð,“ segir Eirún, en um er að
ræða þríhyrning sem myndaður er
úr grasþekjum og minnir um margt
á risastóran „play“ takka líkt og
finna má á myndbandstækjum. Allt
í kringum þríhyrninginn er gróð-
urlaus auðn og pólitískur undirtónn
verksins leynir sér ekki.
Stórkostlegt tækifæri
Fjórar ungar stúlkur stofnuðu
Gjörningaklúbbinn árið 1996 en ein
þeirra, Dóra Ísleifsdóttir, sagði
skilið við hópinn árið 2001. Frá
stofnun hefur klúbburinn haldið yf-
ir 200 sýningar, bæði í Evrópu og
Bandaríkjunum, en sýningin í
Listasafni Reykjavíkur er fyrsta
yfirlitssýningin á verkum hans.
„Þegar við urðum tíu ára litum við
aðeins til baka, því það eru kannski
svipuð tímamót og fyrir venjulegan
listamann að verða þrjátíu ára,“
segir Jóní. „Það skiptir að vísu
engu máli að þetta sé eitthvert af-
mæli, heldur miklu frekar að geta
séð þetta allt í samhengi. Það er
stórkostlegt að fá tækifæri til
þess,“ bætir Sigrún við. „Við höfum
líka algjörlega fengið að ráða okkur
sjálfar í þessu safni; sýningin er al-
veg eftir okkar höfði.“
Aðspurðar segja þær að Gjörn-
ingaklúbburinn hafi vissulega
þróast á undanförnum ellefu árum
en þó séu ákveðin gildi ávallt í
heiðri höfð. „Það kom ákveðið
grunnstef strax í byrjun, en auðvit-
að höfum við lært mjög mikið síðan
við byrjuðum,“ segir Sigrún.
Sjón og Björk
Verkin á sýningunni dreifast
nokkuð jafnt yfir tímabilið frá 1996
og þar má því finna verk frá fyrstu
starfsárum klúbbsins. „Þau endast
hins vegar mjög vel. Við höfum
meira að segja orðið svolítið hissa á
því núna, þegar við höfum verið að
setja sýninguna upp, hvað þau lifa
góðu lífi,“ segja þær. „Það var
reyndar eitt verk sem mér fannst
kannski svolítið hlægilegt, en mað-
ur vill auðvitað ekkert vera að tala
illa um það,“ segir Eirún.
Þær stöllur þurftu þó að velja og
hafna þegar þær völdu verk á sýn-
inguna og eðlilega fengu ekki öll
verk að fljóta með. Þær segja að
sýningin gæti því jafnvel heitið
„Greatest hits“. „Þetta er eins og
safnplata, allavega eins og við lítum
á þetta núna. En ef við myndum
skoða verkin aftur eftir önnur tíu ár
myndum við kannski velja eitthvað
allt annað til að sýna.“
Listasafn Reykjavíkur gefur út
veglega bók um Gjörningaklúbbinn
samhliða sýningunni, með góðri að-
stoð frá Glitni. Bókin er 130 síður
og í henni má finna mikinn fjölda
ljósmynda, auk þess sem 23 vinir og
kunningjar klúbbsins voru fengnir
til að skrifa minningarbrot. Meðal
þeirra sem skrifuðu í bókina eru
Sjón, Björk Guðmundsdóttir og
Ragnar Kjartansson, en höfundar
fengu mjög frjálsar hendur hvað
efnistök varðaði.
Strangar reglur
Í formála að bókinni segir Haf-
þór Yngvason safnstjóri meðal ann-
ars: „Verk Gjörningaklúbbsins eru
ávallt skemmtileg og ögrandi, full
af speglum, silki, kossum, ánægju,
fegurð og ást.“ En hvað telja þær
sjálfar að einkenni verk klúbbsins
öðru fremur?
„Gleði og litadýrð,“ svarar Sig-
rún. „Svo er líka tímabil hjá okkur
þar sem við erum að reyna að skilja
óskiljanlega hluti, eins og það sem
maður sér ekki,“ bætir Eirún við.
„Þetta er mikil vinátta sem hefur
orðið ótrúlega sterk yfir allan þenn-
an tíma. Það er mikilvægt að læra
að þekkja aðrar manneskjur, tala
við þær og reyna að ná árangri
saman. Það finnst mér einkenna
okkur,“ segir Sigrún.
Þá má sjá ákaflega pólitískan
undirtón í mörgum verka hópsins.
„Við erum náttúrlega konur og er-
um því ósjálfrátt tengdar við
kvennabaráttu. Og auðvitað hefur
maður pólitískar skoðanir,“ segir
Jóní. „Við höfum líka tekið þátt í
tónleikum þar sem verið er að berj-
ast gegn ákveðnum virkjanafram-
kvæmdum. Við erum hin
ekkert á móti virkjunum, e
spurning um hversu stórt
virkja, hvar og hvernig þa
Maður stendur bara með
sínu.“
Þá hefur það eðlilega m
á verk Gjörningaklúbbsins
er eingöngu skipaður ko
aldrei hefur komið til g
taka karlmann inn í hópi
var reyndar aldrei nein
þetta byrjaði allt saman m
lífrænum hætti,“ segir E
bætir við að þær hafi vissu
ið með karlmönnum, ti
Ragnari Kjartanssyni. „En
reyndar mjög strangar r
það getur enginn gengið í k
hvorki karl né kona.“
Horft til formæðra
Þegar litið er yfir ferili
athygli að Gjörningakl
hefur unnið töluvert með
íslensk minni, svo sem sau
hekl og jafnvel kökubaks
horfum svolítið til formæ
ar,“ sammælast þær um. „E
þetta bara spurning um ef
fáum einhverja hugmynd
við kannski að hekla hana
notum þær aðferðir sem v
um. Það er ekki sjálft e
gerir hlutina listræna, hel
ferð höfundarins á því.“
Þá segja þær að hið for
lega handverk hafi líkleg
verið almennilega viðurke
listform, og þær séu því
leyti að reyna að breyta þv
kannski hluti af þessu ór
gegnum aldirnar, að það se
Lognið á undan
 Yfirlitssýning á verkum Gjörningaklúbbsins verður
 Verkin eru frá 11 ára ferli klúbbsins og eru allt í sen
Femínistar „Við erum náttúrlega konur og erum því ósjálfrátt te
AUK Gjörningaklúbbsins mun Jó-
hannes Atli Hinriksson opna sýn-
ingu í Hafnarhúsinu á morgun, en
hann mun sýna innsetningar í
D-sal safnsins. D er ný sýningaröð
í Hafnarhúsinu sem nefnd er eftir
D-salnum og er hugsuð sem fram-
tíðarverkefni safnsins. Með henni
vill Listasafn Reykjavíkur vekja
athygli á efnilegum myndlist-
armönnum sem ekki hafa áður
haldið einkasýningu í stærri söfn-
um landsins. Listamennirnir vinna
allir ný verk fyrir salinn og í lok
hvers árs verður sýningunum
fylgt eftir með útgáfu sýning-
arskrár. Sýningarnar eru skipu-
lagðar af sýningarstjórum Lista-
safns Reykjavíkur.
Jóhannes Atli hefur getið sér
orð fyrir kraftmiklar innsetningar
úr grófum og ódýrum efnum.
Hann útskrifaðist með BA
frá Listaháskóla Íslands á
og með MFA-gráðu frá Sc
Visual Arts í New York ár
Framtíðin í D-salnu
Gaddavírshjálmur Eitt ve
hannesar Atla á sýningun