Morgunblaðið - 08.09.2007, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
E-ð dettur ekki
með/hjá e-m?
Umsjónarmaður hefurveitt því athygli aðorðasambandið e-ðdettur/fellur ekki hjá
e-m eða hlutirnir falla/detta ekki
með e-m/e-u (liði) í merkingunni
‘e-m gengur (e-ð) ekki vel’ er
býsna algengt í nútímamáli. Það
er einkum algengt í máli íþrótta-
manna, t.d.: Púttin voru ekki að
detta [hjá mér] (30.7.07); Það er
auðvelt að segja að þetta hafi ekki
dottið með okkur í dag (27.6.07);
Hlutirnir féllu ekki með Völs-
urum (17.7.07); Hlutirnir hljóta að
fara að falla með KR (28.6.07); en
það datt allt með Pólverjum síð-
ustu mínúturnar (26.1.07) og
Hlutirnir féllu ekki okkar megin
(‘stríðsgæfan var ekki með okk-
ur’) (26.1.07). – Er þetta íslenska?
Trúlega í þeim skilningi að marg-
ir kjósa að tjá sig með þessum
hætti en þessi talsmáti er óvenju-
legur og nýr af nálinni. Ætla
mætti að hér væri tökugóss á
ferðinni en umsjónarmanni hefur
ekki tekist að finna neinar hlið-
stæður í erlendum málum. Þess
skal þó getið að enskumenn á
vinnustað umsjónarmanns (Árna-
garði) telja sig þó kannast við
orðasambandið something is not
falling our way og enn fremur er
eftirfarandi dæmi að finna á net-
inu: luck (the ball, everything) is
not falling our way.
Frá Eiði Guðnasyni
Eiður Guðnason fylgist vel með
málfari fjölmiðla og á blogginu og
er hann reyndar einkar fundvís á
misfellur. Eftirfarandi dæmi eru
af ambögulista sem hann sendi
þættinum:
Gulrætur Karls úldna (28.6.07).
– Um þetta segir Eiður: „Fiskur
myglar, var einu sinni sagt í út-
varpinu. Kartöflur skemmast,
skemmast ekki gulrætur líka?“
Starfaði sem bóndi á Klaust-
urseli og vann síðar … (31.5.07). –
„Einkennilega til orða tekið. Af
hverju ekki: Var bóndi?“
Sífellt fleiri leita sér aðstoðar í
Danmörku vegna skorts á kynlífs-
löngun, samkvæmt upplýsingum
Ellids Kristensen, yfirlæknis á
Sexologisk Klinik á danska Rík-
isspítalanum (2.6.07). – „Einu
sinni hét þetta náttúruleysi á ís-
lensku.“
En svalir hafa öðlast tilgang.
Þótt aldrei sjáist þar fólk eru
tvær [tvennar] svalir af hverjum
þremur [þrennum] með útigrilli.
Þar geta karlar eldað einir án
þess að kveikja í eldhúsinu og
fjölskyldunni (5.6.07). – Umsögn
Eiðs: „Þetta minnir mig á grein
sem ég skrifaði í Mogga fyrir ein-
um 20 árum um eina vaðalstöðina
í Ljósvakanum þar sem ég hafði
heyrt ungan mann tala um ‘kött-
inn sem datt ofan á svölurnar’,
gott ef fyrirsögnin var ekki:
‘Kötturinn sem
datt ofan á
svölurnar’ – og
hann var ekki
að tala um
fugla heldur
svalir!“
Fyrsti stóri
rannsóknaleið-
angurinn á
hafsbotninum suðvestur af Ís-
landi hófst í dag (15.6.07). – Eiður
spyr: „Allir í kafarabúningi eða
hvað?“
Umsjónarmaður þakkar Eiði
kærlega fyrir dæmin og skemmti-
legar umsagnir.
Nafnorðahröngl
Nýlega rakst umsjónarmaður á
eftirfarandi þriggja dálka fyr-
irsögn: Staðarvali mótmæla gegn
stóriðju leynt (12.6.07). Þetta er
harður biti undir tönn en af meg-
inmáli fréttarinnar mátti ráða að
merkingin væri ‘ekki er/verður
tilgreint hvar stóriðju verður
mótmælt’. Í nútímamáli eru þess
fjölmörg dæmi að stíll sé svo sam-
anbarinn að það krefjist nákvæms
lestrar að ráða í merkinguna.
Umsjónarmanni var kennt í skóla
að það væri ills viti ef lesanda
ræki í vörðurnar, ef hann þyrfti
að tví- eða jafnvel þrílesa einstaka
kafla eða setningar. Eftirfarandi
dæmi eru af þeim toga: Aðflæði
að sjúkrahúsinu hefur aukist.
Fráflæði frá sjúkrahúsinu þarf að
batna (24.6.07); er verið að fram-
kvæma sálarmorð á þessum ein-
staklingi (27.5.07); ætli við séum
ekki með eitthvað um tíu mál
núna sem eru í ákvörðunarferli
(1.6.07); Byggingarfélagið býður
upp á ýmis búsetuúrræði
(12.6.06); Mistökin má rekja til
slæmrar ákvörðunartöku
(22.7.07); taldi hann að rafmagns-
sviptingin væri ólögmæt (Blaðið
19.10.06); verið er að vinna að
bætingu á aðflugsskilyrðum
(15.11.06); hafi viðvera barna inn-
an skólans aukist gríðarlega
(23.10.06) og Þeir kvarta undan
skorti á skoðanafrelsi (4.11.06).
Verða að saltstólpa
Umsjónarmaður rakst á liðlega
árs gamla grein (17.6.06) þar sem
Jóhann Hauksson hefur eftirfar-
andi eftir Gunnari Smára Egils-
syni: Maður má ekki líta til baka,
þá getur maður orðið að salt-
stólpa. Hér er vel og eft-
irminnilega að orði komist, af-
stöðu (framsækins) blaðamanns
lýst með vísun til Biblíunnar en
þar (1. Mós 19, 26) segir frá eyð-
ingu Sódómu og Gómorru og því
að á leiðinni frá borgunum leit
kona Lots til baka og var að salt-
stöpli.
Tveimur –
tveim – tvem
Þgf.flt. töluorðsins tveir (kvk.
tvær; hk. tvö) er ýmist tveim eða
tveimur og eru báðar myndir not-
aðar jöfnum höndum frá fornu
fari. Í nútímamáli gætir þess all-
nokkuð að framburðarmyndinni
tvem bregði fyrir, sbr. myndina
þrem við hlið þremur (af to. þrír),
t.d.: Bankinn er búinn að græða
sem nemur tuttugu og tvem [þ.e.
tveim, tveimur] milljörðum meira
(1.8.07). Myndin tvem er ekki við-
urkennd sem gott mál.
Úr handraðanum
Orðatiltækið kyssa á vöndinn
er kunnugt í íslensku frá 18. öld
og mun það eiga rætur sínar í
dönsku (kysse på riset). Merking-
arlega samsvörun er að finna í
Sverris sögu: Margur kyssir á þá
hönd er hann vildi gjarna að af
væri, sbr. einnig afbrigðið (úr
sömu heimild) Margur lýtur nú sá
hendinni er gjarna vildi að af
væri. Svipað orðafar er að finna í
Vídalínspostillu: því margur verð-
ur til að kyssa á þá höndina, er
hann gjarnan vildi af væri. – Úr
nútímamáli er loks afbrigðið
kyssa vöndinn en ekki verður séð
að það eigi sér stoð í rituðum
heimildum.
Umsjón-
armanni var
kennt í skóla
að það væri ills
viti ef lesanda
ræki í vörð-
urnar
jonf@rhi.hi.is
ÍSLENSKT MÁL
Jón G. Friðjónsson
110. þáttur
Á FUNDI bæjarstjórnar Hafn-
arfjarðar sl. þriðjudag 4. sept.
lögðu bæjarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins
fram svohjóðandi til-
lögu um sölu á hlut
Hafnarfjarðarbæjar í
Hitaveitu Suðurnesja.
„Bæjarstjórn Hafn-
arfjarðar ákveður að
selja Orkuveitu
Reykjavíkur hlut
Hafnarfjarðarkaup-
staðar í Hitaveitu
Suðurnesja í samræmi
við 5. gr. Sam-
komulags Hafn-
arfjarðarbæjar og
Orkuveitu Reykjavík-
ur dags. 2. júlí 2007 sbr. og 4. lið-
ur Hluthafasamnings Hitaveitu
Suðurnesja dags. 12. júlí 2007.
Andvirði sölunnar að frádregn-
um kostnaði vegna hennar verði
varið til greiðslu á skuldum Hafn-
arfjarðarbæjar og skapa þannig
svigrúm til að lækka útsvar og
fasteignaskatta bæjarbúa.
Bæjarstjórn felur bæjarráði
nánari útfærslu á framkvæmd söl-
unnar.“
Tillagan hlaut ekki afgreiðslu
þar sem samþykkt
var tillaga bæj-
arstjóra um að bíða
eftir gögnum og út-
tekt áður en end-
anleg ákvörðun verð-
ur tekin.
Verðmæti hlut-
arins átta millj-
arðar króna
Samkvæmt tillög-
unni verða seldir allir
hlutir í Hitaveitu
Suðurnesja (HS) á
genginu 7,0 sem nem-
ur um 8 milljörðum
króna. Skuldir bæjarins 31.12.2006
námu samtals 9,6 milljörðum þar
af voru skuldir sveitarsjóðs A-
hluta 5,9 milljarðar. Þannig skap-
ast ný tækifæri fyrir Hafnarfjarð-
arbæ til að endurskipuleggja fjár-
málastjórn bæjarins og svigrúm til
að minnka álögur svo sem útsvar
og fasteignagjöld bæjarbúa.
Framsýni sjálfstæðismanna
Það var framsýni í ákvörðun
fyrir 7 árum þegar Sjálfstæð-
isflokkurinn, sem þá var í meiri-
hluta í bæjarstjórn Hafnarfjarðar,
hafði forgöngu um að Rafveita
Hafnarfjarðar (RH) sameinaðist
HS og Hafnarfjarðarbær eignaðist
16,67 % hlut í fyrirtækinu. Auk
þess nutu Hafnfirðingar þeirrar
kjarabótar að raforkuverð lækkaði
um allt að 10%. Nú hefur komið á
daginn hvílíkt happaspor þetta var
og jafnframt rétt að minnast þess
að nokkrum árum áður tókst að
forðast það að RH gengi inn í
Rafmagnsveitur ríkins (RARIK)
fyrir aðeins 3-400 milljónir króna.
Sala hlutar ríkisins
Þegar ríksstjórnin ákvað á vor-
dögum 2007 að selja sinn eign-
arhlut í HS, hófst ferli sem leiddi í
ljós að í fyrirtækinu voru mikil
dulin verðmæti enda hafði Capa-
cent Gallup gert athugun á verð-
mæti fyrirtækisins og komist að
þeirri niðurstöðu að virði 15,2 %
eignarhluta ríkisins væri 3,1 millj-
arður króna. Hæstbjóðandi í hlut
ríkisins Geysir Green Energy
(GGE) bauð hins vegar 7,6 millj-
arða króna í hlutinn eða ríflega
tvöfalt það sem Capacent Gallup
mat hlutinn á.
Þegar fresti hluthafa um að
nýta forkaupsrétt að hlut ríkisins
var að ljúka í byrjun júlí sl. gerðu
Hafnarfjarðarbær og Grindavík
samkomulag við Orkuveitu
Reykjavíkur um að OR yrði bak-
hjarl við nýtingu forkaupsréttar
þessara sveitarfélaga og var um
leið undirrituð viljayfirlýsing um
víðtækara samstarf Hafnarfjarð-
arbæjar og OR um rekstur vatns-
veitu og fráveitu. Ennfremur var
kveðið svo á að Hafnarfjarðarbær
gæti hvenær sem er innan 6 mán-
aða (þ.e. fyrir árslok 2007) selt OR
eignarhlut sinn í HS á genginu 7.
Niðurstaða hluthafafundar
12. júlí 2007
Eftir óformlegar viðræður
stærstu hluthafa þ.e. Reykjanes-
bæjar og Hafnarfjarðarbæjar var
gerður hluthafasamningur 12. júlí
2007 þar sem ákveðið var að GGE
og OR keyptu hluti í HS með
óskilyrtum kaupsamningum við
hluthafa. Féllu bæði hluthafar og
og stjórn HS frá forkaupsrétti sín-
um.
Eftir þetta eru stærstu hlut-
hafar Reykjanesbær 34,748 %,
GGE 32,000 %, OR 16,582 % og
Hafnarfjarðarbær 15,418 %. Sér-
stakt ákvæði er um að ekki verði
beitt forkaupsrétti komi til sölu
Hafnarfjarðarbæjar á hlut sínum
til OR samkvæmt fyrra sam-
komulagi þeirra. Nú er því tæki-
færi til að innleysa gríðarmikinn
hagnað af sölu Rafveitu Hafn-
arfjarðar og með því að verja fjár-
mununum til greiðslu skulda gjör-
breytist staða bæjarsjóðs til hins
betra og íbúarnir fá að njóta
ávaxtanna.
Hitaveita Suðurnesja –
Hafnarfjörður stórhagnast
Almar Grímsson vill selja hlut
Hafnarfjarðarbæjar í Hitaveitu
Suðurnesja
»Nú er því tækifæri tilað innleysa gríð-
armikinn hagnað af sölu
Rafveitu Hafnarfjarðar,
árið 2000, til Hitaveitu
Suðurnesja.
Almar
Grímsson
Höfundur er bæjar-
fulltrúi í Hafnarfirði.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÍSLENSK orðabók segir: helgi kvk
1 helgað eða friðlýst svæði, það sem
ekki má spilla.
Margt fólk á í
hjarta sínu
svæði, helgað og
heilagt, sem er
því dýrmætara
en önnur og því
friðlýst og um-
gengið með
djúpri lotningu.
Oft hafa þessi
heilögu svæði gert sér bústað innst í
hugskoti fólks í framhaldi af trúar-
reynslu sem það upplifði á stundum
mikillar alvöru, átaka og angistar,
þegar allt var horfið því nema ákall
til Guðs.
Margt fólk hefur upplifað svo
undursamlega svörun Guðs við and-
varpi sínu, gegnumflæði ólýsanlegra
strauma, að það varð aldrei samt
eftir. Þeir sem trúa á Jesúm Krist
og hafa meðtekið af lífi hans líf
horfa á píslargöngu hans með harm
í hjarta, lifa texta ritninganna hljóð-
ir, kvöldmáltíðina, bænastundina í
grasgarðinum og krossfestinguna.
Margt fólk sem ann textunum og
dvelur við orð og frásögn ritning-
anna af píslargöngu frelsarans
„dregur skó af fótum sér því stað-
urinn er heilög jörð“.
Heilög jörð. Friðlýst og helgað
svæði.
En auðvitað er alltaf til fólk sem
sér ekki ástæðu til að fara úr skón-
um.
ÓLI ÁGÚSTSSON,
fyrrverandi forstöðumaður Sam-
hjálpar hvítasunnumanna.
Heilög jörð – friðlýst og
helgað svæði
Frá Óla Ágústssyni
NOKKRAR línur vegna þriðju
kynslóðar farsíma: (Sem er afar
vond skilgreining, eru símar með
kyn og hluti af kynslóð?)
Í tvígang hef ég heyrt tals-
menn fyrirtækisins sem selur
símana tala um hversu tilvalið
það sé að hringja, taka myndir
og senda út af tónleikum.
Ég vil benda á að þetta er al-
farið bannað hjá öllum alþjóð-
legum listamönnum og þar að
auki er þetta mikil truflun fyrir
aðra gesti. Í stórum tónleikasöl-
um og óperuhúsum erlendis geta
menn átt á hættu að vera færðir
út af öryggisvörðum og sektaðir
ef þetta er gert. Íslendingar hafa
því miður komið sér upp mörg-
um vondum siðum á tónleikum,
rápi og alls kyns truflunum, en
símanotkun er það langversta.
Ég vil koma þessu á framfæri
við seljendur þessa varnings. Svo
að lokum til Ríkisútvarpsins, í
tvígang hef ég heyrt í fréttum
rangar fréttir af Pavarotti heitn-
um, sem söng á Listahátið árið
1980 á Laugardalshöll.
Sagt var í sjónvarpi að hann
hefði sungið í Egilshöll fyrir
tæpum 4 árum, sem var nátt-
urlega Domingo – og til að kór-
óna þetta allt var sagt í útvarp-
inu að hann hefði verið 21 árs að
aldri!
Annað var það ekki:
Þórunn Sigurðardóttir
Ýtt undir vonda siði
Höfundur er listrænn stjórnandi
Listahátíðar í Reykjavík.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn