Morgunblaðið - 22.10.2007, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. OKTÓBER 2007 21
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
Ráðamenn í Tyrklandi hétuþví í gær að grípa tilharðra aðgerða gegnkúrdískum uppreisnar-
mönnum eftir að tólf tyrkneskir her-
menn og 32 uppreisnarmenn biðu
bana í átökum í suðaustanverðu
landinu.
Abdullah Gul, forseti Tyrklands,
og Recep Tayyip Erdogan forsætis-
ráðherra efndu til skyndifundar
með öðrum æðstu ráðherrum ríkis-
stjórnarinnar og yfirmönnum hers-
ins til að ræða hvernig bregðast ætti
við árásum liðsmanna Verkamanna-
flokks Kúrdistans. Talsmaður
flokksins sagði að nokkrir tyrknesk-
ir hermenn hefðu verið teknir til
fanga en varnarmálaráðherra Tyrk-
lands neitaði því.
Erdogan forsætisráðherra sagði
að stjórnin væri tilbúin að notfæra
sér heimild þingsins til að fyrirskipa
innrás í Norður-Írak til að leita uppi
kúrdíska uppreisnarmenn en gaf til
kynna að það yrði ekki gert þegar í
stað. Talið er að um 3.500 vopnaðir
liðsmenn Verkamannaflokks Kúrd-
istans séu með bækistöðvar í Norð-
ur-Írak og geri þaðan árásir á Tyrk-
land.
Yfirmenn tyrkneska hersins
sögðu að átökin hefðu blossað upp
þegar fjölmennt lið uppreisnar-
manna hefði ráðist á tyrkneska her-
menn aðfaranótt sunnudags. Hermt
er að tólf hermenn hafi beðið bana
þegar uppreisnarmennirnir
sprengdu brú í Hakkari-héraði, þar
sem landamæri Tyrklands, Íraks og
Írans mætast. Sautján óbreyttir
borgarar særðust í rútu sem ekið
var á jarðsprengju nálægt brúnni.
Tyrkneski herinn sagði síðdegis
að átökunum væri ekki lokið og þyrl-
ur hefðu verið notaðar til að verja
hermenn sem leituðu uppreisnar-
manna. Hermenn fylgdust með
flóttaleiðum uppreisnarliðsins og
sprengjum var skotið á 63 líkleg
fylgsni liðsmanna Verkamanna-
flokks Kúrdistans.
Þing Íraks fordæmdi í gær þá
ákvörðun tyrkneska þingsins að
heimila hernum að ráðast inn í
Norður-Írak en hvatti einnig ríkis-
stjórnina í Bagdad til að láta til skar-
ar skríða gegn kúrdísku uppreisn-
armönnunum.
Stjórnvöld í Íran hvöttu Tyrki til
að beita ekki hervaldi og reyna til
þrautar að leysa deiluna með við-
ræðum við ríkisstjórn Íraks.
Tyrkir segja að uppreisnarliðið
við landamærin njóti stuðnings leið-
toga íraskra Kúrda en þeir neita því.
Erdogan krafðist þess í vikunni sem
leið að stjórnvöld í Bandaríkjunum
og Írak fyrirskipuðu þegar í stað
árásir á bækistöðvar uppreisnarliðs-
ins í Norður-Írak og handtækju leið-
toga Verkamannaflokks Kúrdist-
ans. Forsætisráðherrann sagði að
þolinmæði Tyrkja væri á þrotum og
þeir sættu sig ekki við „innantóm
orð“.
Krafan sögð óraunhæf
Forseti Íraks, Kúrdinn Jalal Tal-
abani, sagði í gær að Írakar gætu
ekki orðið við kröfu Tyrkja um að
handtaka og framselja leiðtoga upp-
reisnarmannanna. „Leiðtogar
Verkamannaflokks Kúrdistans eru í
ógreiðfærum fjallahéruðum Kúr-
distans,“ sagði Talabani. „Tyrkneski
herinn í öllu sínu veldi gat hvorki
tortímt þeim né handtekið þá og
hvernig er þá hægt að ætlast til þess
að við handtökum og framseljum þá
til Tyrklands? Krafan um framsal
kúrdískra leiðtoga er draumur sem
getur ekki ræst.“
Nokkrir fréttaskýrendur í Tyrk-
landi, þeirra á meðal nokkrir fyrr-
verandi herforingjar, spáðu því að
stjórnin myndi fyrirskipa innrás í
Norður-Írak á næstunni. Erdogan
gaf hins vegar til kynna að innrás
yrði ekki gerð þegar í stað og sagði
að fundur sinn með George W. Bush
Bandaríkjaforseta í Washington í
næsta mánuði kynni að ráða úrslit-
um um framvinduna.
Bandaríkjastjórn hefur skilgreint
Verkamannaflokk Kúrdistans sem
hryðjuverkahreyfingu en hvatt
Tyrki til að beita ekki hervaldi í
Norður-Írak. Stjórn sjálfstjórnar-
héraða Kúrda í N-Írak segist ætla
að veita tyrkneska hernum mót-
spyrnu ráðist hann yfir landamærin.
Frá því að Verkamannaflokkur
Kúrdistans hóf vopnaða baráttu sína
árið 1984 hefur hún kostað 37.000
manns lífið.
Reuters
Reiði Íbúar tyrknesku borgarinnar Izmir mótmæla árásum Kúrda á tyrkneska hermenn við landamærin að
Írak. Þeir héldu á tyrkneskum fánum með mynd af Kemal Atatürk, stofnanda tyrkneska lýðveldisins.
Tugir falla í átökum
Kúrda og Tyrkja
Í HNOTSKURN
» VerkamannaflokkurKúrdistans var stofnaður
seint á áttunda áratug ald-
arinnar sem leið og hóf vopn-
aða baráttu sína árið 1984.
» Flokkurinn féll frá kröfusinni um sjálfstæði
Kúrda-héraðanna í Tyrk-
landi á síðasta áratug. Hann
vill nú að héruðin fái aukin
sjálfstjórnarréttindi.
» Leiðtogi flokksins, Ab-dullah Öcalan, var hand-
tekinn árið 1999.
» Fimm ára vopnahléiflokksins lauk árið 2004.
UM 70% Tyrkja, sem tóku þátt í þjóðaratkvæðagreiðslu í gær, sam-
þykktu stjórnarskrárbreytingar sem fela meðal annars í sér að forseti
Tyrklands verður þjóðkjörinn. Recep Tayyip Erdogan forsætisráðherra
ræðir hér við fjölmiðlamenn eftir að hafa greitt atkvæði um stjórn-
arskrártillögu stjórnarinnar.
Kjörsóknin var rúm 42%. Stjórnarskrárbreytingarnar kveða á um að
forsetinn verði þjóðkjörinn til fimm ára og enginn megi gegna embætt-
inu lengur en í tvö kjörtímabil. Samkvæmt núgildandi stjórnarskrá er
forsetinn kosinn á þinginu til sjö ára og hann getur ekki sóst eftir endur-
kjöri.
Samkvæmt breytingartillögunni verður þingið kosið til fjögurra ára í
senn í stað fimm ára eins og verið hefur.
AP
Samþykkt að forseti
Tyrkja verði þjóðkjörinn
og það er mikill þrýstingur á stórfyrirtæki
um að þau hafi konur í forystunni en það hef-
ur ekki verið lögfest. Og ég vil auðvitað
minna á að í norsku ríkisstjórninni eru nú í
fyrsta sinn fleiri konur en karlar!“
– Víkjum að samskiptum Norðmanna og
Íslendinga. Nýtt skeið er hafið, samkomulag,
allavega viljayfirlýsing, um samstarf á sviði
öryggis, varna og björgunar á friðartímum.
Er að verða ljóst hvert umfangið verður?
„Ég held að það gangi ágætlega að vinna
að útfærslunni. Samkomulagið er ekki gam-
alt, gengið frá því á þessu ári, en norska
stjórnin leggur mikla áherslu á norðursvæðið
og viðbúnað þar í utanríkisstefnu sinni. Ís-
land er nú mjög áhugavert land að dómi
norskra ráðamanna, það verð ég vör við í ut-
anríkisráðuneytinu heima í Ósló. Þeir vilja að
ég skrifi um þessi mál og ég hef fengið heim-
sóknir, m.a. var utanríkismálanefnd Stór-
þingsins hér nýlega.
Samstarf um varnir meginverkefnið
núna
Von er á öðum ráðamönnum, hingað kemur
ráðherra málefna barna og jafnréttis, dóms-
málaráðherrann kemur hingað líka til að und-
irrita samning við Björn Bjarnason dóms-
málaráðherra. En samstarfið í öryggismálum
hefur satt að segja verið meginverkefnið hjá
mér frá því að ég kom hingað í lok ágúst. Þau
voru efst á baugi í viðræðum mínum við ís-
lenska ráðamenn.
Ef við ræðum útfærslu samkomulagsins er
þegar byrjað samstarf milli landhelgisgæsl-
unnar í báðum löndunum. Íslendingar hafa
leigt björgunarþyrlur af norsku fyrirtæki og
ef til vill munu ríkin kaupa saman þyrlur. Það
gæti orðið ódýrara en ella, hægt væri að hafa
samstarf um þjálfun og viðhald og þess hátt-
ar. Þetta er mjög spennandi og við vonum að
þetta verði að veruleika.
Tvær norskar F-16-orrustuþotur og ein
eftirlitsflugvél tóku þátt í æfingunni Norð-
urvíkingi á Íslandi í ágúst og það gæti einnig
orðið á næsta ári. Auk þess hafa verið sam-
ráðsfundir milli fulltrúa ráðuneyta í báðum
ríkjunum að undanförnu. Fyrir okkur er afar
mikilvægt að fá aðstoð Íslendinga við að
beina sjónum Atlantshafsbandalagsins í
auknum mæli að Norður-Atlantshafi. Ísland
er því mikilvægt fyrir okkur, NATO hefur
svo mörgu að sinna annars staðar, einkum í
Afganistan, og þess vegna þurfum við að
vekja athygli á norðurslóðunum.
Þingmannafundur NATO í Reykjavík nýtt-
ist vel í þessum efnum. Framkvæmdastjóri
NATO, sem ávarpaði fundinn, sagði einmitt
að huga þyrfti betur að viðbúnaði á Norður-
Atlantshafi og það er gott fyrir okkur,“ sagði
Margit F. Tveiten, nýr sendiherra Noregs á
Íslandi.
hér. Ferskleikinn er líklega meiri
fólk í ábyrgðarstöðum
ormfestan minni?
það held ég. Hér er samfélagið líka
ámennara og auðveldara að ná beinu
ndi við ráðamenn, hægt að fá strax við-
tta finnst mér mjög jákvætt.“
mir segja að skandinavíska örygg-
sé orðið svo þéttriðið og traust að það
jákvæmilega minnkað hneigðina til að
hættu, til að bjarga sér sjálfur og sýna
væði. Getur verið eitthvað til í því?
held að það séu margir orsakaþættir
alda því að kaupsýslumönnum ykkar
vegnað vel. Alls konar hömlum var af-
iðskiptalífinu, bankarnir voru einka-
r. En ég sé líka að í forystu fyrirtækj-
útrásinni er mikið af ungu fólki, sumt
ekki yfir þrítugu, reyndar aðallega
! Ég held að hvatningin sé mikil til að
sig vel þegar maður fær ábyrgð-
u svo ungur. En ég kom hingað fyrir
m öðrum mánuði og þykist alls ekki hafa
r endanlög svör við þessum spurn-
.“
r það rétt að norsk lög skyldi fyrirtæki
oma á jafnræði kynjanna í stjórnum
ækjanna?
i það er fyrst og fremst í stjórnmálum
hinu opinbera, þar verða konur að
minnst 40% af stjórnunarstöðum. Það
ins vegar komið fram tillögur á þingi
setja kynjakvóta á stjórnir fyrirtækja
að verða líkari“
Morgunblaðið/Kristinn
regs á Íslandi, veltir fyrir sér útrásinni: Maður veltir fyrir sér hvort um sé að ræða
klegri til að taka áhættu í viðskiptum en Norðmenn.
kjon@mbl.is
Morgunblaðið/ÞÖK
kar flugvélar tóku þátt í æfingunni.