Morgunblaðið - 21.11.2007, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ALÞINGI
FJALLAÐ var um það á degi ís-
lenskrar tungu sl. föstudag þegar
Jónas Hallgrímsson var grafinn á
Þingvöllum. Þar er vitnað í bókina
Ferðalok eftir Jón Karl Helgason
og kemur fram að bein Jónasar hafi
verið grafin upp aftur og send út til
Danmerkur til DNA-greiningar.
Heimildin var sótt í alfræðiritið
Wikipediu, sem er á netinu, en þess
var ekki gætt að um skáldskap var
að ræða af hálfu Jóns Karls.
„Þessi saga kennir okkur í fyrsta
lagi að maður á aldrei að vera íron-
ískur í rituðum texta, og í öðru lagi
að blaðamenn eiga aldrei að nota
Wikipediu sem heimild,“ segir Jón
Karl. „Bókin Ferðalok kom út hjá
Bjarti í ritröð sem nefndist Svarta
línan. Í þeim bókum sem komu út í
ritröðinni til að byrja með léku höf-
undar sér meðvitað með mörk raun-
veruleika og ímyndunar, veruleika
og skáldskapar. Ferðalok voru eng-
in undantekning en þar er fjallað
um hvernig beinamál Jónasar hefur
verið túlkað, endurtúlkað og mis-
túlkað í fræðitextum og skáldskap.“
Þegar Jón Karl skrifaði bókina
einsetti hann sér að skrifa hana
þannig að hún gæti verið lesin hvort
sem er af Íslendingum eða útlend-
ingum. „Af þeim ástæðum og öðrum
rammaði ég inn frásögnina með
skálduðu bréfi, þar sem segir að
textinn sem þarna fari á eftir sé
skýrsla skrifuð fyrir konunglegu
dönsku vísindaakademíuna EN
HENNI hafi verið falið að rannsaka
hvort leifarnar í kistu Jónasar á
Þingvöllum séu í raun og veru af
honum og kistu hans. Um það leyti
sem ég skrifaði bókina höfðu hug-
myndir um slíka rannsókn verið
viðraðar af fullri alvöru á opinber-
um vettvangi, meðal annars í
Fréttablaðinu.
Bréfið í upphafi Ferðaloka var
raunar dagsett fram í tímann, bókin
kom út vorið 2003 en bréfið er dag-
sett 9. nóvember 2003. „En það var
hluti af húmornum að ímynda sér
aðstæður þar sem Jónas yrði send-
ur aftur til Danmerkur – á vit
gömlu herraþjóðarinnar – mér
fannst að það væri hámark íroní-
unnar í ljósi þess sem á undan var
gengið. En þetta bréf er að mestu
leyti uppspuni, leikur sem ég treysti
á að lesendur bókarinnar myndu
átta sig á. En það hefur ekki gengið
fyllilega eftir.“
Jón Karl viðurkennir að önnur
lygi sé í bók hans. „Framarlega í
Ferðalokum er vitnað í blaðagrein
eftir belgískan fræðimann, Arendt
Tisch, sem er ekki til. Ég gef það til
kynna með því að dagsetja blaða-
greinina 31. júní árið 2000, en sá
dagur finnst ekki á neinu almanaki.
Ég skapaði þennan fræðimann til að
segja eitt og annað sem ég var að
hluta til sammála en vildi samt geta
andmælt eða rökrætt. Bókin fjallar
að einhverju leyti um það hvernig
margskonar skáldskapur, þar á
meðal Atómstöðin eftir Halldór
Laxness, hefur mótað sýn okkar á
þann sögulega veruleika sem beina-
málið er hluti af. Samþætting skáld-
skapar og sagnfræði er í raun eitt af
meginviðfangsefnum Ferðaloka.“
Jón Karl segist hafa séð um-
rædda færslu á Wikipediu fyrir
nokkru síðan og sett inn athuga-
semd um að það væri ekki rétt að
bein Jónasar hefðu verið send til
Danmerkur til rannsókna. Sú at-
hugasemd sé hinsvegar horfin núna
án þess að textinn hafi verið leið-
réttur. „Ég hefði líklega betur leið-
rétt þetta beint,“ segir hann. „En
ég viðurkenni að ég hef lúmskt
gaman af þessu öllu saman; bókin
mín var að einhverju leyti skrifuð til
að fækka vitleysunum í kringum
umfjöllun um beinamálið, en ég
virðist hafa fjölgað þeim frekar en
hitt. Það kemur vel á vondan, ekki
satt?“
Þess má geta að einn kafli Ferða-
loka er birtur í bókinni Undir
hraundranga, nýútkomnu úrvali
skrifa ýmissa höfunda um Jónas
Hallgrímsson og verk hans. Í aftan-
málsgreinum með kafla sínum þar
tekur Jón skýrt fram hvað í umfjöll-
un hans er ábyggilegt og hvað
skáldað.
Á mörkum veruleika og skáldskapar
Bein Jónasar Hall-
grímssonar valda
áfram misskilningi
Eftir Höllu Gunnarsdóttur
halla@mbl.is
HÚSNÆÐISSTEFNAN er komin í
þrot og eitt brýnasta verkefni næstu
ára er að endurreisa húsnæðiskerfi
landsins. Þetta kom fram í máli Jó-
hönnu Sigurðardóttur félagsmála-
ráðherra í utandagskrárumræðu á
Alþingi í gær.
Katrín Jakobsdóttir, þingmaður
Vinstri grænna, var málshefjandi og
hafði þungar áhyggjur af stöðunni á
húsnæðismarkaði. Lækkun húsnæð-
islána hafi leitt til þess að þau dygðu
ekki fyrir íbúðakaupum og íbúða-
kaupendur, oftast ungt fólk, þyrfti
því að taka viðbótalán á háum vöxt-
um eða með því að taka veð. „Hæst-
virtur forsætisráðherra lét hafa það
eftir sér í síðustu viku að fólk ætti að
halda að sér höndum í fasteignavið-
skiptum en ég velti því fyrir mér
hverjum þau skilaboð eru ætluð,“
sagði Katrín jafnframt og bætti við
að ungt fólk þyrfti að koma sér þaki
yfir höfuð. Leigumarkaðurinn væri
dýr, lítill og ótryggur.
Húsnæðismál eru velferðarmál
Jóhanna Sigurðardóttir sagði
stöðu lágtekjufólks og fyrstu kaup-
enda á húsnæðismarkaði sjaldan
hafa verið verri. Hækkun fasteigna-
verðs mætti rekja til þess þegar
stjórnvöld og bankarnir ákváðu að
stórauka lánsfé til húsnæðiskaupa.
„Margir telja að þetta hafi verið al-
varleg hagstjórnarmistök,“ sagði Jó-
hanna og lagði áherslu á að þróun-
inni þyrfti að snúa við en til þess
þyrfti samstöðu margra; stjórnar,
stjórnarandstöðu, ríkis, sveitarfé-
laga, aðila vinnumarkaðarins og
lánastofnana. „Ljóst er að vaxtakjör
á langtímalánum á húsnæðismarkaði
eru út úr öllu korti og alls óviðunandi
sem langtímafjármögnun fyrir
íbúðakaupendur.“
Jóhanna sagðist eiga von á tillög-
um frá starfandi nefnd um málið á
næstu dögum sem vonandi gætu
bætt hag fyrstuíbúðarkaupenda,
byggt upp almennilegan leigumark-
að og fjölgað búsetuformum, m.a.
með húsnæðissamvinnufélögum.
„Sveitarfélögin þurfa að útvega
lóðir á kostnaðarverði og sveitar-
félögin hér á höfuðborgarsvæðinu
þurfa að taka höndum saman um að
mynda sameiginlegan íbúðamarkað
með fjölbreytilegum valkostum og
ríkið þarf að viðurkenna að húsnæð-
ismálin séu velferðarmál og láta út-
gjöld hins opinbera endurspegla
það,“ sagði Jóhanna.
Húsnæðisstefnan
er komin í þrot
Kallar eftir samstöðu við að endurreisa húsnæðiskerfið
Morgunblaðið/Jim Smart
Fólkið er alltaf að byggja Félagsmálaráðherra vill endurreisa húsnæð-
iskerfið og vill að ríkið viðurkenni húsnæðismál sem velferðarmál.
Gott og slæmt
Önnur umræða um fjáraukalaga-
frumvarp fyrir árið 2007 tók lung-
ann úr deginum á Alþingi í gær en í
fjáraukalögum eru veittar heimildir
fyrir greiðslum úr ríkissjóði sem eru
ekki í fjárlagafrumvarpi.
Margir þingmenn höfðu áhyggjur af
því fordæmi sem væri skapað með
því að veita fé til að greiða niður
rekstrarhalla ríkisstofnana, þó að
flestir hefðu verið sammála mik-
ilvægi þess að greiða niður skuld-
irnar. Hins vegar væri slæmt ef það
skapaðist fordæmi fyrir því að rík-
isstofnanir gætu farið fram úr þeim
heimildum sem þær hefðu sam-
kvæmt fjárlögum en treystu á að
það bjargaðist með fjáraukalögum
síðar á árinu.
Loforðin gefin
út áður
Jón Bjarnason og Guðjón Arnar
Kristjánsson, nefndarmenn í fjár-
laganefnd, skiluðu séráliti á frum-
varpinu og gagnrýndu harðlega að
þegar hefðu verið gefin loforð um
greiðslurnar sem væri verið að leita
heimilda fyrir. Framkvæmdavaldið
hefði raunar tekið sér fjárveit-
ingavald. Þá segja þeir tilvilj-
anakennt hvaða stofnanir fái leið-
réttingar í fjáraukalögum á hverjum
tíma og að það vinnulag verði að
laga.
Frekar með fjárlögum
Bjarni Harð-
arson, Framsókn,
sagði í umræðun-
um að faglegra
væri að nýta fjár-
lög til að höggva
á skuldahala rík-
isstofnana en að
gera það með
fjáraukalögum og
Illugi Gunn-
arsson, Sjálfstæðisflokki, vildi sjá
aðgerðir til að Alþingi stæði ekki
frammi fyrir svipuðum vanda aftur
að tveimur árum liðnum. „Það væri
óþolandi vegna þess að þar með
væri verið að staðfesta það að við
værum að færa frá okkur fjárveit-
ingavaldið til framkvæmdavaldsins
– til ríkisstofnana,“ sagði Illugi og
bætti við að hann hefði viljað sjá
raunhæfar áætlanir um rekstur
þessara stofnana.
Erfið efnahagsstjórn
Í máli þingmanna komu líka fram
áhyggjur af því hversu illa gengi að
spá fyrir um þróun efnahagsmála.
„Ég sagði við fyrstu umræðu um
fjáraukalagafrumvarpið að fjárlög
fyrir 2007 hefðu verið slakur spá-
dómur um þróun fjármála ríkisins á
þessu ári,“ áréttaði Guðjón Arnar
og Illugi velti því upp hvort leggja
þyrfti meiri vinnu í áætlanagerð.
Það væru stórkostleg vandræði ef
erfitt væri að sjá fyrir hvert svigrúm
ríkissjóðs væri og hver hagvöxtur
yrði.
Bjarni Harðarson
ÞETTA HELST …
SALA á 1.700
íbúðum á varn-
arsvæðinu á
Keflavíkurflug-
velli stóðst ekki
lög enda voru
þær ekki aug-
lýstar til sölu og
Ríkiskaup komu
ekki að málinu
eins og lög og
reglur kveða á um. Þetta kom
fram í máli Atla Gíslasonar, þing-
manns Vinstri grænna, á Alþingi í
gær.
Atli sagði skýrt í lögum um op-
inber innkaup að sala eigna rík-
isins ætti að fara í gegnum Rík-
iskaup og að auk þess hefðu íbúar
allra ríkja EES-svæðisins átt rétt
til kaupa á þessum eignum. „Þessi
sala hefur átt sér stað í heimild-
arleysi og fyrir mér blasir að um
lögbrot er að ræða,“ sagði Atli og
vildi fá að vita hvað byggi þar að
baki.
Árni M. Mathiesen fjármálaráð-
herra vísaði hins vegar í önnur lög
sem fjalla um skil á varnarsvæðinu
og sagði að samkvæmt þeim væri
skýrt að heimilt hefði verið að fela
þróunarfélagi Keflavíkurflugvallar
umsýslu fasteigna á svæðinu. „Ég
verð því að lýsa undrun minni yfir
því að það skuli verið að draga
svona skýran texta í efa,“ sagði
Árni og bætti við að hlutverk þró-
unarfélagsins færi ekki á milli
mála og að fjárlaganefnd hefði
verið gerð grein fyrir starfsemi
þess.
Ólögleg
sala á
íbúðum?
Árni M. og Atli Gísla-
son vísa hvor í sín lögin
Atli Gíslason
LÖGREGLA mun hafa lagalegar heimildir til að
koma fyrir hlerunarbúnaði í bílum eða á fólki ef
frumvarp Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra
verður að lögum. Úrskurður dómara þyrfti þó að
liggja fyrir og aðeins væri hægt að grípa til slíkra
aðgerða ef ástæða væri til að ætla að upplýsing-
arnar skiptu miklu fyrir rannsókn máls.
Björn segir aðeins um að ræða lögfestingu á úr-
ræðum sem hafi verið notast við um hríð og dóm-
stólar fallist á en Atli Gíslason, þingmaður Vinstri
grænna, hefur áhyggjur af því að verið sé að
rýmka heimildir lögreglu á kostnað einstaklings-
frelsis og mannréttinda.
Björn mælti fyrir frumvarpinu á Alþingi í gær
en um er að ræða mjög viðamikið frumvarp til
breytinga á lögum um meðferð
opinberra mála, sem munu ef
frumvarpið verður að lögum,
kallast sakamál. Björn sagði að
með frumvarpinu væri verið að
gera skýrara hvaða skilyrði
þyrftu að vera fyrir hendi til að
beita mætti þvingunarráðstöf-
unum, s.s. líkamsleit, símhler-
un og gæsluvarðhaldi. „Má þar
nefna að ákvæði um gæsluvarð-
hald er ítarlegra og nýmæli sett fram til að koma í
veg fyrir að maður verði úrskurðaður í gæslu-
varðhald fyrir tiltölulega litlar sakir,“ sagði Björn
og bætti við að gert væri ráð fyrir að maður væri
ekki látinn sæta einangrun í gæsluvarðhaldi gegn
vilja sínum nema með dómsúrskurði.
Atli, sem var eini þingmaðurinn sem tók til máls
í þessari fyrstu umræðu, var um margt ánægður
með frumvarpið en sagði þvingunarúrræði alltaf
fela í sér skerðingu á mannréttindum. „Þarna er
vandratað meðalhófið,“ sagði Atli og lagði áherslu
á að alltaf ætti að túlka vafann mannréttindum og
einstaklingum í hag, ekki lögreglu. Að hans mati
hafa lögregluhagsmunir verið teknir fram fyrir í
frumvarpinu, t.d. með því að lögregla geti lagt
hald á muni án dómsúrskurðar. Atli sagðist jafn-
framt hafa áhyggjur af því hver ætti að hafa eft-
irlit með eftirlitsaðilanum, þ.e. lögreglu, og taldi
„öryggisventlana“ ekki vera nægilega góða.
Hlerunarbúnaður í bíla og á fólk
 Atli Gíslason telur sakamálafrumvarp rýmka heimildir lögreglu á kostnað einstak-
lingsfrelsis  Ráðherra segir að verið sé að lögfesta úrræði sem hafi verið notuð
Björn Bjarnason