Morgunblaðið - 29.12.2007, Page 28

ÉG get eiginlega ekki fært það í orð
hvað mér finnst afskræmingin á
Skólavörðustíg 46, sem þú berð
ábyrgð á, vera ósmekkleg. Er þér al-
vara eða er þetta kannski ráðabrugg
sem á að sýna fram á hvað skipulags-
og byggingarsvið í Reykjavík er
stjórnsýslulega veikburða?
Ef þér er alvara þá held ég að sag-
an eigi eftir að dæma þetta verk þitt
og það verður fljótlega sett á stall
með öðrum samsvarandi skemmd-
arverkum, eins og á Edinborg-
arversluninni og Kirkjuhvoli.
Ég ætla ekki að fjölyrða um annan
arkitektúr eftir þig, sem mér skilst að
sé ekki sá versti, en ég trúi því að til-
finningu fyrir fagurfræði eldri bygg-
inga skorti þig fullkomlega og þú ætt-
ir kannski að láta þær vera í
framtíðinni. Þ.e.a.s. ef þér er alvara
með þessu. Ef þú ert áhugamaður um
tónlist, hefurðu kannski áhuga á að
heyra hvernig ég skopstæli Beetho-
ven í frístundum. Ég dreg það samt í
efa og á það sama við um mig, ég hef
ekki áhuga á skopstælingu þinni á
höfundarverki Einars Erlendssonar,
Skólavörðustíg 46, og ég held að það
sama eigi við um flesta Reykvíkinga,
landsmenn og alla ferðamennina sem
koma þarna daglega. Ég held satt
best að segja að enginn verði ánægð-
ur með þessa skopstælingu nema
kannski þú sjálfur, þegar þú verður
þarna í útskotinu þínu að dást að flug-
eldunum á gamlárskvöld.
Ég vona samt svo innilega að þetta
sé allt á misskilningi byggt og um sé
að ræða gjörning sem tekinn verði
niður strax á nýársdag. Og að húsið
verði þá samstundis allt fært aftur í
það horf sem upprunalegi arkitektinn
sá það fyrir sér í, og þá með uppruna-
legum júgend-gluggum (þú ert arki-
tekt, þú ættir að vita hvað það er).
Kær kveðja,
ÞÓRÐUR MAGNÚSSON,
tónskáld.
Skólavörðustígur 46
Frá Þórði Magnússyni
NOKKUR umræða hefur skapast
um fjölskylduheimilið á Kumbaravogi
á þessu ári. Þótt mikill meirihluti
þeirra einstaklinga sem ólust upp á
staðnum hafi lýst Kumbaravogi sem
góðu og öruggu heimili
vill það brenna við að
mest sé gert úr nei-
kvæðum viðhorfum á
síðum dagblaða, ekki
síst af þeim sem ein-
ungis þekkja til heim-
ilisins af afspurn. Það
finnst mér miður. Ég
var sjö ára gamall þeg-
ar ég kom á Kumb-
aravog veturinn 1967
og þar átti ég heimili til
tvítugs er ég stofnaði
mitt eigið heimili á
Stokkseyri ásamt konu
minni. Þar höfum við
búið og starfað síðan. Á fullorðins-
árum mínum hef ég því haft mikil
samskipti við Stokkseyringa og nær-
sveitamenn sem þekktu og þekkja vel
til Kumbaravogs. Ég hef aldrei orðið
var við annað en virðingu fyrir því
góða starfi sem þar fór fram, ekki síst
hjá þeim sem best til þekktu svo sem
fyrrverandi starfstúlkur á heimilinu
og iðnaðarmenn sem unnu við hús-
byggingar á Kumbaravogi. Og ég hef
aldrei heyrt gagnrýnisraddir fyrr en
nú eftir öll þessi ár og þá í framhaldi
af umræðu um annað og alls óskylt
heimili eða stofnun.
Einstaklega góðar minningar
Ég gleymi aldrei deginum þegar
ég kom fyrst að Kumbaravogi ásamt
yngri bróður mínum. Mér fannst eins
og ég hefði stigið inn úr stormi í
öruggt skjól og hlýju þegar ég hitti
fósturforeldra mína Hönnu og Krist-
ján í fyrsta sinn, og upplifði þeirra
bjarta og fallega heimili. Fram að
þeim tíma hafði ég ekki átt sjö dag-
ana sæla. Ég hafði verið í vist á Norð-
urlandi þar sem aðbúnaður var öm-
urlegur, óregla mikil og kvíðinn ávallt
til staðar. Raunar hafði vistin þar
endað með ósköpum og við börnin
send í snarhasti aftur suður. Þá tók
við dvöl á ópersónulegri ríkisstofnun
nálægt Reykjavík þar sem börnin
voru höfð saman í stórum svefnsal
með kojum upp við alla
veggi og úti á miðju
gólfi. Annað var eftir
því, kalt og vélrænt.
Það fer hrollur um mig
þegar ég hugsa til
þeirra daga. Á Kumb-
aravogi var andinn allur
annar. Þar eignaðist ég
strax fjölskyldu, alvöru
heimili og fósturfor-
eldra sem sýndu mér
hlýju og ástúð frá fyrsta
degi. Það er erfitt að
lýsa muninum á óper-
sónulegri stofnun og
heimili fyrir þeim sem
ekki þekkja til en sem betur fer þurfa
fæst börn að kynnast öðru en eigin
heimili. En sum okkar hefðum senni-
lega aldrei fengið að kynnast öðru en
ópersónulegum stofnunum ef ekki
hefði verið fyrir Kumbaravog og starf
fósturforeldra minna þar. Þetta er
hinn harði raunveruleiki málsins.
Frábær staður fyrir
fjörmikinn strák
Ég var einn af þessum krökkum
sem var ekki mikið gefinn fyrir bók-
ina og inniveru en hafði þeim mun
meira gaman af allri útiveru, leikjum
úti í náttúrunni, og öllum verklegum
framkvæmdum og stússi. Fyrir ung-
an strák, fullan af atorku og sköp-
unarkrafti, var Kumbaravogur og
Stokkseyri hálfgerð paradís. At-
hafnafrelsið og rýmið til að athafna
sig var nánast ótakmarkað, hvort
heldur við að smíða kofa í túninu
heima, rækta grænmeti og halda
gæludýr, eða við að klambra saman
fleka og stunda siglingar í fjörunni á
Stokkseyri, eða þá leita að hreiðrum í
móunum norður af Kumbaravogi.
Sjálfur hafði ég sérstaklega gaman af
öllu sem laut að trésmíðum og var
ávallt stoltur væri mér trúað fyrir
krefjandi verkefni. Afstaðan á Kumb-
aravogi var sú að leyfa okkur að
þroskast í gegnum krefjandi leik og
starf, og mistækist okkur var okkur
kennt að reyna aftur og gera betur.
Ávallt var reynt að sjá til þess að við
hefðum nægan efnivið og verkfæri í
leiki okkar og uppátæki. Og fóstur-
foreldrar mínir treystu mér og
kenndu mér að treysta á sjálfan mig.
Þetta hafði mótandi áhrif á mig og
lífshlaup mitt. Ég var nítján ára gam-
all þegar ég byggði mitt eigið ein-
býlishús á Stokkseyri sem ég hef búið
í með konu minni og fjölskyldu allar
götur síðan. Í starfi mínu sem smiður
og verktaki á Suðurlandi hef ég notið
góðs af því veganesti sem ég fékk og
þeim lífsgildum sem ég lærði á
Kumbaravogi. Dugnaður fósturfor-
eldra minna við að ferðast með sinn
stóra barnahóp um byggðir Íslands
og óbyggðir hafði líka mótandi áhrif á
áhugamál mín og minnar fjölskyldu.
Féllum vel inn í
hópinn á Stokkseyri
Ég hafði frá fyrstu tíð góð sam-
skipti við önnur börn og unglinga á
Stokkseyri og mér fannst að við
krakkarnir á Kumbaravogi hefðum
ætíð fallið vel inn í hópinn og aðlagast
vel lífinu á Stokkseyri. Ég varð þess
aldrei áskynja að litið væri á okkur
með neinum öðrum hætti en önnur
börn í þorpinu og minnist þess ekki
að við höfum skorið okkur úr á neinn
hátt hvað varðar klæðaburð, náms-
aðstöðu eða aðbúnað. Í þessu sem
öðru tókst fósturforeldrum mínum að
skapa okkur eðlilegar fjölskyldu-
aðstæður. Ég eignaðist strax góða
vini í þorpinu sem sumir eru enn á
meðal minna nánustu vina. Og þar
kynntist ég einnig konu minni og lífs-
förunaut. Við höfum nú verið gift í
tæp þrjátíu ár. Drengirnir okkar
nutu þess ætíð að eiga ömmu og afa á
Kumbaravogi. Hanna fósturmóðir
mín var einstaklega elskuleg og hlý-
leg kona sem börnum fannst und-
antekningarlaust gott að vera nálægt.
Dagleg umhyggja hennar fyrir
barnahópnum fannst mér nánast tak-
markalaus. Kristján fósturfaðir minn
er hlýr og traustur maður, föðurlegur
og gat verið strangur en þó umfram
allt sanngjarn maður. Það hef ég
fundið í öllum mínum samskiptum við
hann í rúma fjóra áratugi. Mannúð og
trúfesta hefur einkennt allt líf hans til
þessa dags.
Hlýleikar með okkur
fóstursystkinunum
Þegar við krakkarnir á Kumbara-
vogi uxum úr grasi og fórum að heim-
an dreifðumst við um landið og heim-
inn eins og gengur. Við höfum þó
reynt að hafa samband, ekki síst á há-
tíðarstundum. Ég hef alla tíð átt góð
samskipti við fóstursystkini mín og
hefur það ekki breyst eftir að umræð-
an um Kumbaravog hófst. Ég hef
fylgst með umræðunni og verð að við-
urkenna að það er margt í henni sem
ég á erfitt með að fá botn í. Ég kýs að
líta svo á að sumt í þessari skrýtnu
umræðu sé einfaldlega byggt á mis-
minni eða misskilningi. Ummæli um
að við börnin höfum stöðugt verið
send á aðra bæi til að vinna eru dæmi
um það. Ég minnist þess ekki að við
höfum hjálpað til á öðrum bæjum ut-
an einu sinni öll þau ár sem ég hef
þekkt til Kumbaravogs, og þá stutt-
lega við kartöfluuppskeru. Ummæli
um að við höfum sýknt og heilagt ver-
ið að safna peningum fyrir hjálp-
arstarf eru af sama sauðahúsi. Við
tókum einu sinni á ári þátt í slíkri
söfnun fyrir hjálparstarf og ég er
raunar stoltur að því. Ummæli um að
okkur hafi verið haldið stíft að vinnu,
við höfum hvorki haft tíma til tóm-
stunda né náms, eru illskiljanleg í
mínum huga. Við unnum síst meira
en krakkar á öðrum bæjum í kringum
okkur, áherslan á menntun og upp-
byggileg tómstundamál var meiri hjá
okkur ef eitthvað er.
Niðurlag
Þegar ég hafði lokið við þessi skrif
á Þorláksmessu birtist í Morgun-
blaðinu aðsend grein, „Kumbara-
vogsbörnin“ (bls. 34-35), þar sem veg-
ið er með afar ósanngjörnum hætti að
fósturföður mínum og æskuheimili
mínu. Sú grein ber ekki vott um virð-
ingu fyrir umfjöllunarefninu. Þar er
endurtekin ýmis gagnrýni á Kumb-
aravog sem við fósturbörn Hönnu og
Kristjáns höfðum hrakið lið fyrir lið í
yfirlýsingu sem birtist í DV í mars sl.
og vitnað var til í Morgunblaðinu 9.
desember sl. Í greininni er einnig
endurtekin sú firra að við börnin á
Kumbaravogi hefðum ein byggt hús-
in á lóðinni, en sjálfur þekki ég per-
sónulega á þriðja tug iðnaðarmanna
sem komu að þeim framkvæmdum.
Þá er í greininni gert lítið úr við-
horfum okkar, meirihluta fóstur-
barnanna á Kumbaravogi, sem lýst
höfum þakklæti til Kristjáns og
Hönnu. Þannig er í senn farið nei-
kvæðum orðum um heimili okkar og
gert lítið úr dómgreind okkar sem
fullorðinna einstaklinga. Þessi fram-
setning er óviðeigandi. Af gefnu til-
efni er rétt að taka fram að yfirlýsing
okkar var algerlega að okkar eigin
frumkvæði og án vitneskju fóstur-
föður okkar.
Ég geri mér grein fyrir því að ein-
staklingar geta upplifað æskuár sín
með ólíkum hætti, og að ævikjör
manna ráða því líka að einhverju leyti
hvaða blæ æskuminningar fá á full-
orðinsárunum. En við verðum öll að
reyna að gæta sanngirni í umræðu
um fortíð okkar og halda til haga
staðreyndum málsins. Annars er
hætta á að við særum fólk að ósekju.
Almenn virðing fyrir góðu starfi
Pétur Ragnar Sveinsson
skrifar um veru sína hjá
góðu fólki á Kumbaravogi
»Ég kýs að líta svo áað sumt í þessari
skrýtnu umræðu sé ein-
faldlega byggt á mis-
minni eða misskilningi.
Pétur Ragnar
Sveinsson
Höfundur er verktaki á Suðurlandi.
28 LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
KANNANIR kveða sýna að við
Íslendingar séum haldnir for-
dómum í vaxandi mæli.
Fordómum sem beinast gegn
erlendu fólki. Sama virðist upp á
teningnum meðal ná-
grannaþjóða okkar.
Ég og fleiri viljum
meina að oft sé orðið
fordómar notað
býsna frjálslega.
Ég heyrði þetta
rætt á sínum tíma í
útvarpi og skýrt
þannig að það þýddi
að fella dóma að óat-
huguðu máli, m.ö.o.
að dæma fyrirfram.
Ég er nú ekki viss
um að það
hafi hitt naglann á
höfuðið, eða dugi til skýringar.
Að fordæma eitthvað eða ein-
hvern getur verið gert að vel at-
huguðu máli. Ég fordæmi t.d. að-
farir olíufélaganna á
undanförnum árum. Það gera víst
flestir og hreint ekki að óathug-
uðu máli eða að ástæðulausu.
Eins má líklega segja að flest
heilbrigt fólk fordæmi þá sem
selja unglingum eiturlyf. Við höf-
um fordóma gagnvart slíku fólki.
Nú hefur hver eftir öðrum að
skoðanir fólks á þessu eða hinu
séu fordómar ef þær eru á ein-
hvern hátt neikvæðar gagnvart
því eða þeim sem um er rætt.
Þannig ættu það að vera for-
dómar ef mér félli ekki við Björn
Bjarnason og verk hans.
Sérhver maður með sæmilega
vitsmuni hlýtur að leggja það á
sig að íhuga aðkallandi vandamál
samtímans t.d. tilflutning þjóða
og þjóðabrota um heiminn.
Heiðarlega fengin niðurstaða
er ekki fordómar, heldur leiðir
hún til þess að viðkomandi
myndar sér skoðun á málinu.
Ég hef t.d. þá skoðun að ég
eigi meira tilkall til gæða þessa
lands en einhver Negus-Negusý
frá Abessiníu eða
Bó-bó frá Borneó.
Það á nákvæmlega
ekkert skylt við for-
dóma enda ágirnist
ég ekki föðurland
þeirra.
Ég held líka að
það sé ekki að
ástæðulausu að
menn (flestir) eru
ekki vissir um að
hjónabönd fólks frá
gerólíkum menning-
arsvæðum séu mjög
æskileg.
Góðgjarn maður og sennilega
fordómalaus nefndi það í útvarp-
inu, þegar minnst var á músl-
imann í Svíþjóð, sem myrti dótt-
ur sína vegna þess að hún átti
sænskan unnusta – já, hann af-
greiddi málið með því að „mað-
urinn væri frá öðrum menning-
arheimi þar sem þetta væru
eðlileg viðbrögð“.
Ég verð nú að viðurkenna að
ég hef heilmikla fordóma gegn
slíku. Einnig það að mig langar
ekki að sjá þessháttar „menning-
arheim“ stofnaðan á Íslandi.
Mér finnst nú trúlegt að fólkið
í Alþjóðahúsinu sé mér sammála
um þetta.
Ætli það séu ýkja margir Ís-
lendingar sem óskuðu dóttur
sinni eiginmanns sem krefðist
þess af henni að hún dúðaði sig
frá hvirfli til ilja, þannig að ekki
sæist af henni
annað en augun. Þannig skyldi
hún fara um í 30-40 gráða hita.
Var nokkur að tala um frelsi
og jafnrétti? Ég held það eigi við
hér og ég neita því að í því felist
nokkrir fordómar.
Ég tel að í afstöðu þeirra sem
þykjast bæði víðsýnni og frjáls-
lyndari en annað fólk, í þessu og
fleiru, felist alveg ótrúlega miklir
fordómar. Þeir/þær fordæma fólk
fyrir að komast að annarri nið-
urstöðu en þeir/þær. Það er
reyndar stundum kölluð þröng-
sýni – jafnvel heimska. Eflaust
væri það hollt þessari umræðu að
þeir sem vissastir eru um eigið
víðsýni og réttsýni gæfu sér tíma
til að hlusta og íhuga af og til.
Mér fannst Sigurbjörn biskup
komast að kjarna málsins þegar
hann sagði, að vísu í öðru sam-
hengi: „Betri er íhugandi efi en
hugsunarlaus trú.“
Hann vissi hvað hann söng,
gamli maðurinn.
Fordómar
Guðjón E. Jónsson fjallar um
fordóma á ýmsum sviðum í
þjóðfélaginu
» Sérhver maðurmeð sæmilega
vitsmuni hlýtur að
leggja það
á sig að íhuga að-
kallandi vandamál
samtímans
til dæmis tilflutning
þjóða og þjóðabrota
um heiminn.
Guðjón E. Jónsson
Höfundur er fv. kennari.
EINU sinni enn talar Íslendingur
jafnvel Íslendingur sem er búsettur í
Danmörku um „ligeglade danskere“.
Nú má vera að þessir Danir séu í
raun „ligeglade“ sem merkir að þeim
sé sama um hann. En samhengi text-
ans sýnir að höfundur á alls ekki við
það.
Hann á við að þeir séu síkátir, allt-
af glaðir sem sé: „altid glade, altid
muntre, glade og muntre, gemytlige“
og hvað veit ég. Það er skelfilegt fyr-
ir dönskukennara að upplifa það ár
eftir ár að nemendur misskilja orð
en þegar svo menn, sem ættu að vita
betur, útbreiða boðskapinn um
kuldalega sjálfumhverfa „ligeglade“
Dani, þá er nóg komið.
„Jeg er ligeglad.“ merkir á
dönsku „Mér er skítsama.“ og lærið
það nú! Jólakveðjur.
PÉTUR RASMUSSEN
dönskukennari.
Ég er ekki „ligeglad“
Frá Pétri Rasmussen