Morgunblaðið - 02.01.2008, Síða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 2. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Kristínu Heiðu Kristinsdóttur
khk@mbl.is
É
g eignaðist mína fyrstu
myndavél árið 1948.
Þá fór ég til Reykja-
víkur og keypti hana í
Hans Petersen. Ég
var búinn að safna mér fyrir henni
lengi enda kostaði hún hvorki meira
né minna en eitt þúsund krónur. Ég
á þessa góðu amerísku vél ennþá.
Núna nota ég aftur á móti ferlega
góða Minolta-vél sem sonur minn
keypti fyrir mig í Þýskalandi fyrir 30
árum,“ segir Sverrir Gíslason sem er
haldinn ólæknandi ljósmyndadellu.
„Ég á þúsundir mynda sem ég hef
tekið yfir ævina, alveg frá því ég var
unglingur,“ heldur Sverrir áfram, en
fyrir tveimur árum tók hann sig til
og gaf út ljósmyndabókina Flettu.
Þar er að finna tæplega fjögur
hundruð myndir sem sýna mannlífið
í gamla Reykjafjarðarhreppi við Ísa-
fjarðardjúp. Nú hefur hann bætt um
betur og gefið út aðra ljósmynda-
bók, Gluggastein, sem einnig segir
frá lífi fólksins fyrir vestan í starfi og
leik frá hinum ýmsu tímum.
Bretinn pússar byssurnar
Myndirnar í þessum bókum eru
dýrmætar heimildir um horfna tíma
og gengið fólk í gamla Reykj-
arfjarðar- og Ögurhreppi, en marg-
ar jarðir í Djúpinu hafa nú farið í
eyði. Heilmikill fróðleikur fylgir
hverri mynd og í nýju bókinni eru
auk þess ýmsar frásagnir Sverris frá
þessu svæði.
„Þetta eru mínar bernskuslóðir
þarna fyrir vestan, því ég var sendur
í fóstur á bæinn Heydal í Ísafjarð-
ardjúpi vorið 1941 þegar ég var níu
ára og var þar til tvítugs. Þar bjuggu
þá hjónin Elínus Jóhannesson og
Þóra Runólfsdóttir sem reyndust
mér afskaplega góð. Það var ekki
auðvelt fyrir móður mína að láta mig
frá sér en ég átti þrjár yngri systur
og hún hafði ekki tök á að sjá fyrir
okkur öllum á erfiðum tímum í
heimskreppunni miklu. Þetta byrj-
aði allt með því að móðir mín fór til
Önnu systur sinnar vestur á Ísafjörð
með okkur börnin sín og þar fór hún
í vist hjá Grími rakara, sem var faðir
Ólafs Ragnars forseta, en hann var
ófæddur þá. Mamma fór fljótlega úr
vistinni og flutti með okkur í kjall-
arann hjá Hjálpræðishernum á Ísa-
firði. Breski herinn bankaði þar upp
á og tók húsið undir sína starfsemi.
Þarna kynntist ég Lesley, sem var
tvítugur Breti og það fór vel á með
okkur. Mér fannst spennandi að
heimsækja hann upp á herbergi þar
sem hann var að pússa byssurnar.“
Varð snemma munaðarlaus
Móðir Sverris kynntist fljótlega
Sigurði Ólafssyni hjá Hjálpræð-
ishernum og þau fluttu suður til
Reykjavíkur, þar sem peningarnir
voru. „Móðir mín var orðin barns-
hafandi af fimmta barninu og þar
sem Sigurður var kunnugur bænd-
um í Djúpinu, þá varð úr að mér var
komið fyrir í sveitinni fyrir vestan.
Náttúran, dýrin og allt sem fylgdi
sveitalífinu, voru nýmæli fyrir mig
og ég var heillaður af þessu. Elínus
og Þóra voru með þrjú hundruð
kindur og ég var ljósmóðir á vorin og
það gekk ekki lítið á stundum hjá
blessuðum skepnunum.“
Sverrir varð snemma mun-
aðarlaus því móðir hans dó 1942 þeg-
ar hann var ellefu ára en faðir hans
hafði látist tveimur árum áður.
„Ekki nóg með það, heldur dó Þóra
fóstra mín í Heydal tveimur árum
síðar, en mér þótti afskaplega vænt
um hana. Evlalía móðir Elínusar
hlúði að mér eftir fráfall Þóru og
mér fannst niðurinn í rokknum
hennar róandi og hún kenndi mér að
spinna og kemba ull.“
Var á rangri hillu
Sverrir bjó fyrir vestan fram á
fullorðinsár og það tók hann sárt að
þurfa að neita Elínusi um að taka við
búskapnum og jörðinni eftir hann.
„Forneskjan var svo mikil og ég var
of ungur til að binda mig í baslinu.“
Sverrir fór í kaupmennsku, réði
sig meðal annars sem fjósamann í
Geldingaholti austur í Hreppum.
Hann vann líka hjá Kananum við að
byggja Keflavíkurflugvöll og var þar
við sprengingar. Seinni lærði hann
svo til múrara en hann segir að þó
hann hafi unnið við það í tuttugu ár,
hafi hann verið á rangri hillu, því
ljósmyndunin hefur ævinlega átt
hug hans allan. „Ég hefði átt að
verða ljósmyndari, en það var
kannski ekki nógu arðbært þegar ég
var ungur maður.“
Sverrir segir að það sem kveikti
hugmynd hans um að gefa mynd-
irnar út á bók, hafi verið ljós-
myndasýning sem hann hélt árið
2003 í Reykjanesi við Ísafjarð-
ardjúp. „Ég stækkaði 400 myndir og
útbjó sögu við hverja einustu mynd
og ég fékk svo góð viðbrögð að ég
ákvað að gefa þetta út á bók og
stofnaði mitt eigið útgáfufyrirtæki
sem heitir Gígjarsteinn. Ég hef
nægan tíma, þarf ekki að mæta í fjós
og er löngu hættur að gegna hvers
konar skyldum.“
Ljósmyndadella Sverrir hefur alla tíð verið með ólæknandi áhuga á ljósmyndun. Hann hefur gefið út tvær ljós-
myndabækur, Flettu og Gluggastein, sem sýna mannlífið í gamla Reykjafjarðarhreppi við Ísafjarðardjúp.
1945 Ólafur Ólafsson, bóndi í Skálavík, með vænan hrút. Það þóttu mikil
hlunnindi að geta flutt sauðfé út í eyju enda kom það spikfeitt til baka.
Kýrin Hér mjólkar Heiðrún, húsfreyja í Svansvík, Stjörnu sína. Með henni
eru systkinin Jóhanna, Þorgerður og Pétur auk Sigríðar Vernharðsdóttur.
Múrari með
myndavél í sextíu ár
Ég hefði átt að verða
ljósmyndari, en það
var kannski ekki nógu
arðbært þegar ég var
ungur maður.
1943 Heimasætan í Hörgshlíð, Guðbjörg Þorsteinsdóttir, fóðrar hænurnar
sem hlaupa frjálsar og hæstánægðar um hlaðið.
daglegtlíf
Nýju ári var heilsað með stórfenglegum fagn-
aðarlátum víða um heim þegar 2008 gekk í garð.
Ástin blómstraði, kampavínið flaut og ljósadýrðin
lýsti upp himininn. » 28
áramót
Þeir sem vilja nota áramótin til að drepa í
síðustu sígarettunni geta sótt sér ýmiss
konar aðstoð sem getur gert gæfumuninn til
að hið vandasama verkefni takist. » 28
hollráð um heilsuna