Morgunblaðið - 02.01.2008, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. JANÚAR 2008 27
Útsalan er hafin
v/Laugalæk • sími 553 3755
Þ
að er ekki annað í boði en
að lifa með þessu og ekk-
ert er í farvatninu eins og
er sem kæmi til með að
gagnast mér í baráttunni
við eyrnasuðið. Þrátt fyrir að hafa
reynt margt í mataræði og lífsstíl,
virðist sem suðið lifi algjörlega sínu
sjálfstæða lífi, en ég hef þó tekið eftir
ákveðnu mynstri í mínu tilviki sem
við getum sagt að endurspeglist í
þremur mjög slæmum dögum í viku
hverri, tveimur þokkalegri dögum í
viku og öðrum tveimur betri dögum í
viku. Ef allir sjö dagar vikunnar væru
mjög slæmir, væri staðan hjá mér lík-
lega mun verri en hún er nú,“ segir 47
ára karlmaður, sem fékk tinnitus fyr-
ir tæpum átta árum í kjölfar þess að
hafa lent í geysimiklum hávaða í að-
eins örfáar sekúndur.
Sofnar út frá útvarpssuði
„Til að gera langa sögu stutta var
ég að reyna að aftengja mjög hávært
þjófavarnarkerfi í nýjum jeppa, sem
ég hafði verið að kaupa. Ég var búinn
að opna vélarhlífina á bílnum og var
með vinstra eyrað nærri þjófavörn-
inni þegar hún fór allt í einu í gang.
Þessi skerandi hávaði varði í um
fimmtán sekúndur áður en ég náði að
aftengja þjófavörnina. Vinstra eyrað
dofnaði upp og eftir nokkra daga
hvarf dofinn smám saman, en hátíðn-
isuð kom í staðinn. Fylgifiskarnir
geta verið einbeitingarskortur og
skert lífsgæði þar sem sífellt suð
truflar daglegt líf. Í fyrstu hélt ég að
suðið myndi setja stórt strik í starf
mitt þar sem ég starfa sem fram-
haldsskólakennari. Hið gagnstæða
kom þó í ljós þar sem kennsla er
krefjandi starf og nær að dreifa at-
hyglinni frá suðinu. Verstar eru hins
vegar allar þagnarstundir, kyrrð og
ró, þessi lífsgæði sem flestir sækjast
eftir. Þess vegna sef ég með hljóð-
gjafa á næturnar. Hann er fólginn í
hátíðnisuði frá viðtæki á náttborðinu
mínu. Hátíðnisuðið úr viðtækinu
vinnur á móti hátíðnisuðinu úr eyr-
anu. Með þeim hætti verður svefninn
bærilegri.“
Skilgreiningin ekki á hreinu
Að sögn viðmælanda Daglegs lífs
er einkar erfitt að lýsa suðinu fyrir
leikmönnum og læknum, sem virðast
skiptast í tvö horn með skilgreiningu
á vandamálinu. Sumir vilji nefnilega
meina að þar sem vafi leiki á hlut-
lægum einkennum þessa hvimleiða
kvilla geti ekki verið um sjúkdóm að
ræða heldur miklu fremur óþarfa
áhyggjur, sem leiða megi hjá sér með
réttum aðferðum og tækni.
Svokallaðri TRT-þjálfun, sem í
reynd er atferlis- og hljóðmeðferð,
hefur í sumum tilfellum verið beitt
með góðum árangri, en þar er um að
ræða sjálfmiðaða þjálfun til að læra
að lifa með eyrnasuði eða tinnitus.
Sjúklingar þjálfa sig í að beina at-
hyglinni frá suðinu og er fólki í raun
„bent á“ að velja hvað það „vill heyra“
og útiloka hitt.
„Ég fór til læknis í Lundúnum
tæpu ári eftir að ég fékk minn tinni-
tus til að nema þessa hljóðmeðferð,
en þegar öllu er á botninn hvolft
finnst mér ég ekki hafa haft neitt
gagn af meðferðinni þó hún kunni
vissulega að gagnast einhverjum öðr-
um. Hér á landi virðist ríkja algjört
ráðaleysi í málefnum tinnitus-
sjúklinga. Meira að segja Trygg-
ingastofnun synjaði mér um þátttöku
í ferðastyrk, þegar ég var að leita
mér hjálpar erlendis, á þeim for-
sendum að meðferðarúrræði væru í
boði hér á landi þó þeir, sem til
þekkja, geti vitnað um annað.“
Birtist þolendum misjafnlega
Eyrnasuð, öðru nafni tinnitus, er
eflaust algengara en margur heldur.
Suðið er algengara hjá körlum en
konum og eykst tíðnin með hækkandi
aldri. Þó engar íslenskar tölur um
tíðni tinnitus liggi fyrir má gróflega
áætla að 10-15% einstaklinga séu
með eyrnasuð og þar af séu 1,5-2%
með það mikið suð að það hafi veru-
leg áhrif á lífsgæði, að sögn Ingi-
bjargar Hinriksdóttur, háls-, nef- og
eyrnalæknis hjá Heyrnar- og tal-
meinastöð Íslands. Hjá minnihluta
þessa hóps er suðið svo alvarlegt að
það hefur áhrif á starfsgetu og lífs-
gæði, en hjá sumum getur suðið verið
nær óbærilegt. Tinnitus er einkenni
þar sem þolandinn heyrir eða upplifir
hljóð sem ekki er til staðar utan lík-
amans.
Hljóðið getur birst þolendum mjög
misjafnlega, allt frá vægu suði upp í
háværan són í formi suðs, sóns, ham-
arshöggs, vélbyssuniðs, hvells, banks,
dropatals eða fossaniðs, svo dæmi séu
tekin. Ástæður eyrnasuðs eru marg-
þættar og líklega tengist aðeins hluti
þess heyrnarskerðingu. Mikill hávaði
á borð við háværa tónlist, vélknúin
verkfæri og skotvopn geta gert illt
verra. Aðrar orsakir, sem geta gert
suðið verra og jafnvel verið orsaka-
valdar, eru m.a. vöðvabólga, stoðkerf-
isvandamál, bitskekkja, vöðvaspenna
í kringum kjálkaliði, bakteríusýking í
miðeyra, veirusýking í innra eyra,
æxli í heyrnartaug, ýmsir geð-
sjúkdómar, hár blóðþrýstingur, syk-
ursýki, æðaþrengsli og sumir efna-
skiptasjúkdómar, segir Ingibjörg.
„Nýleg sænsk rannsókn bendir til
þess að 70% einstaklinga með erfitt
suð séu með þunglyndiseinkenni og
hafi þannig gagn af meðferð með
þunglyndislyfjum. Þannig hefur and-
legt ástand þolandans mikið að segja
en spurning er hvort kemur á undan,
eggið eða hænan – þunglyndið eða
suðið. Ástæður tinnitus geta á hinn
bóginn verið mjög fjölþættar og því
er æskilegt að þverfaglegt meðferð-
arteymi samanstandi af sérfræð-
ingum úr mörgum sérgreinum. Slíkt
með meðferðarteymi virðist gefa
bestan árangur enda er um flókið ein-
kenni að ræða,“ segir Ingibjörg og
bætir við að vinnuhópur hafi verið
starfandi á vegum landlæknisemb-
ættisins fyrir nokkrum árum sem
skilað hafi inn tillögum að uppbygg-
ingu meðferðarteymis til heilbrigð-
isráðherra. Enn hafi hins vegar ekk-
ert orðið af stofnun teymisins en í því
væri m.a. æskilegt að hafa lækna,
tannlækna, hjúkrunarfræðinga,
heyrnarfræðinga, sálfræðinga,
sjúkraþjálfa, iðjuþjálfa og geðlækni.
Truflun, tíðni og styrkur
„Það fer auðvitað eftir því hversu
mikið tinnitusinn truflar daglegt líf
viðkomandi einstaklings hvort
ástandið flokkast sem sjúkdómur eða
ekki. Í alvarlegustu tilvikunum getur
hann haft áhrif á svefn, dregið úr
starfsþreki og truflað fólk í frí-
stundum. Þó ekki sé hægt að skera
tinnitusinn í burtu eins og hvert ann-
að æxli er hægt að grípa til ýmissa
ráða til þess að draga úr suðinu og
hjálpa fólki að lifa með tinnitusnum.
Lítil fylgni virðist vera milli tíðni og
styrks hljóðsins annars vegar og
hversu mikið hljóðið truflar þoland-
ann hins vegar. Með öðrum orðum, ef
líkt er eftir tinnitus-hljóði í hljóð-
gervli getur áþekkt suð truflað einn
miklu meira en annan sem þýðir að
einstaklingar upplifa hljóðin á mis-
munandi hátt. Það hefur síðan áhrif á
hvernig gengur að glíma við vanda-
málið,“ segir Ingibjörg að lokum.
join@mbl.is
Tinnitus-pillan er enn ófundin
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Stanslaust suð Um 10-15% fólks hafa stöðugt eða endurtekið eyrnasuð en
1-2% hafa slæmt eyrnasuð sem skerðir mjög lífsgæði og starfsorku. Þetta
kom fram á ráðstefnu sem haldin var sl. föstudag á vegum Landlækn-
isembættisins og Heyrnarhjálpar um eyrnasuð (tinnitus).
Í HNOTSKURN
» Tinnitus lýsir sér gjarnaní stöðugu suði eða tón fyrir
öðru eða báðum eyrum.
» Ekki er vitað nákvæmlegahvernig eyrnasuð mynd-
ast, en það gerist oftast í innra
eyranu
» Ekki er til nein góð lækn-ing við eyrnasuði og þau
lyf, sem hafa verið reynd, hafa
ýmist reynst gagnslaus eða
gagnslítil.
» Gróflega má áætla að 10-15% einstaklinga gangi
með eyrnasuð og þar af séu
1,5-2% með það mikið suð að
það hafi veruleg áhrif á lífs-
gæði.
Orsakir eyrnasuðs,
öðru nafni tinnitus, eru
að heita má enn á huldu
og meðferðarúrræðin
eru þar af leiðandi af
skornum skammti. Jó-
hanna Ingvarsdóttir
komst að því að þol-
endur eyrnasuðs hafa
ekki val um margt ann-
að en að lifa með hljóð-
inu, sem syngur í höfð-
inu alla daga og allar
nætur.
heilsa
Margir hafa velt því fyrirsér hvers vegna íósköpunum kasóléttarkonur detta ekki fram
fyrir sig þegar magi þeirra er kom-
inn langt út fyrir þyngdarpunkt lík-
amans. Norska dagblaðið VG greinir
frá því á vefsíðu sinni að bandarískir
vísindamenn hafi rannsakað þetta
og komist að því að svarið liggi í þró-
uninni. Vísindamenn við Háskólann í
Texas og Harvard-háskóla grand-
skoðuðu þróun hryggjarsúlu kon-
unnar og komust að því að hún leik-
ur lykilhlutverk í því að hindra að
hin verðandi móðir detti fram fyrir
sig þegar magi hennar er farinn að
standa út. Hryggjarsúlan breyttist
nefnilega umtalsvert á þeim tíma
sem leið frá því að mannskepnan fór
um á fjórum fótum og þar til hún
rétti úr sér og fór að ganga á tveim-
ur jafnfljótum.
Konur sterkari
í bakinu en karlar
Í ljós hefur komið að konur hafa
sterkara og sveigjanlegra mjóbak
en karlmenn. Þegar konur í dag
kvarta undan verkjum í bakinu er
það hins vegar merki um að þróunin
er ekki óskeikul, að mati vísinda-
mannanna. Að auki telja þeir að þró-
un mannsins hafi stuðlað að stöðugt
nýjum aðferðum fyrir mannskepn-
una til að aðlaga sig. Án þessarar
náttúrulegu aðlögunarhæfni myndu
þungaðar konur þurfa að kljást við
talsvert fleiri vandamál en þær gera
í dag.
Þess vegna detta óléttar ekki á magann