Morgunblaðið - 02.01.2008, Page 30

30 MIÐVIKUDAGUR 2. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NOKKUR gagnrýni hefur beinst
að nýbyggingu Landspítalans. Bent
hefur verið á að nýja sjúkrahúsið
verði hið mesta ferlíki. Það verði eini
vinnustaður mjög margra heilbrigð-
isstarfsmanna og setji starfsmenn-
ina í stöðu þrælsins. Það sé betra að
hafa tvö sjúkrahús,
þau sé hægt að bera
saman og samkeppni
myndist á milli þeirra
sem leiði af sér betri
kjör bæði fyrir starfs-
menn og sjúklinga.
Auk þess er nýbygg-
ingunni stillt upp á
móti þjónustu við aldr-
aða.
Sem starfsmaður
Landspítalans fellur
maður oft í þá gryfju
að taka það sem gefið
að fólk skilji og viti
hvernig hlutirnir eru á
Landspítalanum. Sjálfur hrærist
maður í þessu umhverfi daglega og
finnst, ranglega, að allir ættu að
skilja eðli þeirrar starfsemi sem þar
er. Það er ekkert rangt við að gagn-
rýni komi fram, aftur á móti finnst
mér skorta andsvör.
Síðustu áratugir hafa einkennst af
stefnuleysi í uppbyggingu á góðu
sjúkrahúsi fyrir alla Íslendinga. Þau
sjúkrahús sem voru notuð hér í bæn-
um voru allt of lítil og þröng. Til að
gera eitthvað voru menn að byggja
við og gera upp gamlar einingar.
Þegar tillit er tekið til þess að kostn-
aður við að gera upp gamla einingu
er 80% af því að byggja nýtt er þessi
stefna mjög heimskuleg.
Spurningin um eitt eða tvö sjúkra-
hús er mun athyglisverðari. Til allr-
ar hamingju höfum við flestöll verið
ekki mikið veikir sjúklingar. Ég vil
kalla þann stóra hóp sjálfbjarga
sjúklinga. Sjálfbjarga sjúklingar
komast til og frá þjónustunni að
mestu leyti á eigin vélarafli. Sem
dæmi getum við tekið göngudeild-
arþjónustu, skurðaðgerðir úti í bæ
eða einfalda gallblöðrutöku þar sem
sjúklingurinn er kominn heim um
kvöldmat. Okkur finnst við í raun
ekki vera miklir sjúklingar því við
erum að mestu sjálfbjarga og oftast
vel læknanleg. Sjálfbjarga sjúkling-
ar skipta umræðuna um Landspít-
alann sáralitlu máli, því þessa sjúk-
linga má meðhöndla í hvaða skemmu
sem er. Þeir hafa þrek og þrótt til að
fara á staðinn, krefjast þjónustu, eða
rífa kjaft ef svo ber undir. Eðli
Landspítalans er ekki meðhöndlun
sjálfbjarga sjúklinga heldur ósjálf-
bjarga. Það sem hrjáir
umræðuna um Land-
spítalann er að flestir
sem taka þátt í henni
hafa verið sjálfbjarga
sjúklingar og meta síð-
an þörf Íslendinga fyrir
nýjan Landspítala út
frá sinni reynslu. Í
raun ósköp skiljanlegt.
Fæstir hafa verið mikið
veikir, til allrar ham-
ingju. Mín reynsla er
svolítið önnur. Sem
svæfinga- og gjör-
gæslulæknir þá sinni
ég mest ósjálfbjarga
sjúklingum. Mikið veikum ein-
staklingum. Allir sem verða mikið
veikir eru fluttir á Landspítalann,
því er hann spítali allra landsmanna.
Flestallir sjúklingar Landspítalans
eru „aldraðir“ eða veik börn. Sjálf-
bjarga sjúklingum má mín vegna
skipta niður á eins mörg sjúkrahús
og spekingar kjósa.
Hvað með ósjálfbjarga sjúklinga?
Tökum dæmi. Sá fjöldi hjartaskurð-
aðgerða sem framkvæmdar eru á Ís-
landi er ekki til skiptanna. Hann er
rétt nægjanlega mikill til að halda
skurðlæknum og öðru starfsfólki
okkar í æfingu. Ef við skiptum þeim
á tvö sjúkrahús þá fengjum við tvær
hjartaskurðdeildir sem hefðu allt of
fáa sjúklinga til að halda starfsfólk-
inu í góðri æfingu. Svo bærum við
þær saman. Við myndum bera tvær
lélegar deildir saman. Úr yrði ein-
hverskonar aumingjabandalag,
tossabekkur. Eina skynsemin fyrir
okkur er að efla þá deild sem er til
staðar núna. Sú deild yrði síðan bor-
in saman við bestu erlendu sjúkra-
húsin í sömu grein. Metnaður okkar
á Landspítalanum er að standast
slíkan samanburð, sem dúx. Sama á
við um fleiri sérgreinar, svo sem
heilaskurðlækningar.
Nefna má tvö atriði til viðbótar.
Það hlýtur að vera dýrara að halda
úti tveimur vaktalínum lækna og
hjúkrunarfræðinga en einni, launa-
kostnaður er nú einn stærsti út-
gjaldaliðurinn í rekstri allra fyr-
irtækja. Þar að auki eru það gömul
sannindi í hagfræði að allir sem að
rekstri koma vita að heppilegast er
að ákvarðanir í þeim efnum séu
teknar af þeim sem þurfa síðan að
búa við ákvarðanirnar. Því ætti að
spyrja þá sem hafa verið mjög veikir
sjúklingar hvernig þeir vilja hafa
hlutina, og okkur sem sinnum þeim.
Hvers eiga veikustu sjúklingarnir
að gjalda? Þeir hafa aldrei átt eitt
gott sjúkrahús þar sem þeir geta
fengið alla þjónustu. Vandamálið
með mannskepnuna er að hún veik-
ist ekki í pörtum. Ef maður lendir í
miklu slysi þá brotna ekki bara bein-
in. Lungun, hjartað og nýrun geta
líka bilað. Ætli það sé notalegt að
ferðast um Reykjavík á milli sjúkra-
húsa mölbrotinn? Stundum hafa
sjúklingarnir verið nær dauða en lífi
eftir flutninginn.
Mikið veikir sjúklingar eru ekki til
skiptanna. Þeir henta mjög illa fyrir
einkarekstur. Þeir hafa búið við
slæmar aðstæður á nokkrum sjúkra-
húsum í Reykjavík áratugum sam-
an. Þetta er vanræktur hópur sem
hefur ekki hátt. Það getur verið að
ég verði þræll eins atvinnurekanda
en ég vil þá láta sjúklinginn njóta
vafans.
Það er mál að linni. Spekingar,
setjið ykkur í spor þessara sjúklinga
og okkar sem sinnum þeim áður en
þið bregðist þeim endanlega. Byggj-
um eitt gott sjúkrahús fyrir okkar
veikustu meðbræður, því þeir eru
líka Íslendingar eins og við hin.
Mikið veikur eða lítið veikur
Gunnar Skúli Ármannsson
skrifar um það hvort betra sé
að starfrækja einn spítala eða
tvo
» Byggjum eitt gottsjúkrahús fyrir okk-
ar veikustu meðbræður,
því þeir eru líka Íslend-
ingar eins og við hin.
Gunnar Skúli
Ármannsson
Höfundur er svæfinga- og gjörgæslu-
læknir.
BÆJARFULLTRÚAR Á-listans
stóðu fyrir huglægum mótmælum í
vetrarbyrjun 2005
gegn því skipulagi
sem nú er í gildi, þá
var m.a. sagt að
skipulagið væri ljótt,
hús of há, steinkumb-
aldar, miðbæjarmúr,
slétt þök húsa. Öll
þessi atriði geta átt
við nú um nýjar til-
lögur. Slétt þök voru
þá álitin óviðunandi
lausn. Í nýrri tillögu
er gert ráð fyrir flöt-
um þökum húsa, hvað
veldur? Álftnesingar
eru margir hverjir
búnir að fá nóg af um-
ræðu um skipulags-
mál á miðsvæðinu.
Hvað segja þeir nú,
sem skrifuðu nöfn sín
á lista árið 2005, til að
mótmæla skipulagi
sem þá var auglýst?
Nú verða hús fleiri,
stærri og hærri sam-
kvæmt nýrri tillögu.
Þau atriði, sem fólk
taldi að verið væri að
mótmæla þá, eiga öll
við nú um nýja tillögu.
Í þeim umfangs-
miklu breytingum á skipulagi sem
nú eru í kynningu er gengið langt
umfram samhljóða samþykkt sem
bæjarstjórn gerði 20. mars 2007 um
að vinna nýtt skipulag á grundvelli
vinningstillögu úr samkeppni. Und-
irritaður telur augljóst að Álftnes-
ingar hafi með úrslitum kosninga
vorið 2006 ætlast til þess að bæj-
arfulltrúar öxluðu ábyrgð og leystu
þetta stóra mál. Fulltrúar Á-lista
hafa ekki gert neina tilraun til
sátta. Á haustdögum voru kynntar
nýjar tillögur, algerlega á skjön við
samþykkt bæjarstjórnar og
framhjá stjórnsýslu Álftaness, svo
sem skipulagsnefnd og bæjarstjórn.
Meðhöndlun og framsetning full-
trúa Á-lista á þessu stóra máli er
undarleg og ekki boðleg.
Hækkun fasteignaskatta – dýr-
asta skipulagsvinna landsins
Nú hefur Á-listinn samþykkt að
halda óbreyttri álagningu fast-
eignaskatta árið 2008. Þar með hafa
fasteignaskattar hækkað um yfir
45% á einu ári! Bæjarfulltrúar
Sjálfstæðisfélagsins lögðu til við
umræðu um fasteignaskatt vegna
2007 og 2008 að álagningarhlutfall
yrði lækkað. Fulltrúar Á-lista felldu
breytingartillögur og vilja áfram
vera í fremstu röð á höfuðborg-
arsvæðinu, með hæsta álagningu.
Kostnaður við skipulagsvinnuna
eykst stöðugt og stefnir yfir 45
milljónir eða 20.000 kr. á hvern ein-
asta Álftnesing! Þessar tölur eru
með ólíkindum og vinna við skipu-
lagsverkefnið án eftirlits. Bæj-
arstjóri hefur í sífellu óskað eftir
nýjum útfærslum til skoðunar og þá
helst þrívíddarmyndum og þrívídd-
arvídeóútfærslum. Sú vinna er
mjög dýr og almennt ekki unnið
með slíkar útfærslur við gerð deili-
skipulags. Engin tilraun hefur verið
gerð til þess að meta kostnað á
verktímanum eða skoða í hvaða
upphæðir kostnaður stefnir. Engar
samþykktir í bæjarstjórn eru fyrir
óráðsíunni. Vinna við skipulag
menningarhúss og hótels hleypur á
milljónum, til hvers? Af hverju á
bæjarsjóður að kosta slíkt, sem
sennilega verður aldrei notað? Und-
irritaður hélt að meiningin væri að
vinna skipulag miðsvæðisins, en
ekki að hanna hús á lóðirnar.
Athyglisvert er að hækkun fast-
eignagjalda á Álftanesi 2007 og
2008 virðist ekki duga fyrir óráðsí-
unni við gerð skipulagstillagna á
miðsvæði. Arkitekt vinnunnar hefur
komist í feitt og hyggst maka krók-
inn um ókomin ár, með því að vilja
sitja einn að hönnun húsa á svæð-
inu, samkvæmt mjög sérkenni-
legum skipulagsskilmálum svæð-
isins. Kostnaður við
vinnu arkitekts er
kominn langt umfram
samning. Auk hans
vinna fleiri að verkinu.
Þykir Álftnesingum
boðlegt að fara svona
með bæjarsjóðinn?
Þetta er ámælisvert í
nýjum tillögum:
 Arkitekt hefur
samið með ærnum til-
kostnaði skipulagsskil-
mála, sem á enga sína
líka. Nú er hönnun
húsa á svæðinu nánast
lokið, á kostnað bæj-
arsjóðs.
 Umferðarmálum
er verulega ábótavant,
taka á burtu hluta
Breiðumýrarinnar og
flytja umferðina á nýj-
an veg við Skólatún og
Suðurtún. Þetta er að
sjálfsögðu ekki ásætt-
anlegt fyrir íbúa nær-
liggjandi hverfa og
með ólíkindum að
bjóða börnum í Álfta-
nesskóla upp á þvílíka
firru að beina allri um-
ferð miðsvæðisins um
skólalóðina. Áætlað er að yfir 3.000
bílar fari um nýjan veg á skólalóð
daglega, samkvæmt umferð-
arskýrslu sem unnin var eftir að
ákveðið var að fella burtu Breiðu-
mýrina. Forsendurnar voru samdar
eftir á!
 Dýrar útfærslur, m.a. vegna
færslu Suðurnes- og Norð-
urnesvegar, eru óraunhæfar til að
koma fyrir aukinni byggð.
 Grænt svæði með Norð-
urnesvegi við Suðurtún verður tek-
ið undir bensínstöð, ekki er gert
ráð fyrir bensínstöð í gildandi
skipulagi.
 Grænt svæði á horni Suð-
urnesvegar og Breiðumýrar er tek-
ið undir byggð.
 Við Norðurnesveg, við mörk
skipulagsins, á að koma röð af
þriggja hæða blokkum í stað 2-3ja
hæða húsa í gildandi skipulagi.
Mikið í húfi
Umfjöllun í skipulagnefnd og
bæjarstjórn var stýrt með þeim
hætti að umræða á þeim vettvangi
var tilgangslaus. Gagnrýni á máls-
meðferð og tillögur til bóta frá
fulltrúum D-lista í skipulagsnefnd
og í bæjarstjórn voru hafðar að
engu. Kynning á þessu stóra máli
og umfangi þess hefur verið í
skötulíki.
Stærsti gallinn í auglýstri tillögu
að nýju skipulagi er færsla á um-
ferð af Breiðumýri yfir á nýjan veg
við Suðurtún og Skólatún, þessi
breyting mun valda mörgum Álft-
nesingum alvarlegum búsifjum.
Óverjandi er að beina allri þessari
umferð um lóð Álftanesskóla.
Athugasemdir er hægt að gera
við auglýsta tillögu að breyttu
skipulagi miðsvæðisins til og með
23. janúar nk. Öll gögn eru kynnt á
heimasíðunni alftanes.is og einnig
eru uppdrættir til sýnis í Íþrótta-
miðstöðinni og á skrifstofunni á
Bjarnastöðum. Ég hvet þá, sem una
ekki niðurstöðunni, til að gera
skriflegar, málefnanlegar at-
hugasemdir, með því að koma bréfi
á skrifstofuna á Bjarnastöðum og fá
staðfesta móttöku.
Hugum að börnum okkar Álft-
nesingar, höfnum nýjum akvegi um
skólalóðina. Höfnum fjármálaóreið-
unni með málefnanlegum andmæl-
um gegn gallaðri tillögu.
Er Álftnesingum
ofboðið?
Guðmundur G. Gunnarsson
skrifar um skipulagsmál á
Álftanesi
Guðmundur G. Gunn-
arsson
» Óráðsían ívinnu við
skipulag mið-
svæðis er ótrú-
leg og er hrein
fjármálaóreiða.
Arkitekt skipu-
lagsins vill fá
áskrift að upp-
byggingu á
svæðinu.
Höfundur er bæjarfulltrúi Sjálfstæð-
isfélagsins.
EINS og mönnum er kunnugt
sneri fyrrverandi umhverf-
isráðherra við úrskurði Skipulags-
stofnunar varðandi svokallaða leið
B í Gufudalssveit, frá Þórisstöðum
í Þorskafirði að Kraká á Skálanesi.
Skipulagsstofnun hafnaði þessari
leið, svo og Umhverf-
isstofnun, Skógrækt
ríkisins, Forn-
leifavernd ríkisins og
fjölmargir fleiri að-
ilar.
Leið B liggur eftir
endilöngum Teigs-
skógi, en hann er með
stærstu, heillegustu
og þéttustu birkiskóg-
um á Vestfjörðum,
nálægt 400 ha að
stærð og er á Nátt-
úruminjaskrá. Í skóg-
inum er mikið af
reynitrjám og undirgróður er þar
afar fjölbreyttur, reyndar með því
fjölbreyttasta sem mælst hefur í
skógum á Vestfjörðum. Í skóginum
vex m.a. krossjurt (Melampyrum
silvaticum), sem hvergi er að finna
í öðrum sambærilegum skógum á
landinu og þarfnast verndar. Einn-
ig vex þar ferlaufungur (Paris
quadrifolia), en hann er friðaður.
Án efa eru þar fleiri sjaldgæfar og
jafnvel friðlýstar plöntu- og mosa-
tegundir, en rannsóknir skortir.
Vegurinn fer einnig yfir leirur í
mynni Djúpafjarðar og Gufu-
fjarðar í nánd við gjöfulasta arn-
arsetur við norðanverðan Breiða-
fjörð. Umrædd leið B verður ekki
einungis einn mest umhverfisspill-
andi vegur sem um getur, heldur
verður kostnaðurinn við hann afar
mikill, líklega ekki minni en 3000-
3500 milljónir króna þegar allt er
meðtalið. Skógareyðing af hans
völdum yrði án fordæmis hér, eins
og Skógrækt ríkisins
hefur bent á, a.m.k. 50
hektarar eða eins og
100 fótboltavellir.
Þetta mál snýst því
ekki eingöngu um
„nokkrar birkihríslur“
eins og sumir hafa
haldið fram heldur
miklu meira, enda
hafa fjölmargir ein-
staklingar og samtök
á borð við Landvernd,
Náttúruvernd-
arsamtök Íslands,
Fuglavernd og Nátt-
úruvaktina mótmælt leið B harð-
lega. Einnig má spyrja hvort veg-
lagning um þetta svæði getur
samrýmst áætlun stjórnvalda um
að koma Breiðafirði á heims-
minjaskrá UNESCO.
Göng undir Hjallaháls myndu
bjarga Teigsskógi, koma í veg fyr-
ir mikil náttúruspjöll og sætta ólík
sjónarmið í þessu máli og gott bet-
ur en það, enda er leið B langdýr-
ust valkostanna þriggja sem Vega-
gerðin lagði fram. Það mætti t.d.
spara 1500-2000 milljónir króna
með því að laga Hjallaháls strax
(leið D) og leið með göngum undir
Hjallaháls er að öllum líkindum
ódýrari en leið B.
Um tveimur mánuðum eftir úr-
skurð fyrrverandi umhverf-
isráðherra kom út skýrsla frá
nefnd á vegum Umhverfisráðu-
neytisins. Þessi skýrsla nefnist
„Vernd og endurheimt íslenskra
birkiskóga“ og er þar lagt til að
Teigsskógur verði friðaður ásamt
átta öðrum birkiskógum hér á
landi. Á Umhverfisþinginu í haust
lýstu einnig margir þungum
áhyggjum af fyrirhugaðri veglagn-
ingu um Teigsskóg. Hins vegar
virðast núverandi stjórnsýslustofn-
anir og stjórnvöld, sem eiga að sjá
um náttúruvernd í landinu, vera
ráðalaus gagnvart úrskurði fyrr-
verandi umhverfisráðherra. Í
haust kærðu því landeigendur og
náttúruverndarsamtök úrskurðinn
til dómstóla og er það mál í
vinnslu.
Vegagerð um Teigsskóg
Gunnlaugur Pétursson skrifar
um vegagerð og umhverfismál » Skógareyðing vegnavegar eftir Teigs-
skógi yrði án fordæmis
hér á landi, a.m.k. 50
hektarar eða eins og 100
fótboltavellir.
Gunnlaugur Pétursson
Höfundur er verkfræðingur.