Morgunblaðið - 11.01.2008, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 11. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VIÐ afgreiðslu fjárlaga fyrir
jólahlé Alþingis reyndi ég ítrekað að
fá talsmenn stjórnarflokkanna til að
ræða stefnumörkun í
heilbrigðiskerfinu með
hliðsjón af fjárlögum
komandi árs. Beindi ég
sérstaklega orðum
mínum til forsætisráð-
herra og heilbrigð-
isráðherra auk utan-
ríkisráðherra,
formanns Samfylking-
arinnar.
Því miður var ekki
mikið á þessari um-
ræðu að græða. Heil-
brigðisráðherra kvað
málflutning minn vera
fyrir neðan virðingu, forsæt-
isráherra sakaði mig um útúrsnún-
inga og formaður Samfylking-
arinnar virti mig ekki svars.
Skattborgarinn og nýi
stórspítalinn í Garðabæ
En hver var röksemdafærsla
mín? Hún var og er eftirfarandi:
Báðir stjórnarflokkarnir segja að
fjármagna eigi heilbrigðiskerfið með
skattfé líkt og verið hefur. Á Íslandi
er sem kunnugt er tvíþætt kerfi.
Annars vegar opinber rekstur og
hins vegar einkapraxís sérfræðinga.
Hvort tveggja er fjármagnað með
skattfé. Þegar læknar opna sér-
fræðistofu og sjúklingar leita til
þeirra er það því skattborgarinn
sem opnar veskið. Skiptir þá engu
máli hvort sérfræðingarnir eru einir
á báti eða margir saman en hið síð-
arnefnda form ryður sér nú til rúms.
Þannig er nú talað um
risastóra læknamiðstöð
utan um einkarekstur í
Garðabæ. Sú starfsemi
yrði greidd af okkur
skattgreiðendum.
Kemur þá að spurn-
ingu minni til forsæt-
isráherra: Er hætt við
því að þegar dregið er
úr framlagi til opinbers
reksturs að fjár-
streymið leiti inn í
einkarekið form? Jafn-
vel svo, að þeir sem
fallist á að fresta fram-
kvæmdum við Landspítala háskóla-
sjúkrahús tímabundið vegna þenslu
séu þar með að skrifa upp á einka-
rekinn spítala í Garðabæ! Þar hefj-
ist fjárfestar handa um byggingu
sjúkrahúss, leigi læknum aðstöðu
þar sem þeir svari eftirspurn sem
eykst eftir því sem meira er skorið
niður við opinbera reksturinn.
Þegar læknar taka pólitískar
ákvarðanir
Í þessu samhengi hef ég stundum
minnt á það þegar ágætur vinur
minn lá með alvarlegt höfuðmein á
Borgarspítalanum. Honum var ekið
í sjúkrabíl á hina einkareknu mið-
stöð í Domus Medica í myndatöku
því þar voru fullkomnari tæki en
Borgarspítalanum hafði verið heim-
ilað að festa kaup á. Hver skyldi
hafa greitt fyrir tækin í Domus Me-
dica? Það gerðum við, skattgreið-
endur. Þessu kynntist ég þegar
læknirinn minn vísaði mér einhvern
tíma í Dómus í myndatöku. Ég
spurði hvers vegna mér væri ekki
vísað á Landspítalann. Læknirinn
spurði þá hvort ég vildi heldur fara
þangað. Ég játti því og minnti hann
á að ákvörðun hans hefði ekki að-
eins verið læknisfræðileg heldur
jafnframt efnahagsleg og pólitísk.
Dómus hafði einfaldlega slegið lán
fyrir hinu dýra tæki, þangað var síð-
an leitað um þjónustu, jafnvel af
helstu sjúkrahúsum landsins. málið
var í höfn – á kostnað skattborg-
arans!
Geir segir mikið í pípunum!
Það sem ég er að færa rök fyrir
er að sú formúla sem við höfum
komið okkur upp hér á landi er kjör-
in til einkavæðingar ef yfirstjórn
heilbrigðismála í samvinnu við fjár-
veitingarvaldið er á þeim buxum.
Formúlan er þessi: Skattgreiðand-
inn borgar óháð rekstrarformum
sem búa öll við sambærilega rétt-
arstöðu. Síðan er dregið úr fjárveit-
ingum til opinbera rekstrarins, og
viti menn, við erum farin að fram-
kvæma það sem formaður Sjálf-
stæðisflokksins lofaði fjármálaöfl-
unum í Valhöll í haust þegar hann
sagði að „ótrúlega miklir mögu-
leikar“ væru framundan í heilbrigð-
iskerfinu og orkugeiranum. (Sjá
Morgunblaðið 30. sept. undir fyr-
irsögninni, Verulegar breytingar í
heilbrigðiskerfinu framundan.) Nú
ætti að „taka til hendinni“. Fyrir
hverja skyldu allir þessir „miklu
möguleikar“ vera og fyrir hverja
stóð til „að taka til hendinni“? Aug-
ljóslega fyrir þá sem vilja gera heil-
brigðisþjónustu að viðskiptum! Þeir
virðast eiga góða tíma í vændum,
samkvæmt Morgunblaðsfréttinni af
Valhallarræðu forsætisráðherra, því
samkvæmt honum væri mikið „í píp-
unum.“
Þegjandi samþykki
Samfylkingar
Geir H. Haarde sagði að erfitt
hefði verið að fá aðra stjórn-
málaflokka en Samfylkinguna til
þess að styðja stefnu Sjálfstæð-
isflokksins um markaðsvæðingu
heilbrigðisþjónustunnar: Á þessum
sviðum „eru ótrúlega miklir mögu-
leikar framundan sem Samfylkingin
er tilbúin til að vera með okkur í en
aðrir flokkar voru og hefðu ekki ver-
ið.“
Er þetta ekki eitthvað sem rétt er
fyrir kjósendur Samfylkingarinnar
að hugleiða?
Aðferðafræðin við einka-
væðingu heilbrigðiskerfisins
Ögmundur Jónasson
fjallar um stefnumörkun
í heilbrigðiskerfinu
» Formúlan er þessi:Skattgreiðandinn
borgar óháð rekstr-
arformum sem búa
öll við sambærilega
réttarstöðu.
Ögmundur Jónasson
Höfundur er alþingismaður.
SAMKENNARI minn var spurð-
ur af nemanda sínum, tíu ára göml-
um, hvað hann hefði í mánaðarlaun.
Kennarinn hikaði og sagði svo að
laun væru einkamál hvers og eins
(þjakaður af sömu minnimátt-
arkennd og allir grunnskólakenn-
arar varðandi launin sín). Dreng-
urinn sagði þá: Ég veit það svo sem
og ég get fengið álíka
mikið fyrir að bera út
blöð!
Ég er á engan hátt
að gera lítið úr blaða-
útburði en nemandinn
var þarna að vitna í
auglýsingu sem sagði
að hægt væri að hafa
130 þúsund krónur á
mánuði fyrir blaða-
útburð. Sú upphæð er
nálægt því sem há-
skólamenntaðir ungir
kennarar fá útborgað
á mánuði. Í raun lítið
lægri en reyndir
grunnskólakennarar
bera úr býtum. Auðvit-
að er hæpið að bera
saman tölur brúttó og
nettó en þessi spurn-
ing nemandans vakti
mig til umhugsunar.
Ég er með BS-gráðu,
kenni fjölmennum
hópum og sinni nem-
endum með mjög ólík-
ar (sér)þarfir. Ég vinn við mikinn
hávaða og stöðugt áreiti. En hvers
virði er vinnan mín? Ætti ég
kannski að fara að bera út næsta
haust?
Sjálfur er ég á fjórtánda ári í
kennslu. Ég hef farið í gegnum
verkföll og nokkra mislukkaða
kjarasamninga. Ef okkur er ekki
hótað með lagasetningu eins og síð-
ast er samið um örfáar prósentur
(þið vitið öll hvað lág prósenta af
lágum tölum þýðir) eða þá að við
fáum smánarlegar hækkanir gegn
því að framselja réttindi.
Nú segja örugglega einhverjir að
við höfum engan rétt á því að
kvarta. Það séu margir aðrir á sömu
slóðum og verr staddir. Mjög lík-
lega munu einhverjir bæta við að
við séum endalaust í fríum. Vissu-
lega ættu margir skilið hærri laun
og ekki ætlunin að halda öðru fram.
Hvað varðar þessi endalausu frí
okkar er auðvitað dæmalaust að við
kennarar þurftum að gefa út og
dreifa bæklingi til að sýna fram á að
við vinnum vinnuna okkar. Oft hef
ég á tilfinningunni að það sé hálf-
gerð þjóðaríþrótt á Íslandi að gera
lítið úr starfi kennara.
Það vekur upp aðra
áleitna spurningu um
hvaða viðhorf við rækt-
um með börnum okkar
til kennara og skóla-
starfsins í heild og
væri efni í aðra grein.
Einn fylgifiskur
kjaradeilna kennara er
uppsagnir. Stað-
reyndin er að í hvert
skipti sem samningar
eru lausir segja margir
framúrskarandi kenn-
arar upp störfum.
Vandamálið er að al-
menningur verður ekki
var við það enda er
skólaskylda í landinu.
Þorri fólks er því grun-
laus um ástandið en á
meðan leita skólastjórn-
endur allra leiða til að
bjarga málum. Ein af-
leiðingin er sú að kenn-
urum fækkar en leið-
beinendum fjölgar.
Þeir, líkt og kennarar, gera sitt
besta til að sinna krefjandi starfi en
staðreyndin er sú að fólki myndu
ekki hugnast leiðbeinendur við allar
aðstæður líkt og það sættir sig við í
kennslu grunnskólabarna. Hvernig
yrði okkur við á skurðarborðinu ef
okkur yrði sagt að læknirinn væri
fjarstaddur en leiðbeinandi myndi
taka verkið að sér? Myndum við
sætta okkur við að ráða til starfa
lögfræðing sem væri ófaglærður en
hefði gaman af að grúska í lagabók-
stafnum? Kannski eru dæmin ýkt
og þó.
Margir kennarar segjast núna
finna fyrir meðbyr og að ástæða sé
til bjartsýni í komandi kjarasamn-
ingum. Ekki veit ég hvort það er
rétt en óttast að það komi til lítils
við samningaborðið. Eitthvað segir
mér að gamlar frasar verðir dregnir
upp: kröfur okkar verði álitnar frá-
leitar (reiknaðar sem tugprósentna
hækkun en ekki krónutölur) og við
sökuð um að stefna þjóðarskútunni í
strand. Líklega verður reynt að
þyrla ryki í augu almennings með
þekktum hræðsluáróðri s.s. að
launahækkun til okkar hleypi af
stað skriðu launahækkana sem aft-
ur auki verðbólgu og þenslu. Loks
er öruggt að viðsemjendur okkar
munu beita alþekktum blekkingum
s.s. að birta meðalheildarlaun kenn-
ara þar sem þeir munu taka með
laun stjórnenda sem skekkja töluna
verulega.
Af hverju hættir þú ekki bara? er
spurning sem kennarar fá gjarna.
Kannski skiljanlegt í ljósi þess að
þeir hafa átt auðvelt með að ganga í
önnur betur launuð störf. Hugs-
anlega er ég ekki hlutlaus en mig
langar að spyrja á móti. Hvers
vegna geta kennarar ekki fengið
laun í samræmi við menntun, vinnu-
framlag og ábyrgð, laun sem nægja
þeim til að framfleyta sér og sínum?
Hvers vegna er mikilvægara að
sýsla með peninga en að vinna með
börnum? Hver ákvað það?
Vissulega var það mín ákvörðun
að fara í kennaranám en mér þykir
vænt um starfið mitt, skólann og
nemendur mína. Málið er bara að
aðstæðurnar og kjörin eru í engu
samræmi við umfang starfsins.
Foreldrar verða á næstu mán-
uðum að spyrja sig áleitinna spurn-
inga. Þeir eru þrýstiafl sem virkar
og geta haft mikið að segja um þann
aðbúnað sem börnum þeirra er bú-
inn í skólum landsins. Foreldrar
vita manna best að börn þurfa stöð-
ugleika og festu og fátt er verra fyr-
ir þau en óvissa og stöðugar manna-
breytingar.
Hvað sem verður verð ég einn af
mörgum kennurum sem ákveða
framtíð sína í starfi á næstu vikum
og mánuðum. Hvort sem hún liggur
í kennslu, blaðaútburði eða ein-
hverju allt öðru.
Kennsla eða blaðaútburður?
Ágúst Ólafsson fjallar
um kjör kennara
» Oft hef ég átilfinning-
unni að það sé
hálfgerð þjóð-
aríþrótt á Ís-
landi að gera
lítið úr starfi
kennara.
Ágúst Ólafsson
Höfundur er grunnskólakennari.
VIÐ sjálfstæðismenn í velferð-
arráði lögðum fram þrjár tillögur að
breytingum í félagslega leiguíbúða-
kerfinu 12. desember síðastliðinn.
Tillögunum var frestað en þær verða
vonandi afgreiddar á
jákvæðan hátt á næsta
fundi ráðsins sem
verður því miður ekki
fyrr en hinn 23. janúar
næstkomandi.
Við teljum tillögur
okkar raunhæfar og til
þess fallnar að bæta
kerfið og virkja ein-
staklingsframtakið.
Tillögur okkar eru
svohljóðandi:
1. Félagsbústaðir
kaupi 150 íbúðir á ári í
stað 100.
Fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins í velferð-
arráði leggja til að vel-
ferðarráð beini því til
borgarráðs að Fé-
lagsbústaðir kaupi og
byggi samtals 150
íbúðir á ári næstu 3 ár-
in í stað 100 sem þegar
hefur verið ákveðið.
Greinargerð:
Í ljósi þess að lítið
hefur gengið á biðlista
eftir félagslegu leigu-
húsnæði í Reykjavík
og þörfin jafn gríðarleg og raun ber
vitni leggjum við til að fjölga enn
frekar íbúðum Félagsbústaða. Þrátt
fyrir að ákveðið hafi verið í fyrrver-
andi meirihluta Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks að fjölga íbúðum
Félagsbústaða um 100 á ári hefur
það ekki dugað til þess að mæta
hinni gríðarlegu þörf fyrir félagslegt
leiguhúsnæði. Því teljum við nauð-
synlegt að fjölga enn frekar og
leggjum til fjölgun í 150 íbúðir á ári
næstu 3 árin.
Þessi fjölgun er liður í því að
mæta sem fyrst mikilli þörf fyrir fé-
lagslegt húsnæði. Auk þess er mik-
ilvægt að gripið verði til enn frekari
aðgerða til að draga úr vanda hundr-
aða einstaklinga og fjölskyldna og er
hvatt til þess að aðgerðum í þessum
efnum, sem unnið er að
á vegum félagsmála-
ráðuneytisins, verði
hraðað sem mest.
Kostnað vegna þessa
má áætla krónur 37,5
miljónir á ári og leggj-
um við til að kostnaður
vegna ársins 2008 verði
tekinn af liðnum „Að-
gerðir í húsnæðis-
málum“ á bls. 55 í frum-
varpi um
fjárhagsáætlun Reykja-
víkurborgar fyrir árið
2008, en þar er gert ráð
fyrir 270 milljónum
króna í aðgerðir í hús-
næðismálum.
2. Formlegar við-
ræður sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu
Fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins í velferð-
arráði leggja til að vel-
ferðarráð beini því til
borgarráðs að farið
verði í formlegar við-
ræður við önnur sveit-
arfélög á höfuðborg-
arsvæðinu um að efla
samstarf sveitarfélaganna á þessum
vettvangi með það að markmiði að
félagslega leiguíbúðakerfið verði
sameiginlegt fyrir allt höfuðborg-
arsvæðið.
Greinargerð:
Höfuðborgarsvæðið er eitt bú-
setu- og atvinnusvæði og því nauð-
synlegt að skoða það að breyta fé-
lagslega leiguíbúðarkerfinu m.t.t.
þess. Það er alger óþarfi að girða
fólk inni vegna þess að það þurfi á
félagslegum stuðningi að halda og
mikilvægt að fólk geti flutt milli
sveitarfélaganna á höfuðborg-
arsvæðinu eftir því hvernig það
hentar hverju sinni. Formlegar við-
ræður milli sveitarfélaga höfuðborg-
arsvæðisins með þetta að markmiði
eru mikilvægur þáttur í frelsi ein-
staklinganna til ákvörðunar eigin
búsetu.
3. Einstaklingsbundnar
niðurgreiðslur
Lagt er til að niðurgreiðslur
vegna félagslegs leiguhúsnæðis
verði endurskoðaðar með það að
markmiði að breyta óbeinum nið-
urgreiðslum Reykjavíkurborgar á
húsaleigu í íbúðum Félagsbústaða
hf. í persónubundinn stuðning við þá
leigjendur sem búa í íbúðunum á
hverjum tíma
Greinargerð:
Með því að breyta óbeinum nið-
urgreiðslum Reykjavíkurborgar á
húsaleigu í íbúðum Félagsbústaða
hf. í persónubundinn stuðning verð-
ur stuðningur við leigjendur með
hliðsjón af einstaklingsbundnum að-
stæðum hverju sinni.
Þannig verður stuðningur bund-
inn við einstaklinga en ekki íbúðir.
Stuðningurinn ætti þannig að dreif-
ast með sanngjarnari hætti og
stuðningur við leigjendur að vera
skilvirkari, fjárhagslegur stuðn-
ingur fer minnkandi eftir því sem
aðstæður batna. Með þessu móti
næst fram betri nýting á leigu-
húsnæði Félagsbústaða, meira sam-
ræmi ætti að vera milli fjöl-
skyldustærðar og íbúðastærðar en
nú er og síðast en ekki síst gæti
þetta skapað aukinn hvata fyrir
leigjendur að leita annarra húsnæð-
islausna.
Úrbætur í fé-
lagslega leigu-
íbúðakerfinu
Jórunn Frímannsdóttir
Jensen skrifar um félagslega
leiguíbúðakerfið
Jórunn Frímannsdóttir
Jensen
» Við sjálf-stæðismenn
í velferðarráði
lögðum fram
þrjár tillögur
að breytingum í
félagslega leigu-
íbúðakerfinu 12.
desember sl.
Höfundur er borgarfulltrúi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn.