Morgunblaðið - 03.03.2008, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. MARS 2008 21
Niðurstaða samkeppni umskipulag Vatnsmýr-arinnar nú á dögunumkallar á frekari umræðu
um Reykjavíkurflugvöll, flugvöll
allra landsmanna sem ýmsir vilja
leggja niður. Ýmsar fullyrðingar í
þessari umræðu hafa einkennst af
vanþekkingu á flugmálum og er það
miður þar sem óábyrgar yfirlýs-
ingar hafa brenglað staðreyndir í
málinu. Það er von mín með eft-
irfarandi grein að málsaðilar
fræðist og skilji betur sjónarmið
okkar sem vinnum við flugið og eig-
um þá ósk heitasta að sjá það vaxa
og dafna landsmönnum öllum til
góðs.
Hólmsheiði
Stuðningur við
grasrótina í fluginu er
mikilvægur svo hægt
sé að þjálfa næstu
kynslóðir atvinnuflug-
manna. Veðurfar á
Hólmsheiði myndi
draga verulega mikið
úr fjölda flugdaga fyr-
ir flugnema sem vilja
læra á Íslandi og
þeirra flugkennara
sem hafa lifibrauð sitt
af flugkennslu.
Það er reyndar með
ólíkindum að Hólms-
heiði, eða reyndar
hvaða heiði sem er í nágrenni
Reykjavíkur, skuli vera talin álit-
legur kostur.
Við búum á Íslandi og okkar mis-
jafna veðurfar hefur mikil áhrif á
flugrekstur í landinu. Flugmenn og
flugrekendur vita að því hærra sem
flugvöllur er frá sjávarmáli því
verra er að stunda flugrekstur það-
an. Ef grannt er skoðað má sjá að
langflestir flugvellir eru á láglendi
ef þess er nokkur kostur. Hólms-
heiði er í um 405 feta hæð, eða 135
metra hæð eða 360 fetum, 120
metrum hærri en Reykjavík-
urflugvöllur. Til að setja þetta í
betra samhengi er munurinn hæð
einnar Hallgrímskirkju og 45 metr-
ar til viðbótar sem er töluvert. Les-
endum finnst þetta kannski ekki
mikið en þeir sem reka flugvélar frá
Reykjavíkurflugvelli geta sagt frá
því að oft er hægt að taka á loft og
lenda í Reykjavík en algjörlega
ófært í sjónflugi í austurátt vegna
lágra skýja yfir hækkandi lands-
lagi.
Flugvélar afkasta einnig mun
verr í þynnra lofti uppi á heiðum en
þéttara lofti niður við sjávarmál.
Þumalputtaregla varðandi lækk-
andi hitastig með hæð er sú að hiti
falli um 2°C fyrir hver 1000 fet. Það
þýðir að hitamunur milli flugvallar í
Reykjavík og á Hólmsheiði væri því
um 1°C. Ein gráða á Celsíus getur
skipt miklu máli í flugi að vetrarlagi
á Íslandi. Skafrenningur á heiðum
er sömuleiðis ekki vænlegur til að
auka bremsuskilyrði á flug-
brautum. Við hvert flugtak er farið
í nákvæmar töflur til að finna út
hvað flugvélin getur gert við
ríkjandi aðstæður. Vindar, hitastig,
loftþrýstingur, bremsuskilyrði,
hindranir við aðflug og brottflug
eins og t.d. fjöll og fjallgarðar hafa
ráðandi áhrif á afköst flugvélanna
svo fyllsta öryggis sé gætt. Á
Hólmsheiði er ókyrrð af fjöllum
töluverð í ákveðnum vindáttum.
Þessi sömu fjöll gera það illfram-
kvæmanlegt að koma fyrir blind-
lendingarkerfi að vellinum úr næst-
um öllum áttum. Esjan, Hengillinn,
Vífilfellið og Bláfjöllin hamla því.
Athugið að við þessa útreikninga er
í öryggisskyni alltaf gert ráð fyrir
því að annar hreyfillinn á tveggja
hreyfla vél bili á þó nokkrum hraða
í flugtaki og þannig verði öruggt að
taka á loft og fljúga vélinni með ein-
ungis einn hreyfil virkan.
Ég fullyrði að allir þeir neikvæðu
þættir sem tínast til við Hólmsheiði
munu gera flugrekendum erfiðara
fyrir og arðhleðsla vélanna minnka
töluvert, þ.e.a.s. getan til að bera
meira miðað við aðstæður á vell-
inum og umhverfis hann. Í stuttu
máli mun það þýða verri afkomu og
hærri fargjöld og líklegt má teljast
að flugrekendur fari frekar til
Keflavíkur eða hætti
rekstri. Auðvitað vilj-
um við öll tryggja sem
mest flugöryggi. Því
miður er það mat und-
irritaðs að það sé ekki
tryggt með flugvelli á
Hólmsheiði og að slík-
ur völlur jafngildi því
að stíga 50 ár aftur í
tímann.
Löngusker
Miðað við þær
teikningar sem hing-
að til hafa verið sýnd-
ar þá eru svæðin sam-
síða brautunum sýnd
allt of mjó til að verj-
ast megi ágangi sjávar og seltu á
fullnægjandi hátt. Til að setja þetta
í betra samhengi þá bjó ég í íbúð
stutt frá Eiðistorgi og skv. Borg-
arvefsjá eru 85 metrar frá fjörunni
að gluggunum á þeirri hlið og þeir
eru salthúðaðir allt árið. En það er
kannski ekki það merkilegasta
heldur sú staðreynd að ég bjó á
þriðju hæð! Það sem mestu máli
skiptir fyrir flugvélarnar fyrir utan
almennt veðurfar á Lönguskerjum
er að hafa brautirnar auðar og
hreinar eins og kostur er svo
bremsuskilyrði séu eins og best
verður á kosið.
Þessi einföldu atriði má nota til
að færa rök fyrir því að svæðin báð-
um megin flugbrauta og reyndar
allt athafnasvæðið þurfa að vera
mjög breið. Slík uppfylling myndi
kosta gífurlegar upphæðir og nokk-
ur ár í framkvæmd ef stórar sem
smáar farþegaflugvélar, kennslu-
og einkaflugvélar, þyrlur og önnur
flygildi á vellinum eiga ekki að
verða fyrir skemmdum. Ekki
gleyma þeirri staðreynd að af þeim
152 flugvélum (árið 2005) sem eru á
Reykjavíkurflugvelli þá eru vélar
innanlandsflugfélaganna innan við
20 og 152 flugvélar þurfa mikið
rými. Það er mikilvægt að hafa þær
vélar á sama stað vegna hag-
kvæmni í rekstri flugvallarins.
Það yrði mjög erfitt og kostn-
aðarsamt að halda flugbrautunum
hreinum þegar komið er niður fyrir
frostmark því þrátt fyrir saltið
myndi særokið leggjast yfir líkt og
íshella og það myndi hækka allan
kostnað við rekstur vallarins og
flugvéla fram úr hófi og mengun
vegna afísingarefna aukast tölu-
vert. Höfum við ekki öll séð myndir
af fiskiskipum í klakabrynju? Eins
og flugrekendur vita líka þá myndi
mögulegum flugtímum fækka
hressilega og allt hækka; rekstr-
arkostnaður, viðhaldskostnaður og
fargjöld. Það má líka rökræða það
hvort hagsmunir flugöryggis séu
hafðir að leiðarljósi þar sem mjög
strangar kröfur eru gerðar um af-
köst flugvéla, bæði við flugtak og
lendingu og bremsuskilyrði eru þar
mjög mikilvægur þáttur.
Löngusker eru ekki besti stað-
urinn fyrir flugrekstur nema tugir
milljarða komi til svo uppfyllingin
verði nægilega stór til að verjast
ágangi sjávar og seltu og að öllum
flugvélum verði tryggt öruggt hús-
næði. Því miður, og eðlilega
kannski, skilja margir ef til vill ekki
nógu vel hversu viðkvæmar flug-
vélar eru fyrir salti sem er mjög
tærandi. Takið líka eftir því að
flestar teikningar af flugvelli á
Lönguskerjum sýna ekki rétt þann
fjölda flugskýla og bygginga og það
landflæmi sem til þarf. Er það gert
viljandi til að láta líta út fyrir að
þessi framkvæmd sé „létt verk og
löðurmannlegt“ eða af hreinni van-
þekkingu? Þá hef ég ekki nefnt
bílaumferðina, bílastæði og teng-
ingu við völlinn. Hvernig á að leysa
það og hvað kostar það til viðbótar?
Afköst flugvéla
og varaflugvellir
Veður er skoðað sérstaklega fyr-
ir brottför til að athuga hvort ekki
sé örugglega fært á áfangastað og
einnig yfir á varaflugvöll ef veður
hamlar kannski lendingu á upphaf-
legum áfangastað. En athugið að
flugvélar og arðhleðsla þeirra eru
eins og áður sagði takmarkaðar af
ýmsum utanaðkomandi þáttum sem
eru breytilegir eftir flugvöllum og
veðri. Ef Hólmsheiði verður ófær á
leið okkar frá Egilsstöðum og
Keflavíkurflugvöllur ófær sömu-
leiðis vandast málið allverulega. Ef
enginn völlur kæmi í stað Reykja-
víkurflugvallar og Keflavík-
urflugvöllur yrði eini völlurinn á
SV-horninu þyrftu flugvélar í inn-
anlandsflugi að bera töluvert auka-
eldsneyti til að komast á vara-
flugvöll sem kæmi niður á
arðhleðslu þeirra. Vegna veðurað-
stæðna og landslags er það alveg
borðleggjandi að nýtingarhlutfall
flugvallar á Hólmsheiði yrði tölu-
vert verra en nýtingarhlutfall
Reykjavíkurflugvallar er nú.
Einhverjir kunna að spyrja sig
hvers vegna umræddri vél er þá
ekki snúið til baka til Egilsstaða.
Það væri ef til vill hægt en vegna
reglna um lágmarksskilyrði til
blindaðflugs og skyggnis til lend-
ingar þá getur verið skynsamlegt
að gera ráð fyrir því að upphafs-
flugvöllur sé ekki tiltækur sem
varaflugvöllur og það kemur fyrir
að veðurskilyrði duga til flugtaks
en ekki til lendingar.
Gefum okkur að Reykjavík-
urflugvöllur, Löngusker eða
Hólmsheiði séu ekki til staðar og
Keflavíkurflugvöllur valinn sem
áfangastaður. Akstur þaðan er
a.m.k. 45 mínútur með rútu til BSÍ í
Reykjavík. Ef hann reynist ófær
gætum við þurft að nota Færeyjar
eða Glasgow í Skotlandi sem vara-
völl ef veður hamlar lendingu ann-
ars staðar á landinu. Af þessu má
sjá að með því að búa til flugvöll
sem er að einhverju leyti verri en
núverandi flugvöllur í Reykjavík
eða fækka flugvöllum á SV-horninu
mun það gera flugrekendum veru-
lega erfitt fyrir og leggja á þá
óbærilegan kostnað sem hlýtur að
velta sjálfkrafa út í fargjöldin.
Þessar tölur eru svo enn ýktari í
millilandafluginu.
Alvarlegust af öllu eru þó slæm
áhrif á sjúkraflugið við þessar að-
stæður, t.d. ef slasaður borg-
arfulltrúi er um borð eins og gerðist
fyrir nokkrum vikum. Sá borg-
arfulltrúi sem styður brotthvarf
Reykjavíkurflugvallar hefur ekki
þurft að komast til Reykjavíkur í
sjúkraflugi og vona ég að enginn
þeirra þurfi á því að halda. Há-
tæknisjúkrahús eru þó líka til í
Glasgow þó það taki u.þ.b. 3 klst. að
fljúga þangað. Þann 24. des. sl. var
augljóst að árið 2007 yrði enn eitt
metárið í þessum efnum, en þá voru
sjúkraflugin orðin 481 talsins með
521 sjúkling. Sífelld aukning
sjúkraflugs ýtir enn frekar undir
mikilvægi veru Reykjavík-
urflugvallar þar sem hann er.
Mikilvægi Reykjavíkurflugvallar
fyrir millilandaflugið er sömuleiðis
ótvírætt og við höfum mýmörg
dæmi um það þegar vélar hafa orð-
ið að lenda í Reykjavík vegna
slæmra veðurskilyrða í Keflavík.
Við búum á eyju sem hefur einungis
fjóra flugvelli sem nýtast okkur
sem flugvellir í millilandaflugi á
stærri þotum. Hver einasti flug-
völlur skiptir máli fyrir flugöryggið.
Ef Reykjavíkurflugvöllur yrði lagð-
ur niður hlyti það að verða krafa að
byggja upp t.d. Sauðárkrók eða
Bakkaflugvöll sem mögulega vara-
flugvelli.
Hvaða krafa er gerð til
flugvalla höfuðborga?
Hver sem niðurstaðan verður á
endanum þá hlýtur það að vera lág-
markskrafa höfuðborgarinnar og
íbúa hennar, landsmanna allra,
sjúkraflugs, Landhelgisgæslu, al-
mannavarna, farþega, flugrekenda,
flugmanna og flugnema að nýting-
arhlutfall flugvallar höfuðborg-
arinnar verði alls ekki minna en nú
er. Hvernig ætla borgaryfirvöld að
tryggja það samhliða því að gæta
þess að flugöryggi minnki ekki?
Miðað við síðustu fréttir af skipu-
lagsmálum borgarinnar eru málin
farin að líta þannig út að ann-
aðhvort fái völlurinn að vera þar
sem hann er, ef til vill í breyttri
mynd til að liðka fyrir, eða að hann
verður eyðilagður án þess að nokk-
uð komi í staðinn. Það má ekki ger-
ast. Ef hann verður eyðilagður þá
verður ekki snúið til baka. Hvaða
höfuðborg hefur ekki flugvöll?
Ekki Löngusker eða Hólmsheiði
Eftir Matthías Arngrímsson » Auðvitað viljum við
öll tryggja sem
mest flugöryggi. Því
miður er það mat und-
irritaðs að það sé ekki
tryggt með flugvelli á
Hólmsheiði og að slík-
ur völlur jafngildi því
að stíga 50 ár aftur í
tímann.
Höfundur er atvinnuflugmaður, flug-
kennari og einka/sportflugmaður.
Matthías Arngrímsson
Ragnar rifjaði það upp að í fyrra
hafi komið hingað kínversk sendi-
nefnd til að kanna hvort hægt væri
að gera langtímasamning við ís-
lenska bændur um matarkaup.
„Það er vísbending um að aðrar
þjóðir kunna innan tíðar að bjóða
hærra verð en neytendum í
Reykjavík og byggðum landsins
finnst við hæfi. Og hvað gera
bændur þá?“
Ólafur Ragnar sagði að Íslend-
ingar yrðu fyrr eða síðar að búa sig
undir breytta tíma þótt hún muni
vissulega njóta þess að vera fá-
menn þjóð í gjöfulu landi. Straum-
þunginn í þróun heimsins muni líka
móta aðstæður hér. Taldi hann
brýnt að hefja víðtækar umræður
um hlutverk landbúnaðarins í
þessu efni og hefja þær yfir hefð-
bundna togstreitu um verðlag og
skipulag framleiðslunnar. „Kjarn-
inn í boðskap mínum til Búnaðar-
þings og þjóðarinnar er að við
þurfum að hefjast handa við að
móta sáttmála sem tryggir í fram-
tíðinni fæðuöryggi Íslendinga,“
sagði forsetinn. Tók hann fram að
ekki væri átt við samningagerð á
hefðbundinn hátt heldur samræðu
um sáttmála sem tæki mið af
grundvallarhagsmunum þjóðarinn-
ar, sáttmála sem fæli í sér að fæðu-
öryggi hennar væri tryggt þótt
þróunin í veröldinni yrði óhagstæð.
Slíkur sáttmáli gæti svo orðið
grundvöllur að skipulagi fram-
leiðslunnar, nýjum reglum um nýt-
ingu lands og skapað markaðsþró-
un raunhæfan farveg.
rvara til
i þjóðar-
gin þjóð,
við líka
kar þjóð,
gnar mat-
Haraldur.
gi Íslend-
ð í þeirri
slenskum
nna til að
ann á það
hægt að
hægt að
rkuðum.
?
gi Íslend-
tíðarræðu
r, forseta
Búnaðar-
æðuöryggi
omið ofar
r og rætt
varnir á
Nú hefur
askiptum.
ars sú að
ð að móta
æðuöryggi
yggir að-
um mat á
ði Ólafur
tu ástæð-
n mann-
og bæja,
í fjarlæg-
rðar með
áhrif á
r. Ólafur
Morgunblaðið/Árni Sæberg
n 2008. Ábúendur Þórisholts eru lengst til
í Reykhólasveit, Þórður Jónsson og Ása Björg
megin við Einar Kristin Guðfinnsson landbún-
na Snæþórsdóttir og Vernharður Vilhjálmsson.
i um
dinga
araldur Benediktsson, formaður Bænda-
nds, sagði frá breyttum starfsskilyrðum bænda
ningarræðu á Búnaðarþingi í gær.