Morgunblaðið - 03.03.2008, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913 62. TBL. 96. ÁRG. MÁNUDAGUR 3. MARS 2008 LANDSPRENT EHF. mbl.is
ÁSTRÍÐA
DIDDADÆTUR SEGJAST VERA
MEÐ BESTA KENNARANN >> 17 La Traviata >> 33
Komdu í leikhús
Leikhúsin í landinu
IÐ
N
Þ
IN
G
2
0
0
8
MÓTUM
EIGIN FRAMTÍÐ
ÍSLAND
OG EVRÓPA
Evrópumálin verða til umræðu á Iðnþingi
Samtaka iðnaðarins á Grand Hótel Reykjavík,
fimmtudaginn 6. mars.
Sjá dagskrá á www.si.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
Eftir Sigrúnu Ásmundsdóttur
sia@mbl.is
MIKIL breyting hefur orðið á högum
þroskaheftra á undanförnum árum, m.a.
með byggingu sambýla, og einn viðmælandi
Morgunblaðsins orðaði það svo að lyft hefði
verið grettistaki í málaflokknum.
Nokkuð hefur verið í umræðunni upp á
síðkastið hvernig málefnum geðfatlaðra er
háttað og hafa borist fréttir af lokun á
geðsviði Landspítalans vegna sparnaðar.
Loka á Bergiðjunni við Kleppsspítala, deild
28 í Hátúni 10 verður breytt úr sólarhrings-
deild í dagdeild auk þess sem Læknabústað
og Skapti við Klepp verður lokað, en þar
hafa 12 einstaklingar verið í búsetu til
skamms tíma og bíða eftir búsetuúrræði.
Þau úrræði hafa þó skilað sér hægar en að
var stefnt. Lokun Læknabústaða og Skafts
er áætluð fyrsta maí, en Linda Kristmunds-
dóttir, starfandi sviðsstjóri geðsviðs Land-
spítala, segir að ef viðeigandi búsetuúrræði
úti í samfélaginu verði ekki tilbúin verði
lokuninni frestað eða leitað annarra úr-
ræða. „Geðsjúkir eiga ekki að búa inni á
spítala,“ segir Linda og að þeir eigi heldur
ekki að starfa innan veggja stofnana. „Þeir
eiga að búa og starfa úti í samfélaginu.“
Ekki hægt að útskrifa fólk
Átakið Straumhvörf, á vegum félags-
málaráðuneytis, er nú í fullum gangi en það
snýst um að skapa búsetuúrræði fyrir geð-
fatlaða einstaklinga úti í samfélaginu og
m.a. hafa verið notaðir til þess fjármunir
sem fengust fyrir sölu Símans á sínum
tíma. Átakið hefur gengið vel á landsbyggð-
inni en verr á höfuðborgarsvæðinu. Nú er
málum svo háttað á Landspítalanum að
ekki hefur verið hægt að útskrifa fólk sem
lokið hefur endurhæfingu þar sem búsetu-
úrræði úti í samfélaginu hefur skort. Ef
áætlanir Straumhvarfa ganga eftir á að út-
skrifa þá síðustu af sjúkrahúsinu út í sam-
félagið árið 2010.
Málefni geðfatlaðra snerta félagsmála-
ráðuneyti, heilbrigðisráðuneyti og jafnvel
menntamálaráðuneyti. Á meðan viðkom-
andi er á sjúkrahúsi eða stofnun sem fellur
undir heilbrigðisráðuneyti er hann í umsjá
heilbrigðisráðuneytis. Þegar búsetuúrræði
úti í samfélaginu er fengið tekur félags-
málaráðuneytið við. Menntamálaráðu-
neytið kemur loks að málum í tengslum við
endurmenntun og skólagöngu geðfatlaðra.
Umsýsla geðfatlaðs einstaklings heyrir þó
að öllu jöfnu undir félagsmálaráðuneyti.
Vandi Skortur er á búsetuúrræðum fyrir
geðfatlaða á höfuðborgarsvæðinu.
Heyrir
undir þrjú
ráðuneyti
Málefni geðfatlaðra
eru í deiglunni
VEXTIR verðtryggðra húsnæðis-
lána bankanna sem veitt voru
haustið 2004 verða til fimm ára
vaxtaendurskoðunar annað haust,
haustið 2009, og gætu þá hækkað
úr 4,15% vöxtum í 7,80%, að mati
Ingólfs H. Ingólfssonar fjármála-
ráðgjafa. Það þýðir að mánaðarleg
endurgreiðsla af 20 milljóna króna
láni til 40 ára hækkar úr 100 þús-
und kr. í 159 þúsund kr. eða um
59%.
„Það má líkja íbúðalánum með
endurskoðunarákvæði við lán með
breytilegum vöxtum,“ segir Ingólf-
ur og bætir við að hann sé þegar
farinn að sjá merki þess að slík lán
valdi fólki erfiðleikum. „Verð-
tryggðir breytilegir vextir eru eig-
inlega út í hött. Ef þú hugsar út í
það, þá erum við að taka 40 ára lán
með endurskoðunarákvæði eftir 5
ár. Það þýðir að verðtryggðu vext-
irnir eru ekki bundnir nema í þessi
fimm ár. Verðtryggingin er hins
vegar þegar búin að tryggja lán-
veitandanum að hann fái ákveðna
raunvexti, sama þó að himinn og
jörð hrynji í kringum hann.“
Ingólfur segir borga sig að forð-
ast fasteignakaup við núverandi
aðstæður og það sé betra fyrir
ungt fólk sem sé að byrja sinn bú-
skap að vera í leigu. „Fólk er ekk-
ert að kasta peningum sínum á glæ
þótt það búi í leiguhúsnæði fyrstu
3-5 árin. Með þeim verðtryggðu
fasteignalánum sem eru á mark-
aðnum í dag verður eignamyndun-
in svo hæg að hún er engin fyrstu
árin. Þvert á móti má segja að
menn séu að tapa peningum þessi
fyrstu ár.“
Veruleg vaxtahækkun
við endurskoðun 2009
Betra fyrir ungt fólk að vera í leigu fyrstu árin þar sem
eignamyndun er svo hæg að hún er engin fyrstu árin
 Með bæði belti | 18
ILLYA Nyzhnyk frá Úkraínu er á
meðal margra ungra og efnilegra
erlendra skákmanna sem taka
þátt í 23. Alþjóðlega Reykjavík-
urskákmótinu, sem verður sett í
dag. Hann er aðeins 11 ára og er
með 2.406 Elóstig. Illya er með
frjálsa mætingu í skólanum og æf-
ir skák sex tíma á dag.
Úkraínski undradrengurinn
segir að hann hafi þekkst boðið
um þátttöku því mótið væri
heimsþekktur viðburður og mjög
sterkt, þetta væri fyrsta alþjóð-
lega mótið sem sér hefði verið
boðið sérstaklega á og hann lang-
aði til að hitta Bobby Fischer, en
hann hafi reyndar komið of seint
til þess.
Illya og Bjarni Magnússon, ald-
ursforseti mótsins, tóku eina lauf-
létta skák í Skákhöllinni í gær og
indversku skákmennirnir Sahaj
Grover, Tania Sachdev og Srin-
ath Narayanan fylgdust með. | 4Morgunblaðið/Golli
Æfir sex
tíma á dag
23. Alþjóðlega Reykjavíkurskákmótið sett í Skákhöllinni í dag
BÆNDASAMTÖK Íslands vilja að við þær aðstæður sem nú eru uppi
vegna hækkunar aðfanga landbúnaðarins verði útflutningsskylda
sauðfjárafurða felld niður. Kom það fram í setningarræðu Haraldar
Benediktssonar, formanns samtakanna, á Búnaðarþingi í gær. Hann
hvatti stjórnvöld jafnframt til að skoða möguleika á því að hjálpa
neytendum og bændum í gegnum þennan skafl og milda áhrif verð-
hækkana á áburði.
Einar Kristinn Guðfinnsson, sjávarútvegs- og landbúnaðarráð-
herra, lýsti einnig miklum áhyggjum af verðhækkunum á aðföngum
sem nú skyllu með ofurþunga á landbúnaðinn. Sagði hann að þær
myndu augljóslega hafa neikvæð áhrif á lífskjör bænda, afurðastöðva
og neytenda. Sagði ráðherra að það yrði verkefni næstu mánaða og
missera að bregðast við þessum breytingum og leita leiða til þess að
vinna sig út úr vandanum. Verðlagsnefnd búvara væri að skoða málin
og myndi gera áfram. | Miðopna
Vilja milda áhrif
áburðarhækkunar
MARGIR
Bandaríkja-
menn láta nú
ljósmyndara
lagfæra bekkj-
armyndir
barnanna, að
sögn News-
week. Útstæð
eyru verða
„venjuleg“,
hörundið frísklegra, tennur
hvítari og freknur og tannspangir
eru þurrkaðar út.
„Ég verð mjög hissa þegar
móðir kemur og vill að mynd af
barni í 2. bekk sé lagfærð,“ segir
Danielle Stephens sem rekur ljós-
myndastofur. „Ég á 12 ára stelpu
og ef ég bæði um lagfæringu ótt-
ast ég að hún færi að halda að hún
liti ekki nógu vel út.“
Börnin
„lagfærð“