Morgunblaðið - 29.09.2008, Qupperneq 13

Hagaey Hér sést
stæði Hagalóns.
Vestan megin ár eru
bæirnir Hagi og Melhagi.
Búrfell rís í fjarska.
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. SEPTEMBER 2008 13
355MW
afl nýrra virkjana frá
Urriðafossi að Búðarhálsi.
690MW
afl Kárahnjúkavirkjunar.
840MW
uppsett afl virkjana frá
Búrfelli að Sigöldu í dag.
25,4km2
samanlagt flatarmál Heiðarlóns,
Árneslóns, Hagalóns og Sporð-
öldulóns, við nýju virkjanirnar.
44,4km2
samanlagt flatarmál lóna við þær
virkjanir sem eru í Þjórsá og
Tungnaá í dag.
57km2
flatarmál Hálslóns við Kárahnjúka.
150km2
samanlagt flatarmál miðlunarlóna
í Kvíslaveitu, Hágöngumiðlun og
Þórisvatni.
Undirbúningsframkvæmdir
við Búðarhálsvirkjun hófust
árið 2002, en þeim var hætt
vegna þess að virkjunin var
metin óhagkvæm. Takmark-
anir á því að leggja friðland
í Þjórsárverum undir Norð-
lingaölduveitu voru þess
valdandi. Þar að auki gekk
Norðurál til samninga við
HS og OR um kaup á raf-
orku til Helguvíkur, svo ekki
lá fyrir hvert orkan ætti að
fara. Síðan þá hefur hag-
kvæmni hennar aukist, t.d.
vegna hækkandi raforku-
verðs.
Pappírsvinnunni er lokið,
virkjunarleyfi var gefið út
árið 2001 og Landsvirkjun
hyggst bjóða verkið út fyrir
áramót. Áætlað er að bygg-
ingu virkjunarinnar verði
lokið árið 2011. Áætlaður
verkkostnaður er á bilinu
15–20 milljarðar króna. Búð-
arhálsvirkjun fékk umhverf-
iseinkunnina A í rammaáætl-
un árið 2003, en hagnaðar-
og arðsemiseinkunnir D.
Afl hennar verður allt að
90 MW og orkugetan um 630
GWst á ári. Framkvæmdin
felst í því að stífla Köldu-
kvísl við Búðarháls og veita
Tungnaá í svokallað Sporð-
öldulón þar fyrir ofan, með
því að stífla farveg hennar
og grafa veituskurð að lón-
inu. Sporðöldulón verður sjö
ferkílómetrar að stærð.
Sprengd verða göng í gegn-
um Búðarháls að Sultar-
tangalóni, þar sem byggja á
stöðvarhús.
Virkjunin verður á svæði
sem þegar er mjög raskað
og þar að auki er flutnings-
leið rafmagnsins að dreifi-
kerfi Landsnets stutt, þ.e. 17
kílómetrar frá stöðvarhús-
inu að tengivirki við Sult-
artanga.
Núverandi áætlanir um
sölu raforkunnar frá Búð-
arhálsvirkjun ganga út á ál-
framleiðslu Rio Tinto Alcan í
Straumsvík og rekstur net-
þjónabús á Suðurnesjum á
vegum Verne Holding.
Búðarhálsvirkjun fer aftur af stað
Þegar raskað svæði Stöðvarhúsið verður við Sultartangalón.
Í biðstöðu Grunnur stöðvarhússins var sprengdur árið 2002.
Hvammsvirkjun er sú þriðja,
en hún og Holtavirkjun eru
stundum í sameiningu kall-
aðar Núpsvirkjun.
Þjórsá yrði stífluð við
Núpsfjall með allt að 16
metra háum garði, rétt ofan
svonefnds Minnanúpshólma,
sem er falleg skógi vaxin eyja
í ánni. 3,5 kílómetra langir
stíflugarðar yrðu meðfram
ánni austan megin, þ.e. í
Rangárþingi ytra. Þannig
myndast Hagalón, 4,6 ferkíló-
metra inntakslón sem nær
nánast upp að Gaukshöfða í
Þjórsárdal. Við þetta fara
nokkrir hólmar og eyjar á
kaf, þar á meðal Hagaey, sem
hyrfi að mestu leyti. Nokkrir
bæir standa nálægt ánni
þarna, Hagi og Melhagi allra
næst. Umhverfi þeirra ger-
breytist. Þjóðvegurinn verð-
ur færður að farveginum og
landið hækkað með fyllingu.
Hvammsvirkjun yrði 82
MW að afli og myndi fram-
leiða 665 GWst af raforku á
ári hverju.
Samningar langt komnir
Á þessu svæði er að sögn
talsmanna Landsvirkjunar
mjög langt komið að semja
við landeigendur. Virkjunin
er komin inn á aðalskipulag
Rangárþings ytra og Skeiða-
og Gnúpverjahrepps.
Hvammsvirkjun fékk um-
hverfiseinkunn A í fyrsta
áfanga rammaáætlunar,
hagnaðareinkunn B og arð-
semiseinkunn C, rétt eins og
Holtavirkjun. Ætlunin var að
bjóða verkþætti Hvamms-
virkjunar út í mars á næsta
ári, en því hefur seinkað og
verður að líkindum ekki af
því fyrr en seinni hluta árs
2009. Allar virkjanirnar þrjár
í Þjórsá eru nú í hönnun og
ekki útséð hvernig mann-
virkin verða á endanum. Um-
hverfismati við þær lauk árið
2004, en ekki er búið að
sækja um virkjunarleyfi enn
sem komið er.
Hagalón við mynni Þjórsárdals
Ölmóðsey Til hægri tengist 900 metra langur fráveituskurður
farveginum, með vatn úr fráveitugöngum frá stöðvarhúsi.
Í Melhaga Landfylling mun halda jökulvatninu frá hlaðinu.