Morgunblaðið - 29.09.2008, Qupperneq 14

14 MÁNUDAGUR 29. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
FINNSKI sagn-
fræðingurinn
Oula Silvennoin-
en segist í sam-
tali við norska
blaðið Aftenpost-
en hafa fundið
gögn sem sýni að
stjórnvöld í Hels-
inki hafi á árum
síðari heims-
styrjaldar tekið fullan þátt í útrým-
ingu gyðinga.
Finnar börðust við hlið Þjóðverja
gegn Rússum 1941–1944 en hinir
síðarnefndu höfðu hrifsað stór
landsvæði af Finnum 1939. Silvenn-
oinen segir Finna hafa m.a. unnið
með leynilögreglu stjórnar Adolfs
Hitlers að morðum á gyðingum og
kommúnistum í norðanverðu Rúss-
landi. kjon@mbl.is
Ofsóttu Finn-
ar gyðinga?
Adolf Hitler
FRÉTTASKÝRING
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
VERÐUR einhvern tíma hægt að
koma á friði með samningum við
talíbana? Það hefur lengi verið stefna
stjórnar Hamids Karzais, forseta í
Kabúl, að reynt skuli að fá þá talíb-
ana sem afneita ofbeldi til að ganga
til liðs við stjórnina og hefur það tek-
ist í allmörgum tilfellum. Nokkrir
lágtsettir liðsforingjar talíbana hafa
jafnvel gengið til liðs við stjórnina.
En breska blaðið Observer segir
að Sádi-Arabar hafi með aðstoð
Breta um skeið haft milligöngu um
viðræður síðan í sumar við einn af
æðstu leiðtogum hreyfingarinnar án
þess að skilyrði hafi verið sett fyrir-
fram. Hafi þessar viðræður farið
fram með leynd bæði í Kabúl, Quetta
í Pakistan, þar sem margir forystu-
menn talíbana hafa aðalbækistöð
sína, Sádi-Arabíu og nokkrum
evrópskum borgum. Talíbanaleið-
toginn umræddi mun m.a. hafa rætt
við fulltrúa bresku leyniþjónust-
unnar, MI6, í London.
Öryggismálaráðgjafi Karzais var
fulltrúi hans í viðræðunum sem m.a.
hafa gengið út á að talíbanar fengju
ráðherraembætti í stjórninni. Einnig
hefur Karzai reynt að fá til liðs við
sig gamlan stríðsherra, Gulbuddin
Hekmatyar, sem nú styður talíbana
og sjálfan leiðtoga talíbana, múllah
Omar en ekki haft erindi sem erfiði.
Er rifjað upp að franski forsætis-
ráðherrann Francois Fillon, hafi vís-
að til þessara tilrauna nýlega í ræðu.
„Við verðum að kanna leiðir til þess
að skilja á milli alþjóðlegra ofsa-
trúarmanna [í Afganistan] og ann-
arra sem berjast fremur af þjóðern-
isástæðum eða vegna ættbálka-
tengsla,“ sagði Fillon.
Heimildarmenn í Kabúl staðfestu í
samtölum við Observer að viðræð-
urnar hefðu farið fram en töldu að
þær gengju stirðlega, einkum vegna
þess hve hart hefur verið barist síð-
ustu vikurnar en einnig vegna
ósveigjanleika talíbana.
Vandinn er margþættur og eitt
dæmið er að talíbanar hafa sett sem
skilyrði að allt erlent herlið yfirgefi
landið í áföngum, að í Afganistan
verði í gildi elstu afbrigði sharia-laga
íslams og þeir fái aðild að ríkisstjórn.
Og að sjálfsögðu eiga konur ekki að
taka eðlilegan þátt í samfélaginu.
Þess má geta að talíbanar hafa lagt
sig fram um að myrða konur í áhrifa-
stöðum og gert margar árásir á skóla
og fyrirtæki sem konur stýra. En
heimildarmenn segja að mestum erf-
iðleikum valdi að talíbanar breyti
stöðugt kröfum sínum.
Leynifundir með talíbönum
Observer segir breska embættismenn hafa rætt við talíbanaleiðtoga í London og
Karzai og Sádi-Arabar reyni að fá hreyfinguna til að þiggja ráðherrastöður í Kabúl
Reuters
Vígreifur Liðsmaður afganska hers-
ins í höfuðstaðnum Kabúl.
KOSIÐ var til þings í Hvíta-Rúss-
landi í gær en landið er oft kallað
síðasta einræðisríkið í Evrópu. En
Alexander Lúkasjenkó forseti lét
nokkra stjórnarandstöðuleiðtoga
lausa úr fangelsi fyrir skömmu.
Lúkasjenkó átti lengi gott sam-
starf við Vladímír Pútín og menn
hans í Rússlandi en sambúðin hefur
kólnað síðustu árin. Lúkasjenkó
hefur m.a. ekki fylgt í fótspor
Rússa og viðurkennt sjálfstæði upp-
reisnarhéraðanna tveggja í
Georgíu. Bendir ýmislegt til að
hann vilji nú efla samskiptin við
vestræn ríki en þau setja það skil-
yrði að hann komi á lýðræði.
Ekki hafa stjórnarandstæðingar
mikla trú á loforðum forsetans um
heiðarlegar kosningar. „Það er
ekki hægt að tala um raunveruleg-
ar kosningar þegar stúdentar, her-
menn og verkamenn eru þvingaðir
til að kjósa snemma og enginn gæt-
ir kjörkassanna í fimm nætur,“
sagði Anatólí Lebedko, formaður
Sameinaða borgaraflokksins.
Forsetinn og stuðningsmenn
hans ráða nú öllum sætunum í neðri
deild þingsins, 110 að tölu.
kjon@mbl.is
AP
Einráður Alexander Lúkasjenkó
ræðir við fréttamenn í gær.
Hvít-Rúss-
ar kjósa
HÆGRIMENN CSU, Kristilega
sósíalsambandsins í Bæjaralandi,
virðast hafa beðið mikinn ósigur í
þingkosningum sem fram fóru í
gær. Var þeim spáð 43% fylgi en
flokkurinn var með 60,7% fyrir
fimm árum.
Jafnaðarmenn stóðu í stað, var
spáð 19% stuðningi. CSU virtist að-
allega hafa misst kjósendur til
annarra miðju-hægriflokka,
Frjálsra demókrata og Frjálsra
kjósenda.
CSU er systurflokkur CDU,
flokks Angelu Merkel Þýskalands-
kanslara, og hefur stýrt Bæjara-
landi einn í 46 ár. Nú stefnir allt í
samsteypustjórn.
Bæjaraland er stærst sambands-
ríkja Þýskalands og þar er mikið
af hátæknifyrirtækjum.
kjon@mbl.is
CSU tapaði í
Bæjaralandi
TÆKNIMAÐUR hugar að kínverska geimfarinu
Shenzhou VII á afskekktu svæði í Innri-Mong-
ólíu en þar lenti það í gær eftir velheppnaða ferð
þar sem m.a. var undirbúin smíði geimstöðvar.
Yfirmaður ferðalanganna þriggja, Zhai Zhi-
gang, fór á laugardag í 13 mínútna geimgöngu,
fyrstur kínverskra geimfara. Var henni sjón-
varpað beint í Kína og víða fylgdust margir með
sendingunum á stórum útiskjáum. Kínverjar
stefna að tunglferð á næsta áratug.
Zhai sagði líðan þeirra ágæta en hann og fé-
lagar hans, Liu Boming og Jing Haipeng, biðu í
Shenzhou VII í um 45 mínútur eftir lendinguna
til að venjast þyngdaraflinu og voru skoðaðir af
lækni áður en þeir skriðu út úr farinu. Þeim var
fagnað með blómvöndum. „Þetta var stórkostleg
ferð, viðfangsefnin voru mörg og allt gekk vel,“
sagði Zhai. „Við erum hreyknir af ættjörðinni.“
Reuters
Geimfarar lentu í Innri-Mongólíu
LEIÐTOGAR á Bandaríkjaþingi og
stjórn George W. Bush forseta náðu
í gær samkomulagi um aðgerðir til
björgunar fjármálafyrirtækjum
landsins með ríkisframlögum upp á
minnst 700 milljarða dollara næstu
tvö árin. Demókratinn Nancy Pelosi,
forseti fulltrúdeildar þingsins, sagði
að greidd yrðu atkvæði um frum-
varpið í dag.
„Við eigum einhverja vinnu eftir
við að fínpússa þetta en ég held að
okkur hafi tekist að leysa málið,“
sagði Henry Paulson, fjármálaráð-
herra Bandaríkjanna.
Gagnrýnt var upphaflega að Paul-
son fengi nánast einræðisvald til að
ákveða hvernig verja skyldi fénu.
Mun hafa náðst málamiðlun um að
sérstakt ráð embættismanna, þ. á m.
yfirmanns seðlabankans, skuli ann-
ast yfirumsjón með aðstoð eftirlits-
manna þingsins, að sögn BBC.
Áætlanir fjármálaráðuneytisins
miða að því að kaupa til baka ótraust
húsnæðislán af lánastofnunum. Fyr-
irtækin fengju þá lausafé en nær al-
ger skortur er nú á því á mörkuðum.
Í kjölfarið gætu þau farið að lána út
fé á ný. kjon@mbl.is
Greiða atkvæði um
björgunaraðgerð
Talið að Bandaríkjaþing samþykki 700 milljarða dollara aðstoð
Í HNOTSKURN
»Barack Obama og JohnMcCain sögðust í gær
styðja aðgerðirnar í aðal-
atriðum þrátt fyrir efasemdir.
»Margir repúblikanar eruandvígir þessum dýru
ríkisafskiptum sem auk þess
sé ekki öruggt að dugi. Vilja
þeir gefa markaðnum meira
tækifæri til að leysa vandann.
Hve fjölmennir eru talíbanar?
Í reynd eru tölur um fjöldann ágisk-
un en talið víst að allt að 10.000
vopnaðir menn séu í hreyfingunni.
Einnig fá þeir oft stuðning annarra
uppreisnarflokka og glæpahópa.
Aðstoðar al-Qaeda hreyfinguna?
Vitað er að liðsmenn al-Qaeda berj-
ast sums staðar enn með talíbönum.
Tækist að semja við talíbana yrði
mun auðveldara að skera á þau
tengsl og einangra al-Qaeda.
S&S
SKOSKA heimastjórnin hyggst í
dag reyna að fá þing Evrópusam-
bandsins til að breyta reglum um
fiskveiðar til að hindra brottkast.
Talið er að allt að 100 þúsund tonn
fari í súginn í Norðursjónum ár
hvert vegna brottkasts.
Fiski er oft fleygt til að sleppa við
sektir fyrir veiðar umfram kvóta.
Skoskir ráðamenn vilja að sögn
The Guardian að ESB taki upp
sömu reglur og í Noregi en þar er
brottkast bannað. Sjómenn segja að
úthlutaðir kvótar séu of litlir, þeir
hafi ekki verið auknir í samræmi
við aukna fiskgengd. kjon@mbl.is
Vilja banna
brottkast