Morgunblaðið - 15.10.2008, Qupperneq 23

Morgunblaðið - 15.10.2008, Qupperneq 23
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 2008 23 Litaprufa Ungt fólk er þeim eiginleikum gætt að geta notið augnabliksins betur en flestir aðrir. Þrjár vinkonur brugðu á leik og prófuðu villtar greiðslur. Frikki Blog.is Hlini Melsteð Jóngeirsson | 14. október Mannorð okkar allra Ætlar þessi ríkisstjórn ekki að gera neitt í þess- um málum? Á ekki að standa upp á alþjóðavett- vangi og standa á tveimur og spyrna í. Brown er bú- inn að traðka svo á mann- orði okkar án þess að vera mótmælt einu sinni af hálfu ríkisstjórnar okkar að nú trúa honum allir. Ég verð að biðla til ríkisstjórnar okkar að fá smá bakbein og svara ásökunum hans fullum hálsi. Þetta er ekki boðlegt að menn geti talað svona illa um okkur Íslendinga án mótmæla. … Meira: hlini.blog.is Jakobína Ingunn Ólafsdóttir | 14. okt. Siðferðiskreppa! Mikið er fjallað um efna- hagsástandið á Íslandi í fjölmiðlum og athyglinni beint að hlutabréfum, hryðjuverkaásökunum, gengi gjaldmiðla og vísi- tölum. Harmleikir sem eru að gerast meðal almennings fá litla athygli. Fylgispeki fjölmiðla við foringjana er mikil og áróðurinn í fjölmiðlum miðar að því að lægja öldurnar. Danir tala um að aðstoða Íslendinga ekki bara á mór- alska sviðinu heldur líka því efnahags- lega. Það er athyglivert að siðferðis- kreppan virðist ofar í huga Danans en efnahagskreppan. Það er mikilvægt nú þegar ástandið blasir við að gleyma sér ekki í vísitöl- um. Beinum athyglinni að siðferðinu. Íslendingar þurfa að temja sér hugarfar sem setur manneskjuna og náttúruna í forgrunninn. Göngum þannig um sam- félagið að það verði vinsamlegt börn- unum okkar þegar þau vaxa úr grasi. Meira: kreppan.blog.is Magnús Sigurðsson | 14. október Verður Kaupþing einkabanki í almannaeigu? Það yrðu bestu fréttir undanfarna viku ef lífeyr- issjóðirnir næðu samn- ingum við FME um að kaupa Kaupþing. 1. Með því yrði m.a. stuðlað að því að þekking starfsfólks Kaupþings glataðist ekki. 2. Fjármunir kæmu inn í íslenskt fjár- málalíf sem færu ekki til að greiða niður skuldir bankanna við útlönd eins raunin virðist ætla að verða með lántökur rík- isins. 3. Síðast en ekki síst væru lífeyris- sjóðirnir með það á sinni hendi hvernig þeir ávaxta lífeyrissparnað umbjóðenda sinna, sem hlýtur að vera einn álitlegasti kosturinn í þeirri stöðu sem er uppi er í dag. Meira: magnuss.blog.is Í OPINBERRI umræðu kemur fram að íslensk stjórnvöld séu langt komin að semja við Breta og Hollendinga um mörg hundruð milljarða króna skuldbindingar vegna starfsemi útibúa Lands- banka Íslands í þeim löndum. Við undirritaðir teljum nauðsynlegt að lagagrundvöllur sé skoð- aður rækilega áður en slíkir samningar verða end- anlegir. Með lögum nr. 98/1999 um innstæðutryggingar og tryggingakerfi fyrir fjárfesta var stofnaður sérstakur sjóður, Tryggingasjóður innstæðueig- enda og fjárfesta, sem er sérstök sjálfseign- arstofnun. Hlutverk hans er að veita lágmarks- vernd gegn greiðsluerfiðleikum viðkomandi fyrirtækja. Af aðfararorðum tilskipunar EB um innlánatryggingakerfi má draga þá meginályktun að innlánseigendur eiga að njóta jafnréttis með tilliti til greiðslna úr sjóðnum án tillits til þess hvar þeir eru búsettir innan EES. Greitt er úr sjóðnum ef viðskiptabanki er ekki fær um að inna af hendi greiðslu á andvirði inn- stæðu. Lágmarkstrygging nemur nú rúmlega 20.000 ECU fyrir samanlögð innlán hvers inn- stæðueiganda. Segir í 7. gr. tilskipunarinnar að innlánatryggingakerfin tryggi að samanlögð inn- lán hvers innstæðueiganda séu tryggð að fram- angreindri fjárhæð. A. Ljóst er samkvæmt framangreindu að aðild- arríki tilskipunarinnar hafa tekið á sig þær skuld- bindingar að koma á ákveðnu tryggingarkerfi samkvæmt skilmálum hennar. Þetta var gert hér á landi með fyrrgreindum lögum. Vegna þess hvernig greiðslum í sjóðinn er háttað, þ.e. að eign hans er miðuð við innstæðu á næstliðnu ári, gat sú staða komið upp að ekki væru til fjármunir í sjóðnum sem endurspegluðu raunmagn inn- stæðna á hverjum tíma. Við teljum að innlánstryggingarkerfin beri ábyrgð á skuldbindingum sínum með því fjár- magni sem þar finnst en öðru ekki. Þessa nið- urstöðu okkar byggjum við einkum á eftirfarandi: Við teljum augljóst að hlutverk Trygg- ingasjóðsins er ekki að takast á við allsherjar bankahrun eins og gerst hefur hér á landi. Ef svo hefði verið hefði þurft að greiða gífurlegar fjár- hæðir inn í hann sem næmi mörgum tugum pró- senta af heildarinnlánum. Styðst þessi niðurstaða við lokamálslið 24. málsgreinar aðfararorða til- skipunarinnar (en málsgreinin fjallar um fjár- mögnun innlánatryggingakerfa) þar sem gert er ráð fyrir að fjármögnunin megi ekki stefna stöð- ugleika viðkomandi bankakerfis í hættu. Því má segja að það ástand sem hér um ræðir sé eins kon- ar force majeure tilvik. Ákveðnar reglur eru um inngreiðslur í sjóðinn samkvæmt lögum nr. 98/1999. Skal heildareign innstæðudeildar sjóðsins nema að lágmarki 1% af meðaltali tryggðra innstæðna í viðskiptabönkum og sparisjóðum á næstliðnu ári. Engar reglur eru um það í viðkomandi tilskipunum hvernig fjár- magna eigi sjóðina. Ganga verður út frá því að þessar reglur íslenskra laga hafi verið tilkynntar viðkomandi yfirvöldum (hér Eftirlitsstofnun EFTA) í samræmi við fyrrgreinda tilskipun og er ekki kunnugt um að neinar athugasemdir hafi komið fram. Því má leggja til grundvallar að inn- leiðingin hafi verið rétt að þessu leyti. Í 3. mgr. 3. gr. tilskipunarinnar er gert ráð fyrir því að lánastofnun hafi ekki fullnægt skyldum sín- um og kveðið er á um aðgerðir í því sambandi. Má þá eftir atvikum útiloka viðkomandi lánastofnun frá markaðinum með skýru samþykki lögbærra yfirvalda en þá með minnst 12 mánaða fyrirvara. Ákvæðið sýnir að jafnvel þótt eitthvað hafi verið athugavert við innlánatryggingar umræddra úti- búa Landsbankans á þessu ári, t.d. að skyldu- bundin framlög til Tryggingasjóðs hafi ekki verið greidd, hefði ekki ennþá verið unnt að koma við- urlögum í framkvæmd. Ekkert hefur hins vegar komið fram sem bendir til að eitthvað hafi verið athugavert við innlánatryggingar Landsbankans. Ef reglur tilskipunarinnar væru túlkaðar með þeim hætti að greiða ætti framangreindar fjár- hæðir að fullu til innstæðueigenda hvernig sem á stæði gæti það bakað smáum ríkjum gífurlegar fjárhagslegar skuldbindingar sem settu fullveld- isrétt þeirra í hættu. Slíkt getur hvorki verið til- gangur tilskipunarinnar né leitt af henni. Ábyrgð ríkissjóðs verður því ekki á því byggð að ákvæði umræddrar tilskipunar hafi verið brot- in. Ábyrgð ríkisins í tengslum við fyrrgreinda til- skipun felst einungis í því að innleiða reglur um hana og að sjá að öðru leyti um að staðið sé við skuldbindingar samkvæmt tilskipuninni. Hafi vanhöld orðið á því getur ríkið orðið skaðabóta- skylt ef reglunum um bótaábyrgð er að öðru leyti fullnægt. Ábyrgð ríkisins nær hins vegar ekki lengra en þetta. Þá er og athyglisvert að hvergi er í tilskipuninni kveðið á um sérstaka ábyrgð aðild- arríkjanna á skuldbindingum Tryggingasjóðsins. Má ætla að slík ábyrgð hefði komið skýrt fram ef stefnt hefði verið að henni. B. Með lögum um heimild til fjárveitinga úr rík- issjóði vegna sérstakra aðstæðna á fjármálamark- aði o.fl. var gerð breyting á 10. gr. fyrrgreindra laga nr. 98/1999 og innleitt ákvæði sem segir efn- islega að krafa Tryggingasjóðs njóti rétthæðar sem forgangskrafa. Svipuð breyting var gerð með fyrrgreindum lögum á lögum nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki þannig að við gjaldþrot fjár- málafyrirtækis verða kröfur vegna innstæðna for- gangskröfur. Líta má svo á að umrædd lagasetn- ing eigi við um alla innlánseigendur hér á landi svo og innlánseigendur útibúa íslenskra fjármála- fyrirtækja erlendis. Lagasetning af þessu tagi, sem kemur í raun með afturvirkum hætti á nýrri skipan að því er varðar rétthæð krafna, veldur vandkvæðum. Hún bætir augljóslega stöðu sumra kröfuhafa á kostnað annarra. Skoða verður sér- staklega hvort hún brjóti í bága við meginreglur laga um réttaröryggi og réttmætar væntingar og hverjar séu afleiðingar ef svo er. Reglur af þessu tagi má hugsanlega réttlæta með skírskotun í neyðarrétt, þ.e. að þær séu nauðsynlegar til að forðast stórfelldan efnahagslegan vanda í íslensku þjóðfélagi. C. Íslenska ríkið hefur í hyggju að greiða íslensk- um innlánseigendum fjárhæðir til að tryggja inn- stæður þeirra. Taki ríkið á sig slíkar skuldbind- ingar og greiði úr ríkissjóði myndu þær greiðslur vera umfram skyldur íslenska ríkisins í þeim til- gangi að tryggja að unnt væri að starfrækja inn- lenda innlánastarfsemi í framtíðinni og til að tryggja efnahagslegan stöðugleika. Slíkar greiðslur koma EES-samningnum í raun réttri aðeins óbeint við enda myndu þær ekki fara fram á gildissviði hans nema í undantekningartilvikum. Evrópskar skuldbindingar felast aðeins í þeim Tryggingasjóðum sem að framan eru nefndir og þeim reglum sem um þá gilda. Þær reglur snerta einkavædda banka og Tryggingasjóð sem er sjálf- stæð stofnun en ekki íslenska ríkið. Þær ráðstaf- anir sem ríkið gerir til að halda uppi efnahags- legum stöðugleika í framhaldi af því eru því annars eðlis. Hefði ríkið hins vegar breytt lögum um Tryggingasjóð með þeim hætti að innlánseig- endum hefði verið mismunað eftir búsetu kynni slíkt að brjóta í bága við reglur EES-samningsins. D. Meginniðurstöður okkar eru eftirfarandi: Ekki hvílir nein ábyrgð á ríkissjóði vegna stöðu innstæðna í Tryggingasjóðnum. Lagabreyting sem gerir ráð fyrir að innláns- kröfur verði forgangskröfur getur staðist ef hana má réttlæta með skírskotun í neyðarrétt. Greiðslur sem ríkið tekur á sig að inna af hendi til innstæðueigenda hér á landi falla almennt utan gildissviðs EES-samningsins nema í undantekn- ingartilvikum. Eftir Lárus Blöndal og Stefán Má Stefánsson » Við teljum að innlánstrygg- ingarkerfin beri ábyrgð á skuldbindingum sínum með því fjármagni sem þar finnst en öðru ekki. Stefán Már Stefánsson Lárus er hæstaréttarlögmaður. Stefán Már er prófessor. Ábyrgð ríkisins á innlánum Lárus Blöndal Salvör | 14. október Seiðandi söngur evrunnar ... Núna í þessari kreppu mun koma í ljós hvort lönd innan evru- svæðisins græða á sam- eiginlegum gjaldmiðli eða hvort ójafnvægi í fram- leiðni milli landa brýst fram í stöðnun og kyrrstöðu á ein- hverjum svæðum. Sennilega er einn hluti af kreppunni sem nú skellur yfir heiminn tilkominn vegna þess að gjaldmiðlarnir eru eitt tól- ið til að búa til peninga sem ekki eru til. En eitt er víst. Dagar krónunnar virð- ast taldir og það eru ekki margir kostir í stöðunni fyrir Ísland. Reyndar bara tveir að ég sé. Annars vegar er það evra og það þýðir inngöngu í Efnahags- bandalagið, það er alveg ljóst og það er ekki gert á einum degi. Hins vegar er það að reyna að ná samningum við Norð- menn að nota norskar krónur hérna. Það er frekar fýsilegur kostur og eins og Þór- ólfur Matthíasson hagfræðingur segir þá gæti það verið Plan B. Meira: salvor.blog.is

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.