Skinfaxi - 01.07.1958, Síða 6

70
SKINFAXI
NORRÆNI LÝÐHÁSKÓLINN
Hinar þjóðlegu lýðháskólahugsjónir
Grundtvigs hafa reynzt furðu frjóar og
álirifaríkar — ekki aðeins í föðurlandi
hans sjálfs, lieldur um öll Norðurlönd —
og þá fyrst og fremst þar, sem þjóðleg
vandamál liafa krafizt úrlausnar. Og eftir-
tektarverðast og einkennilegast er það, að
hugmyndir Grundtvigs um þjóðlega nauð-
syn hafa endurnært og örvað þjóðernis-
legar stefnur og strauma á Islandi, í Fær-
eyjum og i Noregi, er miðað liafa að
því að leysa stjórnmálaleg og menningar-
leg bönd, sem hafa bundið þessi lönd hans
eigin fósturlandi, Danmörk. Grundvallar-
hugsjónir hans hafa reynzt vopn, sem
unnt hefur verið að beina gegn sjálfri
Danmörk. Þetta ætti að sýna betur en
nokkuð annað, hve hugsjónir hans hafa
víðtækt gildi.
Danska lýðháskóla — og þá sérstaldega
skólann í Askov — sótti ungt fólk frá Is-
landi, Færeyjum og Noregi. Og eflir eins
eða tveggja ára nám héldu þessi ungmenni
heim lil síns föðurlands gædd meiri þjóð-
legri reisn en þegar þau komu, vissari
en áður um réttmæti þeirrar sannfæring-
ar sinnar, að þeim hæri að berjast fyrir
að losa þjóðir sínar við danskt vald og
dönsk áhrif.
á Snotjhöjj i Danntörfc
Svo höfou þá aftur á móti mörg þeirra
kynnzt i hinum dönsku lýðháskólum þjóð-
ernislegu vandamáli, sem Danir báru fyrir
brjósti, haráttu Suður-Jóta fyrir tungu
sinni og menningu, og hinum íslenzku,
færeysku og norsku frændum hafði skil-
izt, að Danir áttu sér þjóðlegt áhugamál,
sem væri þess vert, að öll Norðurlönd
létu sér annt um það.
I mörg ár hefur verið um það rætt með-
al danskra lýðháskólamanna að stofna
skóla, þar sem liftaugar allra þjóðlegra
vandamála á Norðurlöndum rynnu saman
— frá Finnlandi, Islandi, Færeyjum, Nor-
egi og Danmörk. I þessum skóla skyldi
ungt fólk frá öllum þessum löndum hitt-
ast og kynnast, svo að hjá því gæti vakn-
að sérstæð norræn samvitund. Ekki sam-
vitund þess, að við Norðurlandbúar séum
svo líkir, að þess vegna eigum við að
vera sem bræður og tala mál, sem séu
sem líkust hvert öðru. Þannig hugsar
fjöldi manns, án þess að liugsunin eigi
sér djúpar og viðkvæmar rætur. Nei, hin
norræna samvitund, sem þarf að vakna,
á um leið að vera norræn fjölvitund, sem
vekur sanna gleði, þegar liún verður þess
visari, að hinar litlu norrænu þjóðir vinna
þjóðlega sigra og fá aukna möguleika á