Skinfaxi - 01.07.1960, Side 9

SKINFAXI
73
sveitum eru þessar greiöslur nægileg-
ar til reksturs myndarlegs bókasafns,
og mundu bókasöfn þorpanna jafnvel
geta keypt eittlavað af erlendum hand-
bákum. í hinum fámennari sveitum væri
veitt nokkur úrbót, en þar mundi hag-
kvæmast, svo sem nú er komið samgöng-
um, að fé safnanna væri framvegis að-
eins varið til kaupa á einhverju af bók-
um ársins, sem að loknum lestri væru
látnar renna til héraðsbókasafnsins til
geymslu og útlána um héraðið.
Tekjur héraðsbókasafnanna ykjust
mjög mikið við samþykkt frumvarpanna,
til dæmis yrðu tekjur Héraðsbókasafns
Borgarfjarðar kr. 88.000, þar af réttur
helmnigur frá ríkinu, en nú greiðir það
kr. 10.730 á móti kr. 17.800 frá hreppi og
sýslu. Er fylgt þeirri reglu i frumvarpinu,
að ríkið greiði jafnmikið til héraðsbóka-
safna og hinir aðilarnir til samans, nema
þar sem allstórir bæir standa að söfnun-
urn og þau eru bæjarbólcasöfn, auk þess
sem þau gegna hlutverki héraðsbóka-
safna. Þá er ætlazl til, að héraðsskjalasöfn
verði styrkt lil kaupa á lesfilmum og les-
tækjum og hálfri milljón króna á ári varið
sem framlagi til liúsabóta handa söfnun-
um. Með frumvörpunum er sem sé stefnt
að því, að héraðsbókasöfnin geti orðið
þær fróðleiks- og menningarlindir, sem
þau þurfa að vera og lýst er hér að fram-
an. Fé til aukinna framlaga af hálfu rík-
isins fæst með söluskalti á skemmtirit og
myndablöð, erlend og innlend.
■
Ungmennafélögin og bókasöfnin.
Þegar ungmennafélögin voru stofnuð,
var verndun íslenzkrar tungu og erfða-
menningar á stefnuskrá þeirra, og ennþá
er þetta stefnuskráratriði, þótt furðu
sjaldan sé á það minnzt. Þá var og for-
ustumönnum hreyfingarinnar Ijóst, að fé-
lagar hennar yrðu að afla sér sem víð-
tækastrar fræðslu og samfélagslegrar
þjálfunar.
Þess vegna var það, að mörg ungmenna-
félög gengust fyrir stofnun bókasafna,
þar sem þau höfðu ekki áður verið stofn-
uð, og veittu slíkum söfnum öflugan
stuðning, ef þau voru til í sveitinni eða
héraðinu. Voru dæmi þess, til dæmis i
Þingeyj arsýslum og Borgarfirði, að ung-
mennafélagar og aðrir áhugamenn um
fræðslu og menningu tóku sig saman um
að gjalda allhátt árgjald til sýslu- eða
héraðsbókasafns umfram opinber fram-
lög og ákveðin gjöld fyrir afnot af söfn-
unum, og í Borgarfirði og Norður-Þing-
eyjarsýslu hélzt þessi venja allt fram á
seinustu ár.
Enn er rekstur 25 sveitarbókasafna í
höndum ungmennafélaga, en nokkur hafa
afhent söfn sín hreppunum til starfrækslu
á seinustu árum. Og því miður verður
ekki annað sagt en að yfirleitt virðist
rekstur þeirra safna, sem félögin eiga að
starfrækja, hera vilni um litla alúð og
áhuga af hendi forustumanna þeirra,
virðist sýija, að litið sé gert til að efla þau
og auka notkun þeirra, og öll lögskil ber-
ast seint og vitna um tómlæti. Það virð-
ist því auðsætt, að þarna hafi félögin sofn-
að á verðinum, enda verður ekki séð á
starfsskýrslum eða fundargerðum hér-
aðssambandanna, að þeim sé ljós sá geipi-
veigamikli þáttur, sem vel starfrækt og
mikið og almennt notuð bókasöfn geta átt
í öllu félags- og menningarstarfi.
En nú, þegar hafin er markviss barátta