Skinfaxi - 01.04.1963, Side 3

flytja skoðanir sínar í ræðuformi. Áherzla
var lögð á, að frásögn væri ljós, skoðanir
rökstuddar og málið væri hreint.
Ekki var skortur á umræðuefnum. Dag-
skrármálin voru valin við hæfi aldursflokk-
anna, létt dægurmál, sem þó orkuðu á til-
finningalífið og vöktu fjörugar umræður,
og jafnvel hituðu ræðumönnum í hamsi.
Þá vor rætt um þjóðmál, er voru efst á
baugi, og biðu úrlausnar. Á þessum tíma
var líf sveitafólksins fábreytt, tómstundir
fáar og fátt um skemmtanir.
Að loknum umræðufundum voru stund-
um æfðar glímur, eða gengið til annarra
gleðileikja. Ef veður var stillt og jörð auð,
var glíman háð á vellinum. Þeir yngstu
voru stundum sér í flokki og tókust fang-
brögðum. Urðu þá oft harðar sviptingar,
svo belti biluðu og saumar rifnuðu. Annars
var þess gætt að kenna yngstu þátttak-
endunum rétt glímutök.
Annar þáttur félagsstarfsins var almenn
skemmtisamkoma í hverju byggðarlagi a.
m. k. einu sinni á vetri hverjum. Færustu
menn, sem völ var á fluttu erindi á sam-
komunum, ljóð voru flutt og sögur lesnar.
Stundum voru þjóðlegir leikir um hönd
hafðir. Loks var harmonikan tekin fram og
dans stiginn allt til næsta morguns. Var
þá mál að halda heim og sinna gegningum.
Svo voru menn og meyjar ölvuð af gleði
(ekki víni), að dansspor voru tekin á slétt-
um svellum, ef þau urðu á leið ferðafólks-
ins að heimaranni, og eins þó langt væri
heim og þar biði önn dagsins án hvíldar
eða svefns.
Þessi hér nefndi félagsskapur hafði fest
rætur í hverju sveitarfélagi Húnavatns-
sýslu í byrjun aldar vorrar.
Svo líða árin. Nýjum áfanga er náð á
leið til sjálfstæðis. Vald alþingis aukið og
íslenzkur ráðherra búsettur í Reykjavík.
Ný alda fagnaðar og bjartra vona fór yfir
landið.
„Fjallkonan unga, yngst af Norðurlönd-
um, / óminn fær heyrt af dáð frá systra
ströndum," segir í Aldamótaljóðum H. H.
Frá frændþjóðunum bárust vissulega
hollir, hressandi og frjóvgandi menningar-
straumar. Og eitt hið ágætasta, er frá þeim
kom til sögueyjarinnar, var ungmennafé-
lagshreyfingin.
Starfsemi lýðskólanna á Norðurlöndum
og ungmennafélaganna stefndi að sama
marki og svo samslungin, að tæplega verð-
ur á milli greint. Starfið var að þi-oska hið
góða og göfugasta í einstaklingseðli hvers
manns, gera honum skiljanlega þá ábyrgð,
sem á hverjum manni hvílir, er öðlast
þegnrétt í samfélagi manna. Þekkja skyldi
og hver réttindi sín í þjóðfélaginu og skyld-
ur við föðurlandið. Skilyrði átti að búa
hverj um manni til að afla sér þeirrar þekk
ingar, sem honum væri nauðsynleg, á
hvaða starfsvettvangi, er hann kynni að
velja sér.
Fyrsta ungmennafélagið hér á landi var
stofnað á Akureyri árið 1906.
Aðalhvatamenn að stofnun félagsins, Jó-
hannes Jósefsson og Þórhallur Bjarnarson,
höfðu báðir kynnzt félagshreyfingunni er-
lendis. En vagga ungmennafélaganna stóð
í Noregi. Ári síðar, 1907, var stofnað ung-
mennafélag í Gagnfræðaskóla Norður-
lands á Akureyri. Flýtti það mjög fyrir út-
breiðslu félaganna. Var skólinn þá, sem
fyrr og síðar sóttur af mörgum mennta-
þyrstum ungmennum úr flestum byggðum
landsins, þó mest af Norðurlandi. Ymsir
nemendur Gagnfræðaskólans gerðust síðar
S K I N F A X I
3