Skinfaxi - 01.04.1963, Qupperneq 4

brautryðj endur fyrir boðskap ungmenna-
félaganna heima í sínum byggðarlögum.
Veturna 1907—9 dvaldi Sigurjón Jó-
hannsson frá Höskuldsstöðum í Gagn-
fræðaskólanum á Akureyri. Var hann einn
þeirra, sem hreifst af hugsjónastefnu ung-
mennafélaganna og hét því, að gróður-
setja þann góða kvist í sinni sveit. Næstu
árin voru þeir Páll Jónsson, Höskuldsstöð-
um, og Magnús Björnsson í skólanum.
Allir þessir menn gerðust síðan forustu-
menn um stofnun Umf. Framsókn í Hösk-
uldsstaðasókn. Var félagið stofnað endan-
lega 11. janúar 1911. Tók félagið við af
gamla Málfundafélaginu, er þá hafði lifað
sitt fegursta. En margir voru félagsmenn
þeir sömu, enda hlotið nokkurn félagsleg-
an þroska. Höfðu þeir og vermzt við eld-
skin þjóðvakningarinnar.
Málfundafélögunum og ungmennafélög-
unum svipaði saman um margt. Hvor
tveggju reyndu að þjálfa félagsmenn sína
í mælskulist. Á fundum beggja var reynt
að brjóta til mergjar ýmis vandamál lífs-
ins, cg dagskrármál þjóðarinnar tekin til
meðferðar. Þá voru þjóðlegar íþróttir
nokkuð iðkaðar í öllum þessum félögum.
En þó var verulegur munur á eðlisein-
kennum og stefnuskrám þeirra.
Stefnuskrá ungmennafélaganna tók ekki
aðeins til líðandi stundar og verandi kyn-
slóðar. Þau settu sér hærra mark og kusu
víðara verksvið. Ávextir starfsins skyldu
vara, þó kynslóðir liðu og viðhorfin breytt-
ust. Andlegur þroski og líkamleg hreysti
hvers einstaklings var tilgangur uppeld-
isins. Og samfara því ræktun og vernd
þess, sem haldbezt reyndist til góðrar sam-
búðar manna og félagslegra starfa. Allt
þetta felst í ákvæði stefnuskrárinnar, að
starfa á kristilegum grundvelli. Mannrækt-
in var og er fegursta boðorð ungmennafé-
laganna vegna þess, að aðeins sannmennt-
aðir menn eru færir að ldífa örðuga hjalla
mannlífsins.
Þá hugsuðu félögin sér, að bætt skyldi
fyrir syndir feðranna og landinu gefin ný
skrúðklæði. Allt þetta, sem önnur verk-
efni, er nánar skýrt í stefnuskrá ung-
mennafélaganna.
Mörgum eldri mönnum, miður frjáls-
lyndum, fundust þessar göfugu hugsjónir
ungmennafélaganna fráleitir loftkastalar
og stefnuskráin yfirlætisleg.
Æskan er bjartsýn og bráðlát, hugsar
sér viðfangsefnin auðveldari en þau reyn-
ast. En þó draumsjónir ungmennafélag-
anna rættust margar seinna en vonað var,
og sumar aldrei, geta þau vel unað dómi
sögunnar um starf og stefnumál.
Árið 1911 komu nokkrir ungir menn
saman til að ræða um stofnun héraðssam-
bands allra æskulýðsfélaga í Austur-Húna-
vatnssýslu, en þá var aðeins eitt þeirra
ungmennafélag. Var þessum mönnum ljóst
eins og fleirum, að með samræmdri stefnu
og starfi félaganna yrðu þau færari til
virkra átaka um menningarmál héraðsins.
Árangur viðræðnanna varð sá, að um
áramótin 1911—12 rituðu þeir Jón Kristó-
fersson, Köldukinn, og Níels Jónsson, Bala-
skarði, öllum æskulýðsfélögunum í sýsl-
unni og buðu þeim að senda fulltrúa á fund,
sem haldinn skyldi á Blönduósi þ. 10. fe-
brúar 1912. Var fundarefni það eitt að
ræða um stofnun héraðssambands.
Enginn gjörþekkir jurtina, lögun hennar
og eðlisþætti, nema hann hafi skoðað alla
parta hennar.
1 stuttu forspjalli hefur verið að nokkru
4
SKINFAXI