Skinfaxi - 01.04.1963, Blaðsíða 8

bandið. Er félagið enn starfandi og nú fjöl-
mennt.
Tvö félög, Umf. Framsókn í Höskulds-
staðasókn. norðan Laxár, og Framtíðin í
Torfalækjarhreppi, voru staðföst og virk
sambandsfélög allt umrætt tímabil.
Þegar líða fór á þriðja tug aldarinnar
hnignaði mjög allt frjálst félagsstarf í hér-
aðinu. Var þessi uppdráttarsýki í félags-
skapnum orðin svo mögnuð, að sumir full-
trúar á héraðsþinginu 1930 sögðu þau sorg-
legu tíðindi úr sínu byggðarlagi, að ekki
reyndist lengur hægt að halda löglega
fundi í félögunum til að kjósa fulltrúa á
Héraðsþing. Þeim félögum fækkaði árlega,
sem sendu fulltrúa á þingin. Stjórn sam-
bandsins beitti ýmsum ráðum til að end-
urvekja félagslífið, en engar blóðgjafir
dugðu. Loks var svo komið, að héraðsþing
voru ekki haldin um árabil — frá 1933—
1937.
Orsakir til þessarar algeru lömunar fé-
lagsmálanna munu einkum hafa verið
tvær: Á heimsstyrjaldarárunum, 1914—
1918, hækkaði verðlag á íslenzkum sem er-
lendum vörum allverulega, en þó ekki
meira en góðu hófi gegndi. Hins vegar
hljóp gífurlegur vöxtur í verðlagið eftir
stríðið á árabilinu 1918—1920.
Á þeim árum voru mikil harðindi. Frá
öndverðum vetri 1919—20 var haglaust
um allt Norðurland og brá ekki til veru-
legs bata fyrr en langt var liðið á vor.
Til þess að halda lífi í búfénaði, urðu
bændur að gefa honum innflutta fóður-
vöru í stórum stíl, er þá var í gífurlegu
verði. Menn horfðu þó vonglaðir fram á
veginn, því talið var víst, að verð á ís-
lenzkum útflutningsvörum héldist óbreytt
eða jafnvel hækkaði. En um haustið brugð-
ust þær glæstu vonir. Á næstliðnu sumri
hafði orðið verðhrun á heimsmarkaðinum.
Fyrir íslenzkar afurðir fékkst aðeins lítið
brot þess, er áður var. Allan áratuginn fór
verðlag lækkandi, og lág daglaun fylgdu í
kjölfarið. Fjárhagskreppa þessi hélzt fram
á fjórða tug aldarinnar og lamaði fram-
kvæmdir allar og drap allt félagsstarf í
dróma.
Fleiri orsaka er að vísu óþarft að leita,
en þó mun vaxandi óánægja með bindind-
isheiti umf. hafa dregið mjög úr áhuga á
samtökunum. Á síðustu héraðsþingum
fyrir og um 1930 var mjög áberandi, að
sumir fulltrúamir væru andvígir skuld-
bindingum og sögðu félag sitt sama sinn-
is. Þó voru allar tillögur, sem fram komu
um að fella bindindisheitið úr lögum sam-
bandsins, felldar með miklum meirihluta
atkvæða.
Eftir að þingin lögðust niður 1933 hélt
stjórn S.U.A.H. áfram störfum í þágu
þeirra framkvæmda, sem á því hvíldu. Á
þessu árabili annaðist stjórnin sem áður
um sundkennslu á Reykjum. Fékk hún
styrk úr sýslusjóði til sundkennslunnar og
aðstoð sýslunnar til að greiða eftirstöðvar
af stofnkostnaði laugarinnar.
Þó stjórn S.U.A.H. væri þessi ár um-
boðslaus, reyndi hún að halda í horfinu
þar til úr raknaði og aftur færðist líf í
dofna limi sambandsins. En þeirri von hélt
stjórnin allt ládeyðutímabilið. Vonin brást
ekki. Nýr, glæsilegur starfstími umf. og
sambandsins var skammt undan, og verð-
ur hans hér síðar minnst.
Loks skal gerð nokkuð gleggri skil þeim
málum, sem sambandsdeildirnar höfðu til
meðferðar á umræddu tímabili en gert
hefur verið í framanskráðu yfirliti.
8
SKIN FAX I