Skinfaxi - 01.08.1991, Blaðsíða 18

V I Ð T A L
sigra hvað sem það kostar, jafnvel þó
reglur séu brotnar og farið sé út fyrir
ramma íþróttamennskunnar.
Hitt er það að þeir sem stunda íþróttir
sem atvinnumenn eru algjörlega vegnir
og metnir eftir því hvort þeir sigra eða
tapa og þess vegna spila þeir eftir öðr-
um reglum. Það er mjög auðvelt að
vera göfugur íþróttamaður þegar þú ert
að leika þér með vini þínum úti á túni,
en þegar allur þinn ferill, framtíð og
peningar eru lagðir að veði, þá er stað-
an öðruvísi, og reglurnar eru fremur
brotnar.”
Knattspyrnan í hættu?
„I þessu sambandi hafa augu manna
beinst mest að knattspyrnunni, enda er
hún fyrirferðarmest og til eru menn sem
halda því fram að knattspyrnan sé í
á íþróttaleikjum. Fyrstu niðurstöður
rannsóknar, sem fram fór í tólf löndum
og kynntar voru hér á landi fyrr í sumar
sýna að unglingar taka atvinnumenn
sér til fyrirmyndar. Það er meginregla
að þeir brjóta þegar það borgar sig og
fara eins langt og dómarinn leyfir. Ef
spurt var um ákveðin, tiltekin brot þá
segja þeir að þeir vegi það og meti eftir
stöðunni í leiknum. Þannig er ekki
brotið illa á manni sem er að komast
inn fyrir í byrjun Ieiks ef leikmaður
heldur að hann fái rautt spjald. Ef stað-
an er t.d. 1-0 og lítið er eftir af leiktím-
anum, segja lang flestir að þeir muni
brjóta á andstæðingnum, jafnvel þó að
þeir taki þá áhættu að meiða einhvern.
Leikmenn sögðust fara eins langt og
dómarinn leyfði. það væri sjónarmið at-
vinnumannsins.”
hættu sem íþrótt vegna hvað við höfum
gengið langt í þessa átt. I flestum lönd-
um Evrópu er að fara af stað herferð,
þar sem reynt er að ýta undir heiðar-
leika og prúðmannlega framkomu í leik
(fair play).
Það má nefna í þessu sambandi að nú er
í gangi rannsókn á vegum Evrópuráðs-
ins þar sem verið er að athuga uppeldis-
legt gildi íþrótta, siðfræði íþróttanna,
hvemig menn leika og eftir hvaða regl-
um menn fara. Þessi rannsókn hefur
fyrst og fremst beinst að knattspyrn-
unni, bæði vegna þess að hún er almenn
og hún hefur verið mest í umræðunni
og tengist öðru verkefni sem er ofbeldi
Góðir íþróttamenn vaxa
ekki upp úr fastmótuðu
skipulagi
Siðferðilegt gildi íþrótta byggist tölu-
vert á því að börn og unglingar læri
fyrst reglur af leikjum. Við höfum sí-
gildar rannsóknir frumkvöðla félagsvís-
indanna sem sýna fram á það að leikir
barna gegna lykilhlutverki í þroskaferli
þeirra, persónuleika og siðferðishug-
myndum. Það stafar m.a. af því að
börnin þurfa þá að leysa ágreining sjálf
og enginn fullorðinn stendur yfir þeim.
í frjálsum leik þurfa þau sjálf að ræða
um reglumar, setja þær og sjá til þess
að farið sé eftir þeim.
Þetta hefur breyst, frjálsu leikirnir eru
að hverfa. Nú eru skipulagðar íþróttir
að taka við, þar sem þjálfarinn stendur
yfir nemendum, skipar fyrir verkum og
oft með það í huga að vinna næsta leik.
Umræðan um leikreglurnar hverfur, en
hún er mikilvæg í þessu tilliti. Ungum
krökkum eru kennd leikkerfi og það
kemur niður á frumkvæði þeirra seinna.
Við fáum ekki betri íþróttamenn með
þessu fastmótaða skipulagi. í Banda-
ríkjunum komu bestu körfuboltamenn-
irnir lengst af úr hverfum þar sem þeir
höfðu engan þjálfara séð, þeir byggðu á
hefð og léku sér í frjálsum leik. Þeir
æfðu mikið, höfðu meiri knattleikni,
meira frumkvæði og meiri leikgleði
heldur en þeir sem voru skipulega
þjálfaðir.
Við verðum að gæta að því, þegar tóm-
stundir barna og unglinga eru annars
vegar, að eyðileggja ekki leikgleðina
hjá þeim, heldur kenna þeim að leikir
og íþróttir hafi uppeldislegt gildi. Eg er
sannfærður um það að íþróttir eru eitt-
hvert besta sviðið sem til er til þess að
hafa góð áhrif á krakkana. Það skiptir
miklu máli hverju þú miðlar með
íþróttakennslunni. Hvort sent þú ætlar
að kenna börnum reglusemi, um skað-
semi áfengis eða um hollar matarvenj-
ur, þá er eiginlega besti staðurinn í
kerfinu íþróttakennslan. Vegna þess
hve íþróttirnar hafa jákvæða ímynd hef-
ur enginn eins sterka stöðu gagnvart
krökkunum og íþróttakennarinn.
Iþróttahetjurnar geta líka haft mikil á-
hrif á krakka, t.d. held ég að íþróttahetj-
umar í reyklausa liðinu hér um árið hafi
haft ntikil áhrif. A sama hátt geta í-
þróttamenn sem skara fram úr verið ó-
heppilegar fyrirmyndir eins og t.d.
Maradonna, sem hefur komið óorði á í-
þróttirnar vegna vímuefnaneyslu.”
Góðir íþróttamenn eru
ekki endilega góðir þjálf-
arar
Leggja þjálfarar nœgilega mikla
áherslu á þessi skynsemissjónarmið
eins og ég vil kalla þau?
„Nei, ég held ekki, en held þó að það
fari vaxandi. Eg held líka að það sé
mikilvægt að gera sér grein fyrir því að
það er ekki hægt að setja annars flokks
18
Skinfaxi