Skinfaxi - 01.08.1991, Qupperneq 19

V I Ð T A L
menn í að þjálfa böm og unglinga. Það
skiptir mjög miklu máli að kenna böm-
unum vel frá byrjun, það er ekki nóg að
hafa spilað körfubolta, fótbolta eða ver-
ið í frjálsum íþróttum, þjálfarinn verður
að vita eitthvað um börnin, hann verður
að vita hvað hann ætlar að kenna þeim
og hvemig. Það er ekki hægt að setja
samasemmerki á milli góðra íþrótta-
manna og góðra kennara í íþróttagrein-
inni. Það er mikill vandi að kenna
börnum og unglingum íþróttir og sér-
menntun er nauðsynleg. Það þarf að
skapa hefð og langtímasjónarmið verða
að gilda, ekki bara næsti leikur, það er
verið að byggja bömin upp, kenna þeim
um íþróttimar og ég held að það vanti
mikið upp á þetta.”
Mikilvægt að kenna
börnum margar íþrótta-
greinar
Eigum við nógu góða leiðbeinendur í
íþróttum? Hvað erþað sem á vantar?
„Ég held ekki. Nágrannaþjóðir okkar
hafa verið að velta þessu verulega fyrir
sér líka. I Bretlandi athugaði Martin
Lee knattspyrnukennslu og komst að
þeirri niðurstöðu að henni væri mjög
áfátt. Það væri undir hælinn lagt hvort
þeir sem kenndu krökkunum hefðu ein-
hvern áhuga eða metnað og einnig
hvort þeir hefðu skilning, bæði á böm-
unum og íþróttinni sjálfri. Það sem
fyrst og fremst vantar er að menn þurfa
að byggja upp markvisst kerfi. Þjálfar-
ar þurfa að vita ýmislegt um sálarfræði
barna, hvernig börn hugsa, hvað þau
ráða við og hvað þau skilja. Menn
þurfa líka að vita hvað er rétt að leggja
á þau miðað við hreyfiþroska þeirra, en
ég hygg að það miði í rétta átt og breyt-
ing verði til batnaðar. Það er t.d. eitt
sem er að gerast í löndunum í kringum
okkur sem ég tel að marki rétta stefnu í
þessa átt.
Börnum og unglingum eru kenndar
margar íþróttagreinar, þannig að þau fá
tilfinningu fyrir því af eigin raun hver
þeirra er eftirsóknarverðust. Það er
talið að þessi aðferð leiði lil þess að
menn stundi íþróttir lengur og geti skipt
um íþróttagreinar eftir því sem þeim
hentar á lífsleiðinni.
Ég held að framtíðin sé sú að menn
verði að hafa góða almenna menntun í
íþróttum til þess að kenna íþróttir, það
verði lögð áhersla á hreyfiþroska, al-
mennt heilbrigði og það að kenna böm-
um margar íþróttagreinar strax frá upp-
hafi.
Það skiptir töluverðu máli að krakkamir
hætti ekki í íþróttum 14 til 16 ára vegna
þeirrar ástæðu að ekki sé hægt að sinna
nema þeim allra bestu, þ.e.a.s. þeim
sem komast í keppnisliðið. Þetta hefur
reyndar breyst svolítið til batnaðar og
ég var ánægður þegar KSÍ breytti
keppni í yngri flokkunum þannig að nú
eru send bæði A- og B- lið í keppni.
Þetta er skref í rétta átt. í þessu sam-
bandi má nefna að það er varasamt að
sérhæfa börn og unglinga í tilteknum
íþróttagreinum of snemma.
íþróttir fyrir alla er það sem koma skal.
Staðreyndin er sú að í flestum tilvikum
eiga almennings- og keppnisíþróttir vel
saman, t.d. þurfa báðir hópar sviðaða
aðstöðu til þess að iðka íþrótt sína. Það
eru ekki eins skörp skil á milli almenn-
ingsíþrótta og afreksíþrótta og margir
vilja vera láta. Það er t.d. engin ástæða
til þess að útiloka keppni í almennings-
íþróttum. Hins vegar verða menn að
haga keppninni á réttan hátt, hvort sem
þeir eru að keppa við sjálfa sig eða
aðra.
Leikgleði er nátengd heilbrigðri keppni.
I keppni eiga menn að bera virðingu
fyrir andstæðingi sínum, þeir læra að
tapa og vinna og dæma árangur sinn og
annarra á hlutlægan hátt. Hins vegar
getur keppnin líka farið út í öfgar og
beinlínis eyðilagt hinn sanna íþrótt-
anda.”
íþróttaiðkun er vörn gegn
vímu
Hafa íþróttir fyrirbyggjandi áhrif gegn
áfengis- og vímuefnaneyslu?
„Jú, flestar rannsóknir benda til þess að
svo sé, þannig að því meira sem ein-
staklingur stundar íþróttir því ólíklegra
er að hann neyti vímuefna.”
Hvers vegna?
„Tvær skýringar hafa komið fram í
þessu sambandi og eiga þær báðar
nokkurn rétt á sér. Annars vegar er
talið að áreynsla og líkamleg þjálfun
hafi þau áhrif á einstaklinginn að hon-
um líði betur á allan hátt, bæði andlega
og líkamlega og leiði til þess að menn
noti síður fíkniefni. Hin skýringin er sú
að fyrst og fremst sé um að ræða áhrif
af félagslífinu sem íþróttunum fylgir.
þannig að forvarnargildi íþrótta megi
rekja til félagsskaparins og þeirra gilda
sem einstaklingurinn temur sér.
Ég hef ásamt Rúnari Vilhjálmssyni
lektor birt rannsóknarniðurstöður þar
sem við höfum reynt að meta áhrif of-
angreindra þátta. Okkar niðurstaða er
sú að það megi að verulegu leyti rekja
þau áhrif sem íþróttimar hafa til lífeðl-
islegra þátta, þannig að þjálfunin sem
slík verður fyrirbyggjandi. Reyndar má
líka merkja áhrif af hinum félagslega
þætti íþróttastarfsins. í þessu sambandi
má benda á að þjálfun og þátttaka í
íþróttum hefur áhrif á andlega og lík-
amlega þætti og þeir sem stunda íþróttir
þjást síður af þunglyndi og ýmsum sál-
rænum kvillum. Við vitum bæði af
rannsóknum heima og erlendis að það
er nokkur fylgni milli þunglyndis og
kvíða og neyslu vímuefna.”
Hafa þá íþróttir einhver áhrif á per-
sónuleikann?
„Já, þær rannsóknir sem við erum nú
með í gangi sýna að íþróttirnar hafa
bein áhrif á þann þátt sjálfsmyndar sem
tengist líkamanum, það sem á ensku er
kallað „body image”, en einnig hafa
þær mikil áhrif á sjálfstraustið og sjálfs-
matið. Ég hygg að því meira sem við
rannsökum þetta fyrirbæri komumst við
að því að áhrif íþróttanna eru rnjög
margþætt og flóknari en við höfum
haldið. I fljótu bragði virðist það vera
svo að einstaklingur sé betur settur í
íþróttum, hvort sem hann er lélegur eða
góður.”
Hnignunarskeið íþrótta
hafið?
Sérðu einhverjar breytingar til batnað-
arfrá því þú hófst fyrst að gera þessar
kannanir?
„Sé litið á þetta tíu ára tímabil, sem
kannanir okkar ná til, finnst mér at-
hyglisvert hvað þessar niðurstöður eru
traustar. Sömu niðurstöður fást aftur og
aftur við endurteknar kannanir. Nýrri
kannanir sýna þó að íþróttirnar hafa
heldur meira gildi sem fyrirbyggjandi
þáttur gegn vímuefnaneyslu nú, en fyrir
tíu árum. Það má vel vera að ýmsar
þjóðfélagsbreytingar ýti undir þetta og
það iná velta því fyrir sér hvort íþrótt-
irnar eigi ekki eftir að hafa meira gildi
ef þjóðfélagið heldur áfram að þróast í
sömu átt.
Skinfaxi
19