Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1940, Blaðsíða 8

Sigling í flota (Convoy)
Péfur Björnsson skipstjóri segir frá
Nú er kafbátahernaðurinn kominn í al-
g-leyming- og daglega berast fréttir um að
skipum sé sökkt fyrirvaralaust og tugir
mannslífa farizt, og því er það nú orðið eitt
af mestu áhyggjuefnum þeirra hlutlausu
þjóða, sem skip eiga í förum, hvað gjöra
skuli í því efni. En allt virðist benda til þess,
að annað hvort verði hlutlausu þjóðirnar að
hætta að sigla á England eða að sigla í flota
(convoy) undir herskipafylgd, en hvort þau
gjöra, skal ég ekki spá um.
Englendingar höfðu lært það af síðasta
stríði, hve miklu öruggara var fyrir kaup-
skip þeirra að sigla í flota á stríðstímum, en
að sigla einsömul, og því byrjuðu þeir líka
strax á því, þegar núverandi styrjöld skall
yfir.
Fyrir 1914 var sigling í flota hagað þannig
að hvert skipið sigldi á eftir öðru í langri
halarófu, og mér hefir verið sagt, að Eng-
lendingar hafi í síðastliðnu stríði byrjað á að
láta kaupskip sín sigla í. þess háttar hala-i
rófu, en hún reyndist svo gott skotmark fyr-
ir kafbátana, að hætta varð við það fyrir-
komulag. Kaupskipunum var þá þrengt meira
og meira saman í hóp í milliferðunum, svo
hægra væri að verja þau fyrir árásum kaf-
bátanna.
Þegar menn nú hugleiða, hve miklu kaf-
bátarnir söktu af skipurn fyrir Englendingum
eftir að hinn ótakmarkaði kafbátahernaður
byrjaði 1917, þá skilur enginn hvernig Eng-
lendingar gátu staðist það. Eftir skýrslum
Þjóðverja söktu þeir 1 febrúar 1917, 781
þús. smáh, í marz 885 þús. smál., í apríl 1707
VÍKINGUR
þús. smál., í maí 870 þús. smál., í júní 1016
þús. smál. og í júlí 810 þús. smál., eða á sex
mánuðum um 6 milj. og 70 þús. smál., svo
án efa hefir Englendingum þá ekki verið far-
ið að verða um sel. En um það bil tókst Eng-
lendingum að endurbæta sæsprengjurnar, svo
þær urðu miklu hættulegri kafbátunum en
áður. Það var almennt talið á þeim tímum,
að þessar endurbættu sæsprengjur og „con-
voy“-siglingin hefði bjargað siglingum Eng-
lendinga 1917, þegar þeim reið mest á.
Eftir að ég kom á „Borg“ í júlí 1918, og
þar til stríðinu lauk 11. nóv. s. á„ fórum við
á „Borg“ þrjár ferðir til Englands, og sigld-
um allar þær ferðir í flota milli Leith og
Bergen. Við fórum frá íslandi fyrir norðan
„hættusvæðið“ til Bergen, og eins og áður er
sagt, í flota þaðan til Leith, og svo sömu leið
til baka til íslands.
Nú þegar svo mikið er talað um siglingu
í kaupskipaflota, en tiltölulega fáir Islend-
ingar þekkja nokkuð til þess háttar siglinga,
þá myndi ef til vill einhverjum þykja gaman
að geta gjört sér dálitla hugmynd um hvern-
ig þess háttar sigling fer fram, og vil ég því
reyna að lýsa því stuttlega, eftir þeirri
reynslu sem ég fékk í fyrrnefndum ferðum.
I Bergen var skipunum safnað saman. Þau
komu frá öllum Norðurlöndunum, og einnig
voru mörg ensk skip á meðal þeirra, því Eng-
lendingar verzluðu þá mikið við Rússa, og
sú verzlun gekk öll yfir Norður-Rússland, sér-
staklega Múrmansk. Skipin urðu oft að bíða
fleiri daga eftir að komast í flota. Mig
minnir að vanalega færu tveir flotar fram og
8