Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1946, Blaðsíða 6

7'ieif athi/$íiM>erfo> BÆj KLI \ ( » \ K
Hermann Einarsson, dr. phil.:
LANDHELGISMÁL ÍSLENDINGA
Matth. Þórðarson:
ÞRÖNGT FYRIR DYRUM
Sjómannablaðinu Víkingi hafa nýlega borizt tveir
bæklingar, sem fjalla um landhelgismál Islendinga.
Annar þeirra, sérprentun úr „Þjóðviljanum", er eftir
dr. Hermann Einarsson, ungan vísindamann, sem mikl-
ar vonir standa til að eigi eftir að vinna þjóðnýt störf
á sviði hafrannsókna. Hinn bæklingurinn er gefinn út
í Kaupmannahöfn á liðnu sumri, höfundur háns er
Matthías Þórðarson, fyi'rverandi ritstjóri Ægis. Hefur
hann dvalizt ytra um langt skeið og m. a. verið rit-
stjóri danskra tímarita og blaða um sjávarútvegsmál.
Báðir þessir höfundar' leggja ríka áherzlu á það, að
Islendingum sé lífsnauðsyn að stækka landhelgi sína
verulega. Færa þeir mörg rök og glögg fyrir máli sínu.
Hér verða tekin nokkur meginatriði upp úr ritgerð-
um þessum.
Dr. Hermann Einarsson dregur athuganir sínar og
röksemdir saman og kemst að eftirfarandi niðurstöðu:
„í. Frá landnámi og fjórtándu öldina út eru Islend-
ingar einir um íslenzk fiskimið og lconungar Norð-
manna og Dana telja sig hafa full yfirráð yfir Norð-
urhöfum og þar á. meðal hafinu í kringum Island.
2. A 15. öld byrja erlend fiskiskip að sækja íslenzk
mið, en samt var álitið að þetta væri óheimilt, enda þótt
hugtakið landhelgi vxri enn ekki til í nútímamerkingu.
3. Þetta ástand helzt þar til einokunarákvæðin eru
sett árið 1631, en þá eru i danskar mílur eða 16 sjó-
mílur settar ytri takmörk landhelgi og var þeim fyrir-
mælum stöðugt haldið, fram á miðja 19. öld, þegar dönsk
yfirvöld fara að gefa eftir og fylgja þeim reglum, sem
á þeim tíma giltu í Danmörku.
U. Fyrst árið 1872 voru þessar dönsku reglur settar á
haust og vor, þegar þau skip eru í slipp til að-
gerða.
Þetta er menningarmál, sem stuðlar að bætt-
um aðbúnaði fyrir skipverja, sparnaði fyrir þá
og útgerðarmenn og landið í heild. Hygg ég að
með þessu móti fáist fleiri faglærðir menn í
matreiðslu á fiskiflotann. Með tilliti til fjölg-
unar þeirra manna, sem leggja matreiðsluna
fyrir sig, og bættum vinnuskilyrðum við matar-
gerð í íslenzkum fiskiskipum, hygg ég að ekki
þurfi lengi að hrópa árangurslaust: „Halló, mig
vantar kokk!“
Matsveinn af flotanum.
með tilskipun og landhelgin ákveðin U sjómílur, með til-
visun til almenns ]>jóðaréttar eða samninga við einstök
ríki.
5. Engar alþjóðlegar réttarreglur finnast um land-
lielgismálin og eini samningurinn sem um er að ræða
er samningurinn, sem Danmörk gerði við Stóra-Bret-
land árið 1901, er þrengdi okkar kosti enn meir og
skapaði venjuna um 3ja mílna takmörkin, sem nú eru
i gildi",
Síðari hluti ritgerðar dr. Hermanns Einarssonar er
ekki síður athyglisverður. Þar færir hann mörg og
veigarmikil rök að því, að fiskimiðin við ísland þoli
ekki þær skipulagslausu og skefjalitlu veiðar, sem líkur
benda til að hér verði hafnar ef öllum þjóðum leyfist
að fiska hér takmarka- og eftirlitslaust. Niðurstaða
hans er þessi:
„Með þeirri stórkostlegu aukningu skipastólsins, sem
nú er áætluð, og í framkvæmd er því hægt að fullyrða,
að vér einir getum veitt allan þann afla, sem íslenzkir
fiskistofnar þola að tekinn sé á ári hverju. Vér vitum
að vísu ekki með vissu, hve mikið má af stofninum
taka. Til þess þarf ítarlegar rannsóknir og tilraunir,
sem vér ennþá ekki höfum tök á að framkvæma svo
viðunandi sé. En ef aðrar þjóðir taka upp jafnmiklar
veiðar á íslenzkum miðum og tíðkuðust fyrir síðasta
stríð og þegar vér höfum aukið fiskiflota vorn eins og
efni standa til, þá er með vissu hægt að fullyrða, að
vér byrjum að eyða höfuðstól vorum og undirstöðu af-
komu von-ar í þessu landi.
Þess vegna er fullur yfirráðaréttur vor yfir íslenzka
landgrunninu og einkaréttur til fiskveiða þar hið eina,
sem getur tryggt íslenzku þjóðinni efahagslegt sjálf-
stæði. Megináherzlu verður að leggja á það að vinna
með fyrirhyggju að rökstuðningi þessa réttar vors.
Varast verður að fara fram á nokkrar ivilnanir hjá
öðrum þjóðum, sem veikt gæti aðstöðu vora í þessu
máli. Leita verður hið fyrsta eftir stuðningi þeirra
þjóða, sem líkra hagsmuna hafa að gæta og mundu
veita kröfu vorri stuðning á alþjóðlegum vettvangi.
Þing og stjórn verða með festu og framsýni að marka
stefnu vora og fylgja kröfu þessari eftir af fremsta
megni“.
" *
Ritgerð Matthíasar Þórðarsonar geymir margar at-
huganir og upplýsingar, sem eru fyllilega þess verðar
að menn kynnist þeim og hugleiði þær. „Víkingur"
hefði gjarnan viljað birta ritgerðina alla, en þar sem
hún er nokkuð löng, 32 prentaðar síður, er ekki rúm
til þess í blaðinu. Vill Víkingur því hvetja áhugamenn
um þessi efni ti! að lesa ritlinginn, en leyfir sér
þó að taka upp nokkurn hluta hans. Matthíasi farast
m. a. orð á þessa leið:
2.70
V í K I N G U R