Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1946, Qupperneq 8

Nín tíundu af íslenzkum fiskimiðum eru
á valdi erlendra þjóöa.
Fiskisvæðið kring um ísland, mæit út að 188,4 m.
(100 faðma) dýptartakmörkunum, eða þangað sem mar-
bakkinn tekur við, er eins og áður er tekið fram hér-
umbil 116,500 ferkílóm. Þar með talið ianhelgissvæðið,
sem er hérumbil 18,750 ferkílóm.
Mikill hluti iandhelgissvæðisins er eins og menn vita,
lítið nothæft til reksturs fiskiveiða, sumpart vegna þess,
að fiskur heldur sig fjarri landi mikinn hluta ársins,
þar sem hann hefur betra haglendi, hæfilegt dýpi og
hita og aðrar aðstæður, sem eiga betur við eðli hans
og líferni. Sumstaðar er jafnframt skortur á nothæf-
um lendingarstöðum eða höfnum, sem gjörir rekstur
útgerðar torveldan eða jafnvel ómögulegan.
Landhelgin meðfram strandlengjunni frá Stokkseyri
allt austur að Hornafirði og þaðan austur að Papey,
nærfellt 200 sjómílur á lengd, er lítið sem ekkert not-
uð tii útróðra og innlend þilskip fiska sjaldan á þess-
um slóðum. Svipað má segja um grunnsvæðið í norð-
anverðum Faxaflóa, frá Borgarfirði norður til Snæfells-
ness, svo og landhelgissvæðið meðfram Ströndum frá
Horni til Reykjaf jarðar. Ennfremur hagar ekki ósvip-
að tii um landhelgissvæðið meðfram Skjálfandaflóa,
Axarfirði og Héraðsflóa og víðar, þótt góð fiskimið
finnist utan landhelginnar og séu mikið stunduð frá
einstöku útgerðarstöðum og af þilskipum á sérstökum
tímum ársins. Hið víðáttumikla svæði á innanverðum
Breiðafirði, sem mikið til er fullt af eyjum og skerjum
og einnig Húnaflói innan landheigistakmarkanna, get-
ur heldur ekki talizt fiskisvæði, þótt nokkur bátaút-
vcgur sé rekinn þar á stöku stöðum nokkurn tima
ársins.
Fyrir utan ofannefnd landhelgissvæði eru önnur
minni svæði, sem svipað er ástatt með, svo það má að
minnsta kosti telja að nærfellt helmingur landhelginnar
sé alls ekki nothæfur til reksturs fiskiveiða, svo að af
hinu áðurgreinda landhelgissvæði (18,750 ferkílóm.)
verða aðeins um 9000 ferkílóm. nothæfir sem fiskimið
fyrir íslenzka fiskimenn.
Þar sem grunnsvæðið umhverfis ísland er 116,600
ferkílóm., verða hérumbil 97.750 ferkílóm. svæði, sem
er ótakmarkað fislcisvið fyrir erlenda fiskimenn, en inn-
an landhelgistakmarkanna aðeins hérumbil 10.000 fer-
kílóm'. fiskisvæði til afnota fyrir íslendinga. Hlutföllin
verða því þau, að hérumbil 9/10 af öllum fiskimiðum
íslands eru til afnota fyrir erlenda fiskimenn, en aðeins
1 /10 til einka afnota fyrir landsmenn sjálfa.
Utan landhelginnar eru einnig svæði, sem lítið eru
notuð til fiskiveiða eða aðeins nokkurn tíma ársins.
Einnig verður að taka tillit til þess, að á ýmsum stöð-
um fyrir utan 188,4 m. (100 faðma) takmörkin finnast
auðug fiskimið, sem mikið eru stunduð af togurum og
sem samanlögð eru víðáttumeiri en öll hin nothæfa land-
helgi. Svo erlendir fiskimenn hafa drjúga viðbót við að-
alfiskisvæðið.
Að vísu hafa íslendingar rétt til jafnt öðrum þjóð-
um, að reka fiskveiðar utan landhelgi lands síns, en
þess er að gæta, að erlendar þjóðir, er reka veiðar við
landið, eru fjölmennari en íslendingar, hafa eins stór
skip og vel útbúin veiðitæki — nema betri séu —. Þeir
skipa sér þétt á beztu fiskimiðin fyrir utan landhelgina
og gera þannig Islendingum óhægt fyrir með að hag-
nýta sér þau, jafnframt sem þeir trufla fiskigöngur
og hindra eð niðurburði, að þær leiti grunnsvæðanna
o. s. frv. Hlutur erlendra þjóða verður því ekki skarð-
ari við þetta og hlutur íslendinga því síður meiri eða
betri. —-
Nauðsynlegt a'ó krefjast þess, að helgi
landsins verði aukin.
Eins og fyrr segir er landhelgin, flóar og firðir lands-
ins, uppeldishæli fiskiseiðanna, en þ'ó finnast innan
landhelginnar fyrir opnu hafi, einkum við suðurströnd
íslands stór svæði þar sem lítill botngróður, ókyrr sjór,
straumar og aðrar ástæður eru þess valdandi að þau
hafa þar iitla griðastaði. Svipað mun eiga sér stað á
ýmsum öðrum stöðum við útjaðra landsins. Þessvegna
mun tæplega hægt að áætla stærra svæði af landhelg-
inni sem gróðrarstíu og griðastaði fyrir fiskseiðin, en
rúmlcga helming landhelginnar eða hérumbil 10.000
ferkílóm. Aftur á móti eru utan landhelginnar, einkum
í hinum víðáttumiklu flóum landsins svæði þar sem fisk-
urinn hrygnir, og fiskseiðin leita síðan fæðu og vernd-
ar í uppvextinum. A þessum stöðum er fiskstofninn
undirorpinn gjörsamlegri eyðileggingu. Þótt nú um-
ræddar hrygningar- og uppeldisstöðvar fiskistofnsins
s éu á miðum þeim, sem erlendar þjóðir hafa iieígaó sér
við landið, þá er engu síður þörf á að gjöra þessi svæði
friðhelg fyrir ránvinnslu og með því veita fiskistofn-
inum þá vernd wm skyldugt er. Vernd landhelginnar
er nauðsynleg, en hinsvegar getur ekki varzla hennar
komið að tilætluðum noturn ef þessi gróðrarsvæði fiski-
stofnsins utan landhelginnar eru látin verndarlaus, og
hafa Islendingar ábyrgð á því, að þessi svæði séu vernd-
uö, engu síður en landhelgin.
Þessvegna er það óumflýjanlegt, að þessi svæði utan
landhclginnar á fiskisviði erlendra fiskimanna séu tek-
in undir vernd íslands og að gjörðar séú ráðstafanir
til þess, að umrædd svæði eða nánara tiltekinn hluti
þeirra verði friðlýst sem allra fyrst.
Þótt fyllsta sanngirni mæli með því og væri í mesta
máta æskilegt að grunnsvæðið — hrygningarstöðvarn-
ar — frá Vestmannaeyjum til Reykjaness og Faxaflóa
yrði einkasvæði íslendinga og kæmist þannig algjörlega
undir vernd og gæzlu landsins, ennfremur að firðir og
flóar verði lokaðir fyrir erlendum fiskimönnum, og land-
helgin ákveðin 4 sjómílur frá ströndinni, þá er ekki
minnsta von um að koma slíkum breytingum í fram-
kvæmd, og væri því þannig löguð tillaga með öllu þýð-
ingarlaus. Aftur á móti mætti fara meðalveg, bera
fram kröfu, sem eftir atvikum ætti að geta fullnægt
óskum landsmanna og ekki er ólíklegt að fengist fram-
gengt, sem er sú, að landhelgin — þriggja sjómílna tak-
mörkin — haldist óbreytt, en að breytingartillaga sú,
sem Englendingar settu inn í landhelgisákvæðin 1901
„að flóar og firðir, sem ekki eru meií'a en 10 sjómílur
á breidd, beri einnig að teljast landhelgi“ breytist
þannig, að í stað þess komi 20 sjómílur o. s. frv.
Með nefndri breytingu kæmu neðangreind fiskisvæði
innan landhelgistakmarkanna.
Innanverður Faxaflói frá Garðskaga til Flasartár á
Akranesi, Isafjarðardjúp frá Stigahlið til Kögurhöfða,
Húnaflói frá Gjögurtá til Skaga, Skagafjörður, Skjálf-
andaflói, Axarfjörður, Þistilfjörður, Bakkaflói, Vopna-
fjarðarflói og Héraðsflói, fyrir utan alla firði og víkur,
sem falla undir núgildandi ákvæði.
Við þær breytingar á landhelginni sem hér er stung-
V í K I N □ U R
272