Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1954, Side 2

Emil Jónsson, vitamálastjóri:
Vitar á íslandi 75 ára
Hinn 1. desember síðastliðinn voru liðin rétt 75 ár
frá því að kveikt var á fyrsta vita á íslandi. Var það,
eins og kunnugt er, vitinn á Valahnúk á Reykjanesi.
Þessi viti var síðan um 20 ára skeið eini vitinn á
Elzti vitinn. Reykjanesvitinn gamli.
landinu. Árið 1897 voru sett í hann ný tæki, og það
sumar voru einnig reistir vitamir á Garðskaga og
Gróttu. Ennfremur var þá gerður hafnarviti fyrir
Reykjavíkurhöfn. Síðan líða 5 ár, unz aftur eru reistir
nýir vitar, en 1902 voru reistir vitarnir á Elliðaey á
Breiðafirði og Amamesi við ísafjarðardjúp. Enn líða
4 ár, eða fram til ársins 1906, en þá er Stórhöfðavit-
inn í Vðstmannaeyjum reistur.
Nú tekur að komast aukinn skriður á vitabygging-
amar. Umsjónin með vitabyggingunum færist inn í
landið, sérstakur verkfræðingur er ráðinn til að hafa
þessar framkvæmdir með höndum. Fram að þeim tíma
hafði flotamálastjómin danska séð um byggingarnar,
eða útlendir menn fyrir hennar hönd. Nú risu upp
vitar víðs vegar um land: Á Dalatanga og Siglunesi
1908; Ondverðarnesi 1909, Dyrhólaey og Langanesi
1910, Rifstanga 1911, Vattarnesi 1912, Bjargtanga,
Kálfshamarsnesi, Skagatá og Flatey á Skjálfanda 1913.
Mætti halda þannig áfram að telja allt til þessa dags.
Nú, á 75 ára afmæli vitanna, eru samtals starfræktir
218 vitar, að hafnavitum og leiðarljósum meðtöldum.
Árið 1938, þegar vitamir voru 60 ára, birtist í blöð-
um allýtarleg saga vitamála fram að þeim tíma, en á
50 ára afmælinu hafði verið gefið út sérstakt rit um
vita á íslandi. Má vísa til þessara heimilda um sögu
þessara mála fram undir síðustu heimsstyrjöld. Emil
Jónsson, núverandi vitamálastjóri, hefur í tilefni af
75 ára afmælinu, tekið saman greinargott yfirlit um
sögu þessara mála síðustu 15 árin. Ræðir hann þar
einnig nokkuð um verkefni þau, sem framundan eru.
Fer greinargerð hans hér á eftir. Ritstj.
Áfanga náð.
Nú, þegar 75 ár eru liðin frá því að fyrst
var kveikt á vita á Islandi, er merkum áfanga
náð í sögu vitabygginganna. Á síðastliðnu
sumri voru vitar reistir við Skor í Rauðasands-
hreppi, við Skaftárós í Vestur-Skaftafellssýslu
og á Hrollaugseyjum undan Suðursveit.
Þegar kveikt hefur verið á þessum vitum
öllum, má heita að hægt verði að sigla í kring-
um allt ísland í samfelldu vitaljósi, þannig að
ávallt sjáist til einhvers vita. Á Skaftárósvit-
anum hefur þegar verið kveikt, en ljóstækin í
vitana við Skor og á Hrollaugseyjum eru vænt-
anleg um þessi áramót og verða þau þá sett upp
við fyrsta tækifæri, þannig að heita má að það
standist á endum að ljóshringnum kringum Is-
land verði lokað á þessu 75 ára afmæli vitalýs-
ingarinnar, 1. desember. Við þetta er þó ýmis-
legt að athuga. í fyrsta lagi það, að yfirleitt er
ljósmagn þessara strandsiglingarvita okkar til-
tölulega lítið, þannig að ef veður er ekki heið-
skírt, er sjónarlengd vitanna ekki nægjanlega
2
VÍKINGUR