Sjómannablaðið Víkingur

Årgang

Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1954, Side 2

Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1954, Side 2
Matthías Þórðarson, fyrrv. ritstjóri: Mæfi hafsins og hagnýting þeirra III. Náttúruumbrot og jarðskjálftar. Atlantis. Jarðarhnötturinn skelfur alltaf. Það er álit manna, að árlega komi allt að 100.000 jarðskjálftar, eða einn jarðskjálfti fimmtu hverja mínútu. í höfuðstað Japana, Tokio, kemur að jafnaði jarðskjálfti fjórða hvern dag. Frá því sögur fara fyrst af, eru til sannanir fyrir margs konar jarðbyltingum og náttúru- umbrotum, jarðskjálftum, eldgosum og vatns- flóðum. f jarðskjálftum hefur það oft komið fyrir, að stærri eða minni landspildur hafa sokkið í sjóinn, og eftirfarandi flóðfylgja hefur eyðilagt allt, sem fyrir hefur orðið. f jarð- skjálftum koma oft langar sprungur í yfir- borð jarðarinnar, eins geta jarðskjálftar líka breiðst út í sjónum, af því að hræringar í sjávarbotni breiðast gegnum vatnið. Menn vita með vissu, að meginlandið hefur víða sigið og sums staðar hafizt yfir sjávar- flöt. Stór meginlönd hafa klofnað, og milli þeirra hafa djúpar sprungur fyllst af sjó, og ekki er loku skotið fyrir það, sem Suður-amer- ískir fornfræðingar byggja á uppgröftum í Argentínu, að í fyrndinni hafi verið náið sam- band milli hinna miklu meginlanda Evrópu og Ameríku. Það eru líkur til þess, að dýptarhlutföllin í heimshöfunum og á nálægum skipaleiðum séu öll önnur nú en fyrir nokkrum þúsundum ára. Þetta á eins við Atlantshafið eins og austur- og vesturströnd þess, þar sem stærri og minni tindar teygjast upp frá sjávarbotni hér og hvar og mynda eyjaklasa eða neðansjávarsker á mis- munandi dýpi undir yfii'borði hafsins. Ný- fundnalands-grynningarnar, sem að jafnaði eru á 75 metra dýpi, ná í austur frá Nýfundnalandi hér um bil 200 sjómílur, og endimörk þeirra við Atlantshafið myndast af brattri fjallshlíð, sem lyftir sér hér um bil 2500—3000 metra frá sjávarbotni, hafa efalaust áður fyrr verið hluti af meginlandi Ameríku. Frá vestanverðri Afríku — frá Kanarisku eyjunum yfir Azoreyjarnar — til Nýfundna- lands, er Atlantshafið að jafnaði hér um bil 4000 metra djúpt, þar sem hér og hvar gnæfa háir fjallatindar upp yfir sjávarflöt, og eru þeir hluti af þessum eyjaklasa, Þar að auki eru margir neðansjávar fjallatindar á þessum slóð- um. Neðansjávar fjallatindurinn „Laura Ethel Bank“ er aðeins 60 m undir yfirborði hafs- ins 700 sjómílur frá Nýfundnalandi, en þar er 4500 metra dýpi hringinn í kring. Á þessum slóðum eru fleiri svipaðir fjallatindar. Stórt rif eða ás teygist í suðvesturátt frá hér um bil 50. norðlægu breiddarstigi, allt á móts við Suður-Ameríku, síðan í austur móti Afríku- strönd og breytir svo aftur stefnu í nánd við Ascension og svo beint í suður til Tristan d’Cunha. Ásinn hefur sig bratt frá djúpi hafs- ins og er hér um bil 9000 fet á hæð, og Azor- eyjar, St. Paul, Ascension og Tristan d’Cunha standa sem fjallatindar á þessu „hálendi" und- ir yfirborði sjávarins. Það hefur líka sýnt sig, að þessi mikla hæð er þakin eldfjallasora, og sumir rannsóknar- menn álíta það sannað, að sjávarbotninn, eink- um kringum Azoreyjar, hafi verið athafnasvið hrikalegra eldsumbrota — og það meira að segja fyrir tiltölulega skömmum tíma. Að áliti jarðfræðinganna er það mjög lík- legt, að afarmiklir jarðskjálftar hafi verið í Atlantshafi einhverntíma í fyrndinni, og það álit virðist staðfest á annan hátt. Sagan segir, að stórt land — Atlantis — með mörgum eyjum, hafi verið til, en að eldgos og jarðskjálftar hafi sökkt því í sjóinn. Veigamestu frásagnirnar um þetta horfna land, Atlantis, eru í tveim ritum eftir Platon (429—347 f. Kr.), og í samtölunum ,,Timaios“ og „Kritias". Eftir þeim áttu egypzkir prestar að hafa sagt Sólon, að fyrir utan Herkúles- stytturnar — Gibraltar — hafi verið' stór ey, „stærri en Lybia og Asía til samans“ og marg- ar minni eyjar. Á þessi ey, Atlantis, myndað- ist stórt og merkilegt konungsríki. „En er fram liðu stundir komu hræðilegir jarðskjálftar og I2B V I K I N G U R

x

Sjómannablaðið Víkingur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.