Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1965, Side 4

SÍLDARFLUTNINGARNIR
AF AUSTFJÖRÐUM
Að undanförnu hafa átt sér
sér stað allmiklar umræður um
fyrirhugaða síldarflutninga af
Austfjarðarmiðum og vinnslu
þeirra miklu verðmæta, sem ætla
má að fenginni reynslu undanfar-
inna ára, að veiðast muni fyrir
Austurlandi. Austfirðingar hafa
látið að sér kveða í blöðum og út-
varpi og verið all ómyrkir í máli
og fordæmt fyrirhugaða síldar-
flutninga harðlega. Virðist mörg-
um og þar á meðal þeim, er þetta
ritar, að Austfirðíngar hafi með
skoðunum sínum gert sig seka um
nokkra þröngsýni og „hreppapóli-
tík.“
Þeir Austfirðingar, sem átt
hafa hlut að umræðum þessum
virðast hafa bjargfasta skoðun á,
að stórauka eigi fjárfestingu í
síldarvinnsluvirkjun á Austur-
landi. Virðist mega álykta af um-
mælum þeirra, að þeir telji vís-
indalegar líkur fyrir því, að síld
muni í nánustu framtíð, — og
jafnvel um alla framtíð — fyrst
og fremst veiðast út af Aust-
fjörðum. — Austfirðingar ræða
þetta mál af miklum sannfæring-
arkrafti og nota sterk orð. Um-
mæli eins og þessi: „Ég hef
bjargfasta trú á, að stórauka
afkastagetu síldarverksmiðja á
Austurlandi og vinna Austfjarða-
síldina eingöngu þar“ eða: „Ég
tel algjöra fjarstæðu að efna til
stórfelldra síldarflutninga af
Austfjarðamiðum,“ setja svip á
málflutning Austfirðinga. Kemur
glöggt fram í ummælum þeirra,
að þeir telji síldarflutninga af
Austfjarðamiðum hið mesta rang-
læti gagnvart Austfirðingum.
Meginatriði þessa máls er, að
við stundum síldveiðar sem at-
vinnuveg, sem ætlast er til, að
skili þjóðarheildinni sem mestum
arði, ekki einstökum landshlutum
eingöngu. Menn geta ekki talizt
færir að dæma um hvernig upp-
byggingu síldariðnaðar á Austur-
og Norðurlandi skuli hagað fyrr
en þeir hafa kynnt sér, hvað það
kostar að ná síld úr sjó og breyta
henni í söluvöru. Með öðrum orð-
um: Hversu miklum verðmætum
þarf að fórna til þess að fram-
leiða síldarafurðir okkar án til-
lits til hvar þær eru veiddar og
unnar.
Austfirðingar ættu að hafa í
huga, að fyrir hendi eru á Norð-
urlandi mannvirki, sem risið hafa
upp í sambandi við síldariðnað
og eru hundrað milljóna kr. að
verðmæti við núverandi verðlagi.
Þessi atvinnutæki eru fastur
kostnaður eigenda þeirra, þ.e. til-
vist þeirra veldur eigendunum
kostnaði (fyrningu, vöxtum, við-
haldi og eftirliti), sem fellur
jafnt á, hvort sem framleitt er
eða ekki. Vandamál eigenda at-
vinnutækja og annarra mann-
virkja í norðlenzku síldarbæjun-
um væru leyst, ef einhverjir, t.d.
Austfirðingar, fengjust til að
kaupa þessi mannvirki við því
verði, sem þau myndu kosta, ef
byggð yrðu nú að frádregnum
hæfilegum afskiptum vegna slits
og aldurs. Vart má gera ráð fyr-
ir, að Austfirðingar né aðrir
reyndust ginnkeyptir fyrir að
kaupa norðlenzk síldarvinnslu-
mannvirki við slíku verði.
En fram hjá þeirri staðreynd
geta Austfirðingar eða skoðana-
bræður þeirra ekki gengið, að
síldarvinnsluvirkin á Norður-
landi hafa staðið að mestu ónot-
uð um áraraðir, og þar hafa
vinnufúsar hendur ekki fengið að
njóta sín. Sú spurning vaknar,
hvort það sé hagur landsmanna,
— og þá um leið Austfirðinga,
að síldarvinnsluvirki og vinnuafl
sé látið ónotað áfram vegna
þeirra duttlunga síldarinnar að
flytja sig burt af Norðurlands-
miðum.
Einn skeleggasti forsvarsmað-
ur Austfirðinga hefur látið svo
um mælt í útvarpi, að kostnaður
við flutninga síldar af Aust-
fjarðamiðum og vinnslu annars
staðar (fyrst og fremst á Norð-
urlandi) verði þeim mun óhag-
kvæmari, sem svarar reksturs-
kostnaði flutningaskipanna. Sami
maður viðurkennir reyndar síðan
í sama útvarpsþætti, að skyn-
samlegt geti veriðaðflytja„topp-
inn“ af veiðinni. Er þar sennilega
átt við það ástand sem skapast
myndi, þegar aflamagn á Aust-
fjarðamiðum yrði langt umfram
afkastagetu síldarvinnslustöðva á
Austfjörðum. Hins vegar liggur
ekki fyrir, hversu hár sá „topp-
ur“ þyrfti að vera til þess að við
komandi teldi hagkvæmtaðflytja
síldina burtu. Það er hinsvegar
mergur þessa máls, að til síldar-
flutninganna er fyrst og fremst
vIkingue
208