Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Qupperneq 43

þá. Hvað viðvíkur miðunum, þá
voru þau ókunn í augum Breta,
en ekki okkar, því hver einasti
hreppur á Islandi, sem að sjó
liggur, hefur sín eigin fiskimið,
og hefur þar verið stundaður
sjór í aldaraðir, en náttúrlega
var of þröngt fyrir dyrum, þegar
erlendir yfirgangsseggir þyrpt-
ust á smábátamiðin íslenzku, og
man ég eftir mörgum ófögrum
yfirgangi brezkra togaraskip-
stjóra hér við land. Vil ég benda
fólki á að lesa bókina Formanns-
ævi í Eyjum, eftir Þorstein Jóns-
son í Laufási í Vestmannaeyjum,
þar sem segir frá viðskiptum
hans og Josep Wood skipstjóra
frá Hull. Einnig man ég eftir því,
að þegar ég var smástrákur, varð
slys á Haukadalsbót á Dýra-
firði. Sýslumaður Isafjarðarsýslu
Hannes Hafstein, klæddur ein-
kennisbúningi sínum ætlaði að
fara um borð í togara, sem verið
hafði að fiska dögum saman inni
á firðinum. Þegar bátur sýslu-
mannsins nálgaðist togarann,
slógu skipverjar úr togblökkinni
með þeim afleiðingum, að vörpu-
strengirnir færðu bátinn í kaf og
drukknuðu 3 menn, en sýslumað-
ur komst af við annan mann,
þrekaður mjög.
Margir minnast þess, þegar
brezki togarinn Chieftain, skip-
stjóri á Edward West, var
staðinn að ólöglegum veiðum
við Bjarnareyjar á Breiðafirði,
VÍKINGUE
varði fylgdarmönnum sýslu-
manns Barðastrandasýslu upp-
göngu á skipið með öxum og bar-
eflurn, en sigldi með Guðmund
Björnsson sýslumann og Snæ-
björn Kristjánsson hreppstjóra
til Englands. — Einnig man ég
eftir því, þegar íslenzkt varð-
skip ætlaði að taka Grimsbytog-
ara í Arnarfirði, og brezki skip-
stjórinn William Loftis að nafni,
kastaði vatnsfötu í höfuð íslenzka
stýrimannsins, svo hlauzt af
talsverður áverki.
Þar sem margir íslendingar
munu ókunnugir byrjun togveiða
hér við land, ætla ég að víkja
lítilsháttar að því efni. Styðst
ég þar að mestu leyti við skýrslu
enska fiskifræðingsins Ernest
W. Holt.
Sumarið 1891 sendu Bretar í
fyrsta sinn gufutogara til veiða
við Island. Hann hét „Aquarius"
og var frá Grimsby. Hann kom
upp að Ingólfshöfða. Togara-
menn kölluðu höfðann „Ingolf’s
Hoof“, og það festist svo í mál-
inu hjá þeim, að þeir hafa aldrei
getað nefnt höfðann sínu rétta
nafni. Skipið fyllti sig þarna af
skarkola, lúðu og ýsu. Öllum öðr-
um fislci var fleygt. Var togað á
6—8 faðma dýpi, sem er auðvit-
að alveg upp undir fjöruborði.
Næstu sumur sendu Bretar
fleiri og fleiri skip til Islands,
og færðu þeir sig smám saman
bæði vestur og austur með land-
inu. Allstaðar gerðist sama sag-
an: Bretar hirtu einungis kola
og lúðu, jafnvel ýsu var stund-
um fleygt. 1895—1896 munu þeir
hafa komið á Faxaflóa innan-
verðan. Þá byrjaði nú fyrir al-
vöru rányrkjan. Varpan fylltist
hjá þeim á skömmum tíma, mest-
megnis af smáum og stórum
þorski, sem þeir þó ekki vildu,
en alltaf var mikið af kola, lúðu
og ýsu innan um. Auðvitað var
þorskurinn allur dauður, þegar
hann fór í hafið aftur.
Ég talaði einu sinni við gaml-
an mann í Grimsby, sem hafði
verið háseti á einum þeirra tog-
ara, sem fyrstir fóru til veiða
við Island. Hann sagði mér
margt. Meðal annars sagði hann
frá einni ferð, sem þeir fóru til
Dyrhólaeyjar. Þar fylltu þeir
skipið á þrem sólarhringum. Það
var mesta erfiðið, sagði gamli
maðurinn, að koma öllum þorsk-
inuui út aftur, hann var svo stór
og feitur. Hann sagði ennfremur,
að skipstjóranum hefði verið illa
við þetta, því hann heyrði hann
segja: „We will soon be glad to
get that“. Það kom líka á daginn,
að þeir urðu fegnir að hirða þann
gula, og reyndist oft erfitt að ná í
hann.
Eg veit, að mörgum íslending-
um hitnar í hamsi vegna hinnar
lubbalegu framkomu brezkra
togaraeigenda í okkar garð, þar
sem þeir víla jafnvel ekki fyrir
sér að útbreiða þau ósannindi, að
íslenzkum togurum leyfist að
fiska innan hinnar nýju friðun-
arlínu.
Ætla ég að lokum að snúa máli
mínu til yngri mannanna hér í
Reykjavík og öðrum sjávarþorp-
um, því ég veit að þeir eru ör-
ari en við, sem erum orðnir
rosknir. Stillið skap ykkar, ungu
menn, og verið ekki með ýfingar,
þótt þið hittið fyrir Breta. Slíkt
er alveg þýðingarlaust og getur
ekki gert annað en skaða okkar
góða málstað. I flestum tilfellum
myndu það verða alsaklausir
menn, sem fyrir því yrðu. I hina
náið þið hvort sem er ekki, sem
verðskulda flenginguna.
Iíreytt yfir nafn og númer, meðan stolið er úr íslenzkri lögsögu.
Áreiðanlega myndu Bretar kalla skipstjórann: „The pure English
gentlemanL
307