Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1998, Síða 35

slíkar séu lítill áhrifaþáttur í þessu, heldur séu
það umhverfisskilyrðin sem ráði. En ég held
að allir sem hugsa þetta í alvöru sjái að það er
ekki rétt. Auðvitað setur umhverfið ramm-
ann og segir til um það hvort hægt er að búa
á þessu landi eða ekki. En ég held að það eigi
fyrst og fremst við þegar til langs tíma er lit-
ið, áratuga eða alda. Umhverfið setur ákveð-
in skilyrði og auðvitað eru þau síbreytileg en
til stutts tima getum við haft áhrif á afkomu-
möguleika árganga með því að stýra okkar at-
höfnum.
Besta sönnun þessa kemur í ljós ef við
skoðum þróun þorskstofnsins á þessari öld
og áhrif styrjaldaráranna á afkomu stofnsins.
Það dró verulega úr veiðum bæði í fyrri og
seinni heimsstyrjöldinni og það hafði gríðar-
leg áhrif á vöxt og viðgang þorsksstofnsins í
kjölfarið á þessum árum. Dánartíðnin snar-
minnkaði og stofnarnir náðu að rétta úr
kútnum. Meira segja má mæla samskonar
breytingar við sóknarminnkunina sem varð
við útfærslu landhelginnar. Þetta eru dæmi
sem við höfum og sýna að veiðar hafa áhrif.
Þó svo að við séum á mörkum kalds og hlýs
sjávar verðum við að sjálfsögðu fyrir langtíma
sveiflum sem verða í umhverfmu og förum
ekki varhluta af þeim. En sem betur fer virð-
umst við vera fyrir sunnan þá línu sem setur
skorðurnar um hvort þorskstofninn getur lif-
að hér eða ekki. Þó svo að hér komi slæmt ár-
ferði í langan tíma hverfur þorskurinn ekki.
Hins vegar er Grænland það miklu norðar að
versnandi skilyrði skipta þar sköpum eins og
hvarf þorskstofnsins er skýrt dæmi um. Sama
gæti hugsanlega átt við strendur Kanada.“
Taka mið af reynslu sjómanna
—Þú leggur mikla áherslu á vísindin og vís-
indarannsóknir í starfi stofnunarinnar. Sjó-
menn benda hins vegar oft á reynslu kyn-
slóðanna og telja að ekki megi líta framhjá
þekkingu þeirra sem lengi hafa stundað sjó-
inn án þess að hafa numið æðri vísindi á
skólabekk?
„Þegar ég tala um að hlutirnir séu byggðir
á vísindum þá segi ég nú bara eins og er að
það eru ekki góð vísindi ef menn taka ekki
mið af reynslu sjómanna. Sá vísindamaður í
fiskifræði sem ekki hefur lagt sig fram um að
nýta sér reynslu þeirra sem hafa verið á haf-
inu og starfað við nálægð hafsins um langan
aldur stundar ekki góða aðferðafræði. Það
má svo margt af sjómönnum læra á sama hátt
og þeir sem stunda vísindi á landi geta lært
margt gott af bændum. Vandinn er hins veg-
ar sá að vísindi sem ganga út á að meta magn
„Ég held aö það blandist engum hugur um það í dag að við náðum að gjörbreyta öllum þekking-
argrunni um hvalastofna við ísland á þessum árum.“
og stærðir krefjast einhverra talnaraða til að
meta hlutina með tölfræðilegum aðferðum,
líkindafræði, sem er mikilvægur hluti fiski-
fræðinnar og oft er erfitt að beita þekkingu
sjómanna og kynslóðanna í þessu tilliti. En ef
ungur fiskifræðingur reynir að kynnast
reynsluheimi sjómanna eins vel og hann get-
ur held ég að hann öðlist ákveðið innsæi og
hæfileika til þess að túlka sínar niðurstöður.
Og það er grundvallaratriði. Maður á aldrei
að trúa tölum og útreikningum alveg blint.
Slíkt er mjög slæm vísindanálgun. Niður-
stöður á alltaf að skoða í ljósi reynslunnar og
þess raunveruleika sem þú telur að sé til stað-
ar. En vísindamaður má ekki vera njörvaður
niður í einhver fyrirfram ákveðin trúarbrögð
og jafnvel reyndir sjómenn geta líka verið
skeikulir þannig að þeirra skoðanir og
reynslu þarf að taka með fyrirvara eins og
annað.
Við tölum um skammtímaminni og lang-
tímaminni en það eru ýmsir sem gleyma
fljótt og telja ástandið aldrei verra eða betra
en í dag, jafnvel þótt þegar betur sé skoðað
standist slíkar fullyrðingar ekki. Vísindamað-
ur veitir ekki ráðgjöf á grunni brjóstvits en
hann á að kynna sér að hvaða niðurstöðu
menn hafa komist með brjóstvitinu. Hann
getur svo farið út á haf og reynt að prófa
hvort tilgátur brjóstvitsins séu réttar. Þannig
geta vísindamenn á svo margan hátt nýtt sér
reynslu sjómanna og ég held að það geri allir
góðir vísindamenn."
-Eigið þið á Hafrannsóknarstofnuninni
mikið samstarf við sjómenn?
„Við eigum mikið samneyti við sjómenn
og eigum alla daga samtöl við þá og aðra sem
koma að sjávarútvegi. Það er okkur mikill
stuðningur í rannsóknarstarfinu að finna
púlsinn. Hvað er að ske í veiðunum? Hvað
finnst sjómönnum og öðrum sem til þekkja?
Þessa vitneskju þarf vitaskuld að vega og
meta en samststarf er bráðnauðsynlegt.”
Ábyrgð okkar er mikil
-Þegar allar rannsóknir og mælingar hafa
verið gerðar og tillit tekið til reynslu sjó-
manna gefið þið út álit um hvað megi taka
mikið úr hverjum fiskistofni. Stjórnvöld eru
farin að fara eftir ykkar ráðleggingum undan-
tekningalaust og því má segja að ykkar álit
ráði miklu um afkomu þjóðarinnar á hverj-
um tíma. Þetta er því ekki lítið vald sem þið
hafið?
„Ég er ekki sammála því að við höfum
mikið vald. Auðvitað er ráðgjöf Hafrann-
sóknarstofnunarinnar mjög mikilvæg en
stjórnvöld á hverjum tíma hafa valdið til að
ákveða hvort þau fara eftir ráðgjöfinni. Hún
á að vera byggð á vísindalegum forsendum og
okkar bestu þekkingu. En við höfum ekkert
um það að segja hvort farið er eftir þessari
ráðgjöf eða ekki. Ég vil því alls ekki tala um
vald í þessu sambandi en hins vegar er ábyrgð
okkar mikil vegna þess að okkur er treyst fyr-
ir því afla þessara mikilvægu upplýsinga,
leggja faglegt mat á þær og gefa ráð. Það er
stórt og ábyrgðarmikið verkefni. Ég held að
stofnunin hafi verið að þróast með mjög já-
kvæðum hætti á undanförnum árum og ára-
SjÓMANNABLAÐIÐ VíKINGUR
35